De voor- en nadelen van waterontharding

Het kenmerk van hard water: een hoog gehalte aan calciumionen. Bij opwarming van dat water kunnen die ionen neerslaan op leidingen en toestellen en daar een kalksteenlaag vormen. Omdat dat geen gezondheidsrisico’s inhoudt, halen de drinkwatermaatschappijen zoals De Watergroep die kalk meestal niet uit het water. Ook al doen ze in sommige streken wel aan centrale ontharding, de maatschappijen houden vast aan een ondergrens van 15 Franse graden (de meeteenheid voor de hardheid van water, red.) residuele hardheid. “Bij een lagere hardheid kan het water agressief worden,” zegt Christian Legros, directeur van Belgaqua, de Belgische Federatie voor de Watersector die de drinkwatermaatschappijen vertegenwoordigd. “Agressief water wordt kalkoplossend, en neemt dus kalk op uit zijn omgeving. Dat is een probleem bij materialen met calciumverbindingen en kan in bepaalde gevallen, bij metalen leidingen, corrosie bevorderen. Op die manier kunnen er ook zware metalen oplossen in het water, zoals lood, cadmium of koper, en dat is nefast voor de gezondheid.”

Agressief ≠ Corrosief

Eddy Albrecht, voorzitter van Aqua Belgica, de Belgische Federatie voor Waterbehandelingsbedrijven, is het daar niet mee eens. Volgens hem worden de termen agressief en corrosief al decennialang fout gebruikt, waardoor onthard water onterecht met de vinger wordt gewezen. “Zo kan water best agressief zijn, zonder corrosief te zijn, en omgekeerd. Er is een duidelijk onderscheid tussen natuurlijk zacht water en onthard water. Dat behoudt immers z’n evenwicht en verandert niets aan de zuurtegraad of de hoeveelheid opgeloste zuurstof. Heel wat internationale studies tonen aan dat er geen verhoging van corrosie optreedt na ontharding van het water. De Europese norm EN12502 – deel 2, bescherming van metalen tegen corrosie -  koper en koperlegeringen, legt bovendien geen waarde op voor hardheid. De norm is integraal door het NBN overgenomen in NBN EN 12502.”

Natrium voor calcium

Is een waterontharder nu een goed idee? De meest bekende ontharders, op basis van ionenuitwisseling, ontharden het water immers volledig. Het water stroomt daarbij door een bed van harsbolletjes vol met natrium-ionen. Omdat de hars zich meer aangetrokken voelt tot calcium, zal het natrium afstoten en calcium uit het water opnemen. Als de harsbolletjes verzadigd zijn, spoelt de ontharder het harsbed met pekelwater, een proces dat men regeneratie noemt. “Die ionenuitwisselingstechniek bestaat al enorm lang en heeft zijn doeltreffendheid bewezen.” zegt Albrecht.

“Al blijven we ook innoveren,” vervolgt hij. “Ontharders worden zuiniger met spoelwater en zoutverbruik, het hars wisselt de ionen sneller uit en de besturingsklep wordt efficiënter, zodat het toestel op de juiste momenten spoelt. Nieuwe ontharders gebruiken ook chloor om het harsbed op regelmatige basis te ontsmetten, zodat er zeker nooit bacteriën in zitten.”

Complexiteit

Belgaqua benadrukt echter de beperkingen van waterontharders. De federatie geeft het advies om ontharders enkel te overwegen bij aanzienlijke kalkaanslag, aangezien ze daarvoor ontwikkeld werden. Wie dan toch een ontharder gebruikt, plaatst ze best niet vlak achter de watermeter, maar richt ze best specifiek op de toestellen waar problemen zijn, zoals de warmwatertoestellen. Legros: “Zo blijft het drinkwater onbehandeld, waardoor het zeker beter smaakt en mineralen behoudt die nuttig zijn voor ons lichaam. Sommige mensen beperken trouwens beter hun natrium-inname.”

Legros waarschuwt ook voor de complexiteit van zo’n toestel. “De klant heeft een goede service en vakkennis nodig. De capaciteitsberekening moet bijvoorbeeld erg nauwkeurig zijn, zodat de regeneratiecycli juist zijn ingesteld. Als daar te veel tijd tussen zit, maak je plaats voor bacteriën. Het volstaat ook niet om zo’n toestel zomaar te installeren, iemand moet het ook beheren en onderhouden. Zo’n jaarlijks onderhoud is een minimum, maar zelfs dat gebeurt vaak niet.” Aqua Belgica onderschrijft wel steeds een charter met zijn leden, waarbij ze beloven dat jaarlijks onderhoud uit te voeren.

Magnetische ontharding

Zijn elektromagnetische toestellen dan de oplossing? Die halen geen kalk uit het water, maar veranderen de fysieke toestand van de calciumzouten die erin zitten. Gevolg: geen kalkneerslag op leidingen en toestellen. “Zulke toestellen werken vaak niet, het nut ervan is ook door geen enkele studie bewezen,” zegt Albrecht. “De kalk blijft immers gewoon in het water zitten. Daarbij kan je pas na een aantal jaar controleren of het toestel goed werkt.” Legros nuanceert die kritiek. Er is volgens hem al wel aangetoond dat zo’n elektromagnetisch veld een invloed kan hebben op kalkverbindingen. “Maar dat is afhankelijk van zoveel verschillende parameters, zoals onzuiverheden in het water en lengte van het leidingnet, dat het moeilijk is om echt zeker te zijn dat zo’n toestel in een bepaalde setting werkt. Ter plaatse testen en opvolging nadien is dus nodig.”

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Installatie en Bouw