De succesformule van de 15 minute city van Carlos Moreno

Hoe kunnen we de autohegemonie doorbreken en hoe kunnen we van onze steden (terug)  duurzamere, mensgerichte stedelijke omgevingen maken? Dat vormde het uitgangspunt voor het concept van de 15 minute city. Een concept voor een stad waarin burgers hun dagelijkse benodigdheden binnen 15 minuten te voet of met de fiets kunnen bereiken.

Speerpunt voor stadsplanning in Parijs

In 2021 won Carlos Moreno met zijn concept de prestigieuze Obel award die opmerkelijke architectonische bijdragen aan de menselijke ontwikkeling levert. De visie was ook de Parijse burgemeester Anne Hidalgo niet ontgaan. Zij gebruikte het tijdens haar herverkiezingscampagne in 2020, waarvoor Moreno als wetenschappelijk adviseur fungeerde. Mede daardoor raakte het ideeëngoed wijd verspreid. In die mate dat veel projectontwikkelaars het idee te pas maar vaak ook te onpas in hun communicatie gebruiken om aan te tonen dat zij leefbaarheid van de steden hoog in het vaandel voeren.

Moreno onthulde zijn visie op het 15-minutenstadmodel voor het eerst in 2016. Het overkoepelende doel is de levenskwaliteit van mensen in dichtbevolkte stedelijke gebieden te helpen verbeteren.

Moreno pleit voor gedecentraliseerde steden waarin burgers zowel hun huis als hun werk kunnen bereiken door een korte wandeling of fietstocht. Voedsel, gezondheidszorg, onderwijs en culturele voorzieningen zouden ook zonder auto binnen een kwartier bereikbaar zijn.

Afhankelijkheid van voertuigen verminderen

Door de afhankelijkheid van voertuigen op deze manier te verminderen, kunnen we het gebruik van fossiele brandstoffen, de koolstofuitstoot en de luchtverontreiniging terugdringen en kunnen we de gezondheid van mens en planeet verbeteren.

Onze wereldsteden vormen steeds meer de kern van de menselijke activiteit, maar worden nog steeds gedreven door het paradigma van het olietijdperk en de gevolgen daarvan voor de wegen en de algemene stadsplanning. Het tijdperk van de alomtegenwoordige auto, geassocieerd met een levensstijl gebaseerd op het bezit van een voertuig als element van sociale status, is nog steeds aanwezig, maar wankelt. In een tijd waarin de gevolgen van de klimaatverandering in ons stedelijk leven zeer zichtbaar zijn, groeit gelukkig het besef dat de uitstoot van gebouwen, de verwarmings- en koelingsnetwerken en de verkeersdrukte het leven in de steden hypothekeren. die nog grotendeels op benzine het alomtegenwoordige vervoer op benzine.

Hoe kunnen we dus de onomkeerbare ontwikkeling van een stedelijke wereld verzoenen met cruciale behoeften aan echte levenskwaliteit, vroeg Carlos Moreno zich af.

De energietransitie, met de paradigmaverschuiving naar koolstofvrije en hernieuwbare bronnen, is zeker een prioriteit volgens hem, maar schiet te kort als deze niet gepaard gaat met een ambitieus stedelijk beleid dat gericht is op convergentie met een radicale verandering van onze levensstijl. In een tijd waarin vervoer de grootste CO2-uitstoter is geworden, is het noodzakelijk om de eisen van duurzame steden op het gebied van energie met elkaar in overeenstemming te brengen, maar veel meer dan dat gaat het erom ons stedelijk levensritme op de proef te stellen.

Functionele diversiteit

Een nieuw “chrono-urbanisme” moet daarom volgens hem de kern vormen van onze routekaart voor de komende jaren. En dus moeten we creatief zijn en een ander levenstempo bedenken, voorstellen en bouwen, andere manieren om de stedelijke ruimte te gebruiken om het gebruik ervan te veranderen, om toegang te krijgen tot essentiële stedelijke sociale functies.

Het gaat er dus om de vraag van de inwoners beter af te stemmen op het aanbod, te zorgen voor functionele diversiteit door sociale, economische en culturele interacties te ontwikkelen, te zorgen voor een aanzienlijke verdichting en tegelijkertijd de ruimten voor openbare ontmoetingen en menging te vergroten, het dienstenaanbod te optimaliseren via digitale technologie en samenwerkings- en uitwisselingsmodellen, de straten om te vormen tot ruimten voor koolstofvrije mobiliteit door te lopen of te fietsen, nieuwe hyperplaatsen uit te vinden, de biodiversiteit te herontdekken waar we wonen door kortsluitingen aan te moedigen.

Smart cities

Carlos Moreno ziet digitale technologie als een cruciaal om het idee in de praktijk te brengen.  Smart cities vormen hoe langer hoe meer een must met het oog op de leefbaarheid. Die digitale technologie moet dan wel een factor zijn van sociale cohesie en integratie en niet een factor van uitsluiting of die bijdraagt tot de generatie van ‘zombie-geeks’.

Binnen zijn benadering zijn planten en biodiversiteit, als onderdelen van de levende wereld, essentieel. Zij leggen koolstof vast en dragen ook bij tot het metabolisme van het hele stadsleven. Maar planten zijn ook een factor van aantrekkelijkheid en kwaliteit die de menselijke relaties in de stad verbetert. Planten leggen niet alleen koolstof vast, maar "fixeren" ook de mens. Uit alle studies blijkt dat compacte steden, zelfs zeer dichte steden, die erin geslaagd zijn planten in het dagelijkse leven te integreren, steden zijn waarin de inwoners minder vaak "op zoek naar groen" gaan. Dit heeft dus ook een direct effect op de mobiliteit en ligt in de lijn van de verbeteringen die de 15 minute city propageert.

Event Nelissen

Carlos Moreno is te gast bij Nelissen Steenfabrieken op 17 november tijdens het architectenevent Architectuur van de Toekomst. Verder staat ook een panelgesprek gepland met kleurconsulente Hilde Francq, Jo Berben (a2o architecten), Elizabeth Iglesias (ILB) en designer Roel Vandebeek.

Architectura is medeorganisator van dit event. Zaakvoerder Rik Neven is moderator van dienst.

Het event is gratis voor architecten. Meer info en inschrijven kan via de website www.nelissenbrixperience.be