Ouder worden in eigen streek, het is een gegeerd voorrecht dat lang niet iedereen te beurt valt. In het Limburgse Winterslag is dit nu echter wél mogelijk. Op privé-initiatief van het echtpaar Bart Houbregs en Geertje Vandevenne kwam er tegenover de historische gebouwen op de statige Evence Coppéeplaats immers een gloednieuw woonzorgcentrum: De Vierde Wand. Dit roodbruine, L-vormige volume is dankzij een optimale inbedding in zijn markante omgeving dé place to be voor ouderen die graag betrokken blijven bij het leven op en rond de voormalige mijntuinwijk.
Ouder worden in eigen streek, het is een gegeerd voorrecht dat lang niet iedereen te beurt valt. In het Limburgse Winterslag is dit nu echter wél mogelijk. Op privé-initiatief van het echtpaar Bart Houbregs en Geertje Vandevenne kwam er tegenover de historische gebouwen op de statige Evence Coppéeplaats immers een gloednieuw woonzorgcentrum: De Vierde Wand. Dit roodbruine, L-vormige volume is dankzij een optimale inbedding in zijn markante omgeving dé place to be voor ouderen die graag betrokken blijven bij het leven op en rond de voormalige mijntuinwijk. Grote, panoramische glaspartijen en een druk gesolliciteerde brasserie zorgen voor een bruisende wisselwerking met de buitenwereld. De huiselijke sfeer en de sfeervolle inrichting maken het plaatje compleet.
.jpg)
Woonzorgcentrum De Vierde Wand in Winterslag, een complex dat door zijn optimale inbedding in de omgeving (zie de publiek toegankelijke brasserie onderaan) dé place to be is voor ouderen die graag betrokken blijven bij het leven op en rond de voormalige mijntuinwijk.
Privé-initiatief
Het regent zachtjes maar kordaat wanneer we op een grijze maandag de mooie Evence Coppéeplaats in Winterslag opdraaien. De mijnkathedraal (Heilig Hartkerk) op de kop van het plein ligt er ietwat troosteloos bij, maar wordt geflankeerd door twee krachtige, langwerpige gebouwen: op links de markante Syntra-hogeschool, op rechts een nagelnieuw volume met een sterke uitstraling dat de naam 'De Vierde Wand' met zich meedraagt. “Deze naam is niet toevallig gekozen. De 'vierde wand' is een term uit de theaterwereld waarmee men de denkbeeldige scheiding tussen de acteurs op het podium en het publiek in de zaal aanduidt. Net zoals in een goede theaterproductie is het onze bedoeling om gebouw en buitenwereld zo veel mogelijk te laten versmelten.” Tot ons spreekt Bart Houbregs, gepokt en gemazeld in het verpleegvak en samen met zijn vrouw Geertje de founding father van dit mooie complex. We zijn te gast in zijn habitat: een pas geopend, eigen woonzorgcentrum dat nu al een beetje zijn tweede thuis is geworden. “Het idee om zelf iets op te starten bestond al veel langer,” licht Houbregs verder toe. “Na tien jaar geleden een vrij vroeg gestaakte eerste poging te hebben ondernomen, hebben we de draad in 2009 opnieuw opgepikt. Dankzij de financiële steun van de Vlaamse Overheid en Limburg Sterk Merk hebben we onze ideeën ook effectief kunnen concretiseren. De locatie vormde lange tijd een probleem, maar uiteindelijk zijn we op een braakliggend terrein in Winterslag gestoten dat we hebben kunnen overkopen van de stad. De vraag naar ouderenzorg was er immers zeer groot.”
.jpg)
Een blik op de achterkant van De Vierde Wand. De schuin oplopende daklijn, de verticale raampartijen in de gevel en de karakteristieke roodbruine gevelsteen zorgen ervoor dat het nieuwe complex op architecturaal vlak aansluit bij de aanpalende historische bebouwing op de Evence Coppéeplaats.
Huiselijkheid en interactie met omgeving
Wanneer we het nieuwe woonzorgcentrum betreden, valt één ding meteen op: dit is in de verste verte geen 'rusthuis' in de klassieke zin van het woord. Het hotelgevoel is meteen aanwezig, alsof je – na de glazen inkompartij te hebben gepasseerd – aan de grote balie op de rechterkant zomaar even een kamer zou kunnen boeken. Even verderop staat een kranige houten tafel met mooie zitmeubels, geruggensteund door een wandkast met boeken, magazines en gezelschapspelletjes. “Daar zitten de bewoners 's morgens geduldig te wachten op hun krant, precies zoals we voor ogen hadden,” vertelt Bart Houbregs. “In De Vierde Wand moet je als bewoner een thuisgevoel hebben. De typische, steriele ziekenhuissfeer is hier (gelukkig) ver te zoeken. De focus op huiselijkheid laat zich overal gevoelen: zowel in de gepersonaliseerde kamers (bewoners mogen hun kamer inrichten met eigen meubels) en het huiselijke interieur (zachte materialen, stijlvol behang, mooie armaturen, keramische vloertegels in de gangen, vinylvloeren met parketmotief in de kamers, ...) als in de omgang met de bewoners (geen bezoekuren, vlotte beschikbaarheid van personeel, ...).”
Een zeer belangrijk aspect in dit verhaal, is de mate van interactie met de omgeving. De Vierde Wand is geen geïsoleerd gebouw, maar een onderdeel van de leefgemeenschap waar ook de Heilig Hartkerk en de nabijgelegen scholen deel van uitmaken. “We willen bovenal een sfeer van gastvrijheid creëren, opdat het woonzorgcentrum echt deel kan uitmaken van de omgeving,” aldus Houbregs. “Door aan het woonzorgcentrum bijvoorbeeld een vrij toegankelijke brasserie te koppelen, willen we de buitenwereld echt binnenbrengen. Dit lukt aardig, want inmiddels is ze al uitgegroeid tot een begrip in Winterslag en omstreken.”
.jpg)
De Vierde Wand is zeker geen 'rusthuis' in de klassieke zin van het woord. Het hotelgevoel is meteen aanwezig. Op rechts vinden we de strakke balie, links achteraan een gezellig zitgedeelte waar de bewoners graag gebruik van maken.
Moderne vertaling van historische context
Toen Bart Houbregs zijn wensen definitief op papier had, kwam het er voor hem op aan om een architect te vinden die ze in een allesomvattend ontwerpconcept kon gieten. Enige research bracht hem al snel bij PCP Architects, een Genks bureau dat zijn strepen al verdiend had met enkele hotels zoals Carbon in Genk en Eburon in Tongeren. Een woonzorgcentrum had PCP Architects echter nog nooit ontworpen, al beschouwde Houbregs dat zeker niet als een nadeel: “Integendeel, ik geloofde sterk in hun frisse, vernieuwende aanpak. Het enthousiasme en de gedrevenheid van PCP Architects werkte zeer aanstekelijk en heeft uiteindelijk tot een zeer vruchtbare samenwerking geleid, met een prachtig woonzorgcentrum als resultaat.”
De specifieke locatie vormde een belangrijke factor in het ontwerpproces. Aangezien het complex deel zou gaan uitmaken van een historisch waardevolle locatie, moest de architect rekening houden met strenge stedenbouwkundige voorschriften. “Enerzijds moesten we als verwijzing naar de kerk een soort toren integreren in het ontwerp, anderzijds dienden we aansluiting te vinden bij de bouwlijnen van de oude schoolgebouwen aan de andere zijden van het plein,” vertelt projectarchitect Jochen Kerkhofs. “We hebben deze eisen op moderne wijze vertaald en hebben geopteerd voor een gespiegeld L-volume waarbij de kop van het korte gedeelte uittorent boven het langwerpige gedeelte van het gebouw. Het hoogste punt van de kop komt overeen met het hoogste punt van de kerktoren en de toren van het tegenoverliggende Syntra-gebouw. De schuin oplopende daklijnen vestigen de aandacht op dit uitspringende hoekvolume. Voorts is de betonnen basisstructuur afgewerkt met verlijmde bakstenen, wat het complex zowel een strakke, moderne als een authentieke, ambachtelijke look geeft. Tot slot zijn er de vele hoge raampartijen in de gevel, die De Vierde Wand eenzelfde verticaliteit geven als de aanpalende historische gebouwen.”
.jpg)
Een blik op de erker in het kopvolume van het nieuwe gebouw. Het unieke uitzicht op de omgeving maakt dit de meest gegeerde plek in het woonzorgcentrum.
Het waarmaken van een droom
Binnenin is het zoals eerder gezegd al huiselijkheid wat de klok slaat. De Vierde Wand biedt plaats aan 84 bewoners, die verdeeld zijn over 66 eenpersoonskamers en negen tweepersoonskamers op vier niveaus. Deze niveaus zijn in feite open plateaus die ingevuld zijn met lichte, flexibel te verplaatsen wanden, wat een eventuele herinrichting of herbestemming in de toekomst mogelijk maakt. Elke verdieping bevat een gezellige leefruimte en biedt plaats aan een welbepaalde groep bewoners: “Het zorgprofiel van de bewoners is veranderlijk en vormt dan ook de basis voor de indeling van ons woonzorgcentrum,” aldus Houbregs. “Op het gelijkvloers wonen de valide ouderen. Zij hebben vrije toegang tot een terras en een tuin met petanquebaan. Op het eerste en het tweede niveau zijn er de zorgbehoevende ouderen, en op het derde niveau is er een speciale afdeling voor dementerenden met een aangrenzende daktuin.”
De realisatie van De Vierde Wand werd definitief afgerond in november vorig jaar. De bouw werd in goede banen geleid door STRABAG, dat het complex op amper vijftien maanden tijd (van juni 2011 tot november 2012) wist te realiseren. “De bouw was op zich vrij klassiek, maar toch is vijftien maanden voor dit type gebouw behoorlijk snel,” vertelt projectleider Laurent Cardinaels. “Onze ervaring met het bouwen van andere woonzorgcentra zal hier ook wel een rol in spelen, maar vijftien maanden is in feite wel uniek. STRABAG heeft heel wat ervaring in bouwen voor de zorgsector. We hebben recent al heel wat ziekenhuizen en woonzorgcentra gerealiseerd (WZC Den Boogerd in Hechtel-Eksel, WZC Bessemerberg in Lanaken, kinderziekenhuis Prinses Elisabeth van het UZ Gent, …). In project De Vierde Wand waren we verantwoordelijk voor de ruwbouwwerken, afwerking en coördinatie van de technieken. Wat het project ook zeer fijn maakte, was dat we de werken vanuit ons kantoor in Genk hebben kunnen opvolgen. In zekere zin was het voor ons een thuismatch, en dan nog eentje die we met glans hebben kunnen winnen.” Dit geldt overigens ook voor de architect en de vele andere partijen die aan dit project meewerkten, die net als aannemer STRABAG geselecteerd werden via beperkte aanbesteding. Het Limburg- en het Winterslag-gevoel is dan ook fel aanwezig in De Vierde Wand. Een perfecte illustratie hiervan is de uitkraging op het tweede en het derde niveau van het kopvolume, van waaruit je een schitterend uitzicht hebt over de Evence Coppéeplaats en de verderop gelegen mijnterrils van Winterslag. Een unieke meerwaarde die je nergens anders kan vinden en die de karakteristieke omgeving bijzonder dichtbij brengt. Het mag dus duidelijk zijn: Bart Houbregs heeft hier niet alleen zijn eigen droom waargemaakt, maar ook die van heel wat Genkenaren die comfortabel ouder willen worden in eigen streek.
.jpg)
.jpg)
De focus op huiselijk laat zich overal in het nieuwe complex gevoelen. Mooie decoratieve details verbeteren de woon- en leefkwaliteit van de 84 bewoners.
Foto's: Toon Grobet
Noot: Dit artikel verscheen eerder al in Bouwen aan de Zorg.
Privé-initiatief
Het regent zachtjes maar kordaat wanneer we op een grijze maandag de mooie Evence Coppéeplaats in Winterslag opdraaien. De mijnkathedraal (Heilig Hartkerk) op de kop van het plein ligt er ietwat troosteloos bij, maar wordt geflankeerd door twee krachtige, langwerpige gebouwen: op links de markante Syntra-hogeschool, op rechts een nagelnieuw volume met een sterke uitstraling dat de naam 'De Vierde Wand' met zich meedraagt. “Deze naam is niet toevallig gekozen. De 'vierde wand' is een term uit de theaterwereld waarmee men de denkbeeldige scheiding tussen de acteurs op het podium en het publiek in de zaal aanduidt. Net zoals in een goede theaterproductie is het onze bedoeling om gebouw en buitenwereld zo veel mogelijk te laten versmelten.” Tot ons spreekt Bart Houbregs, gepokt en gemazeld in het verpleegvak en samen met zijn vrouw Geertje de founding father van dit mooie complex. We zijn te gast in zijn habitat: een pas geopend, eigen woonzorgcentrum dat nu al een beetje zijn tweede thuis is geworden. “Het idee om zelf iets op te starten bestond al veel langer,” licht Houbregs verder toe. “Na tien jaar geleden een vrij vroeg gestaakte eerste poging te hebben ondernomen, hebben we de draad in 2009 opnieuw opgepikt. Dankzij de financiële steun van de Vlaamse Overheid en Limburg Sterk Merk hebben we onze ideeën ook effectief kunnen concretiseren. De locatie vormde lange tijd een probleem, maar uiteindelijk zijn we op een braakliggend terrein in Winterslag gestoten dat we hebben kunnen overkopen van de stad. De vraag naar ouderenzorg was er immers zeer groot.”
Huiselijkheid en interactie met omgeving
Wanneer we het nieuwe woonzorgcentrum betreden, valt één ding meteen op: dit is in de verste verte geen 'rusthuis' in de klassieke zin van het woord. Het hotelgevoel is meteen aanwezig, alsof je – na de glazen inkompartij te hebben gepasseerd – aan de grote balie op de rechterkant zomaar even een kamer zou kunnen boeken. Even verderop staat een kranige houten tafel met mooie zitmeubels, geruggensteund door een wandkast met boeken, magazines en gezelschapspelletjes. “Daar zitten de bewoners 's morgens geduldig te wachten op hun krant, precies zoals we voor ogen hadden,” vertelt Bart Houbregs. “In De Vierde Wand moet je als bewoner een thuisgevoel hebben. De typische, steriele ziekenhuissfeer is hier (gelukkig) ver te zoeken. De focus op huiselijkheid laat zich overal gevoelen: zowel in de gepersonaliseerde kamers (bewoners mogen hun kamer inrichten met eigen meubels) en het huiselijke interieur (zachte materialen, stijlvol behang, mooie armaturen, keramische vloertegels in de gangen, vinylvloeren met parketmotief in de kamers, ...) als in de omgang met de bewoners (geen bezoekuren, vlotte beschikbaarheid van personeel, ...).”
Een zeer belangrijk aspect in dit verhaal, is de mate van interactie met de omgeving. De Vierde Wand is geen geïsoleerd gebouw, maar een onderdeel van de leefgemeenschap waar ook de Heilig Hartkerk en de nabijgelegen scholen deel van uitmaken. “We willen bovenal een sfeer van gastvrijheid creëren, opdat het woonzorgcentrum echt deel kan uitmaken van de omgeving,” aldus Houbregs. “Door aan het woonzorgcentrum bijvoorbeeld een vrij toegankelijke brasserie te koppelen, willen we de buitenwereld echt binnenbrengen. Dit lukt aardig, want inmiddels is ze al uitgegroeid tot een begrip in Winterslag en omstreken.”
Moderne vertaling van historische context
Toen Bart Houbregs zijn wensen definitief op papier had, kwam het er voor hem op aan om een architect te vinden die ze in een allesomvattend ontwerpconcept kon gieten. Enige research bracht hem al snel bij PCP Architects, een Genks bureau dat zijn strepen al verdiend had met enkele hotels zoals Carbon in Genk en Eburon in Tongeren. Een woonzorgcentrum had PCP Architects echter nog nooit ontworpen, al beschouwde Houbregs dat zeker niet als een nadeel: “Integendeel, ik geloofde sterk in hun frisse, vernieuwende aanpak. Het enthousiasme en de gedrevenheid van PCP Architects werkte zeer aanstekelijk en heeft uiteindelijk tot een zeer vruchtbare samenwerking geleid, met een prachtig woonzorgcentrum als resultaat.”
De specifieke locatie vormde een belangrijke factor in het ontwerpproces. Aangezien het complex deel zou gaan uitmaken van een historisch waardevolle locatie, moest de architect rekening houden met strenge stedenbouwkundige voorschriften. “Enerzijds moesten we als verwijzing naar de kerk een soort toren integreren in het ontwerp, anderzijds dienden we aansluiting te vinden bij de bouwlijnen van de oude schoolgebouwen aan de andere zijden van het plein,” vertelt projectarchitect Jochen Kerkhofs. “We hebben deze eisen op moderne wijze vertaald en hebben geopteerd voor een gespiegeld L-volume waarbij de kop van het korte gedeelte uittorent boven het langwerpige gedeelte van het gebouw. Het hoogste punt van de kop komt overeen met het hoogste punt van de kerktoren en de toren van het tegenoverliggende Syntra-gebouw. De schuin oplopende daklijnen vestigen de aandacht op dit uitspringende hoekvolume. Voorts is de betonnen basisstructuur afgewerkt met verlijmde bakstenen, wat het complex zowel een strakke, moderne als een authentieke, ambachtelijke look geeft. Tot slot zijn er de vele hoge raampartijen in de gevel, die De Vierde Wand eenzelfde verticaliteit geven als de aanpalende historische gebouwen.”
Het waarmaken van een droom
Binnenin is het zoals eerder gezegd al huiselijkheid wat de klok slaat. De Vierde Wand biedt plaats aan 84 bewoners, die verdeeld zijn over 66 eenpersoonskamers en negen tweepersoonskamers op vier niveaus. Deze niveaus zijn in feite open plateaus die ingevuld zijn met lichte, flexibel te verplaatsen wanden, wat een eventuele herinrichting of herbestemming in de toekomst mogelijk maakt. Elke verdieping bevat een gezellige leefruimte en biedt plaats aan een welbepaalde groep bewoners: “Het zorgprofiel van de bewoners is veranderlijk en vormt dan ook de basis voor de indeling van ons woonzorgcentrum,” aldus Houbregs. “Op het gelijkvloers wonen de valide ouderen. Zij hebben vrije toegang tot een terras en een tuin met petanquebaan. Op het eerste en het tweede niveau zijn er de zorgbehoevende ouderen, en op het derde niveau is er een speciale afdeling voor dementerenden met een aangrenzende daktuin.”
De realisatie van De Vierde Wand werd definitief afgerond in november vorig jaar. De bouw werd in goede banen geleid door STRABAG, dat het complex op amper vijftien maanden tijd (van juni 2011 tot november 2012) wist te realiseren. “De bouw was op zich vrij klassiek, maar toch is vijftien maanden voor dit type gebouw behoorlijk snel,” vertelt projectleider Laurent Cardinaels. “Onze ervaring met het bouwen van andere woonzorgcentra zal hier ook wel een rol in spelen, maar vijftien maanden is in feite wel uniek. STRABAG heeft heel wat ervaring in bouwen voor de zorgsector. We hebben recent al heel wat ziekenhuizen en woonzorgcentra gerealiseerd (WZC Den Boogerd in Hechtel-Eksel, WZC Bessemerberg in Lanaken, kinderziekenhuis Prinses Elisabeth van het UZ Gent, …). In project De Vierde Wand waren we verantwoordelijk voor de ruwbouwwerken, afwerking en coördinatie van de technieken. Wat het project ook zeer fijn maakte, was dat we de werken vanuit ons kantoor in Genk hebben kunnen opvolgen. In zekere zin was het voor ons een thuismatch, en dan nog eentje die we met glans hebben kunnen winnen.” Dit geldt overigens ook voor de architect en de vele andere partijen die aan dit project meewerkten, die net als aannemer STRABAG geselecteerd werden via beperkte aanbesteding. Het Limburg- en het Winterslag-gevoel is dan ook fel aanwezig in De Vierde Wand. Een perfecte illustratie hiervan is de uitkraging op het tweede en het derde niveau van het kopvolume, van waaruit je een schitterend uitzicht hebt over de Evence Coppéeplaats en de verderop gelegen mijnterrils van Winterslag. Een unieke meerwaarde die je nergens anders kan vinden en die de karakteristieke omgeving bijzonder dichtbij brengt. Het mag dus duidelijk zijn: Bart Houbregs heeft hier niet alleen zijn eigen droom waargemaakt, maar ook die van heel wat Genkenaren die comfortabel ouder willen worden in eigen streek.
Foto's: Toon Grobet
Noot: Dit artikel verscheen eerder al in Bouwen aan de Zorg.
Gerelateerde dossiers
Gerelateerde projecten
Onze partners