Deze zes ontwerpteams zijn nog in de running voor het nieuwe Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA)

De nieuwbouw luidt een nieuw tijdperk in voor het M HKA en is een belangrijke hefboom om de Vlaamse hedendaagse beeldende kunstsector verder te ontwikkelen en internationaal op de kaart te zetten. Zo zal het museum in het nieuwe gebouw de eigen kunstcollecties op een kwalitatieve en duurzame manier kunnen presenteren en toonaangevende internationale tentoonstellingen organiseren. Bovendien zal het M HKA er nog beter zijn belangrijke maatschappelijke functie kunnen opnemen, met een programmatie voor een breed publiek en met oog voor participatie van diverse gemeenschappen.

Traject terug op de rails

De bouw van een nieuw museumgebouw voor het M HKA is voorzien in het Vlaamse Regeerakkoord, als onderdeel van de inhaalbeweging voor cultureel erfgoed die Vlaanderen nodig heeft. Na de stopzetting van de eerste procedure in 2019 is het traject door de huidige Vlaamse Regering opnieuw op de rails gezet. De Vlaamse overheid koos voor de bouwteamformule, die erop gericht is aandacht voor kwaliteit te paren aan een realistisch uitvoeringsdossier. Ook duurzaamheid staat hoog op de agenda.

Het M HKA is een van de eigen musea van de Vlaamse Gemeenschap. Als cultureel-erfgoedinstelling ambieert het M HKA een internationale uitstraling en een voorbeeldrol voor de sector in Vlaanderen. Momenteel is het gehuisvest in een verbouwde en uitgebreide graansilo aan de Leuvenstraat in de Antwerpse Zuidwijk.

Artistieke wijk Het Zuid

Als Vlaamse cultureel-erfgoedinstelling dient het M HKA te excelleren in zijn museumwerking. Maar uit verschillende vooronderzoeken is gebleken dat de huidige infrastructuur hiervoor niet voldoet. Om de internationale ambities waar te maken voorzag de Vlaamse Regering in het regeerakkoord in de studie en de bouw van een nieuw M HKA. Daarnaast loopt het M HKA ook een inhoudelijk transitietraject richting een uitgebreidere werking in de toekomst.

De Vlaamse Regering besliste daarbij in overleg met de stad Antwerpen om het M HKA op de artistieke wijk het Zuid in Antwerpen te houden. Het nieuwe museumgebouw komt op de plaats van het Hof van Beroep, ter hoogte van de Zuidersluis, centraal op de as van het nieuwe Zuidpark.

Shortlist met zes ontwerpteams

De Vlaamse Gemeenschap publiceerde in juni 2023 de overheidsopdracht voor het aanstellen van een ontwerpteam. De Vlaams Bouwmeester begeleidt de procedure. In dit traject is nu de eerste horde genomen. Een selectiecommissie met experten stelde een shortlist met 6 kandidaat-ontwerpers samen uit 54 inzendingen:

• Bovenbouw Architectuur + Christ & Gantenbein (CH)
• DRDH Architects BV + Jamie Fobert Architects (UK)
• noAarchitecten + EM2N Architekten AG (CH) + Sergison Bates Architects (UK)
• OFFICE Kersten Geers David Van Severen + SO–IL Office (USA)
• Robbrecht en Daem architecten + Dierendonckblancke architecten + Laura Muyldermans
• Studio Nauta Bedaux VOF (NL) + Feilden Fowles Architects Limited (UK)

De selectie is een mix van Vlaamse en internationale architecten, met één uitsluitend Vlaams team, drie internationale teams en twee gemengde Vlaams-internationale teams. Bij de selectie werd niet enkel gekeken naar de ervaring en visie van de teams op wat een museum vandaag kan zijn, maar ook naar hun capaciteit om duurzaam te bouwen.

De zes kandidaten kunnen binnenkort een offerte indienen en de gunningscommissie zal de offertes in de loop van het jaar beoordelen. De Vlaamse Regering zal de begunstigde van de ontwerpopdracht begin 2025 bekendmaken. De publicatie voor het aanstellen van een aannemer en de uitwerking van het project volgen in de volgende legislatuur.

Werken in bouwteam

De Vlaamse overheid zal voor de uitvoering van de studieopdracht samenwerken in een bouwteam. Dat is een projectgebonden samenwerkingsvorm die is samengesteld uit de aanbestedende overheid, het gekozen ontwerpteam en de gekozen aannemer voor de opdracht voor werken. Het ontwerpteam en de aannemer worden gekozen via afzonderlijke opdrachten, waardoor de procedure duidelijk verschilt van een design-and-buildformule. Elke bouwteamgenoot behoudt zijn zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Er is bijzondere aandacht voor de onafhankelijkheid van het ontwerpteam, maar tegelijk is er ruimte voor de aannemer om in overleg meer kostenefficiënte oplossingen voor te stellen.

In een bouwteam werken de teamgenoten al in een vroege fase samen. Elke bouwteamgenoot zet zijn ervaring en deskundigheid in om de opdracht te realiseren op een kwalitatieve wijze, binnen de voorziene uitvoeringstermijn en binnen het maximaal voorziene bouwbudget van de aanbestedende overheid. Samen zoeken ze vanaf de start van de opdracht naar de beste eindoplossingen.

Bijgesteld programma

Antwerpen werkt aan een RUP voor de projectsite. Tijdens dat traject organiseert de stad nog verschillende openbare onderzoeken. Op basis van de resultaten van het hoogbouwrapport, besloten de Vlaamse overheid en de stad Antwerpen in overleg om een deel van het programma niet op deze site te realiseren. Het M HKA krijgt een onderzoekscomponent in de onmiddellijke omgeving van het nieuwe museum. Het onderzoekscentrum zal ten dienste van de sector staan.