Dokter Daylight (04/24) | : Hoeveel daglicht heb ik uiteindelijk nodig?

WISTJEDATJE:

Als je een lange, smalle opening in je plat dak direct tegen je noordelijke zijwand plaatst (bv. 60x200cm) dan zal het direct zonlicht de hele dag door op die muur schijnen en je ruimte van dynamisch, zichtbaar licht voorzien. Ideaal om er een prachtige, door bewegend zonlicht verlichte accentwand van te maken.

Vandaag de dag is het aan de architect om na te kijken of hij wel of niet voldoet aan de stedenbouwkundige regels/ vereisten voor de regio van zijn project mbt daglichttoetreding. Dit is echter een administratief onderdeel van de stedenbouwkundige vergunning dat weinig te maken heeft met de eigenlijke daglichtkwaliteiten van een ontwerp. Die stedenbouwkundige bepalingen zijn verouderd en gebaseerd op vuistregels van een ratio opening/glas tov een vloeroppervlakte. Die regels zijn verschillend per regio en niet steeds even logisch omdat het geen rekening houdt met de vorm van de ruimte, noch het feit dat meubels tegen zijwanden geen daglicht behoeven.
[Voor Brussel werkt men met Glas tot Vloer ratio die minstens 1/6 van de gehele vloeroppervlakte moet zijn. In Vlaanderen hanteert men een Raam (dagmaat) tot Vloer ratio die 1/5 van de vloeroppervlakte moet zijn.]

Daarom is er een nieuwe Europese standard EN17037, die momenteel wordt vertaald naar lokale wetgevingen. Vlaanderen heeft ook GRO ontwikkeld, een nieuw instrument om duurzaamheid in gebouwen te meten. Ook GRO is gebaseerd op de EN17037.

• De nieuwe Europese Norm EN 17037 werd eind 2018 gepubliceerd en is de eerste Europese norm die exclusief focust op DAGLICHTONTWERP IN GEBOUWEN. De standaard legt steeds meer nadruk op het ontwerp van een gebouw en de rol van beglazing in deze ontwerpen, met als doel de globale energie-efficiëntie en het comfort van de gebruiker van het pand te vergroten.

Die werkt onder andere met Daglichtfactor. (uitleg zie vorig hoofdstuk over Daylight Visualizer). Die daglichtfactor beschouwt enkel de te belichten werkoppervlakte (op 85 cm hoogte tot op 50 cm van de zijwanden en laat hiermee meubels tegen die wanden buiten beschouwing). De norm is duidelijk veel pragmatischer en bekijkt daglicht veel breder: naast Voldoende licht, worden ook Verblinding, Direct zonlicht en het belang van Zichten mee in overweging genomen. Een bredere kijk die echt kwaliteit wil bieden voor het welzijn in onze toekomstige woningen. Als je nu al hiermee ontwerpt creëer je gebouwen die future-proof zijn.

Voor de architect is dit compleet nieuw en nog ongekend. Gelukkig is er de Daylight Academy met de De Daylight Visualizer om je wegwijs te maken en je te helpen om op een eenvoudige manier te evalueren of je gebouw aan de norm voldoet.
[De EN12464, rond verlichting voor werkplekken binnen, blijft interessant om te weten hoeveel lux men acht nodig te hebben voor welke functie. Deze norm beschrijft de eisen voor visueel comfort en prestatie. Hoewel daglicht wordt aanbevolen, maakt deze norm geen onderscheid tussen dag- en kunstlicht.]

• GRO [Noorse meisjesnaam en betekent “groei”] https://www.gro-tool.be/

GRO is een Belgisch instrument om de duurzaamheid van bouwprojecten te meten en te vergroten. (Zie het als een Belgische variant van BREEAM, LEEDS, LEVELS,…).

De ambitie van GRO is om via een geïntegreerd ontwerpproces tot toekomstgerichte, comfortabele gebouwen te komen, waarin sterk wordt ingezet op circulair bouwen.
Dit instrument dat een handleiding, criteria en excel bevat, kan zowel door opdrachtgevers als ontwerpteams gebruikt worden tijdens de verschillende fases van een privé en/of publiek project. GRO kan zowel voor nieuwbouw- en renovatieprojecten als herinrichtingsprojecten van bestaande gebouwen gebruikt worden.
2020.3: Deze vierde versie van GRO kan u gebruiken als handleiding tijdens de verschillende fases van een bouwproject. Deze versie is nog de Vlaamse versie van GRO. De drie gewesten werken samen aan een nieuwe gezamenlijke versie om zo GRO toepasbaar te maken in heel België. Deze versie zal weldra beschikbaar zijn.

Daglicht als fundamenteel onderdeel van CLIMATE RESPONSIVE DESIGN: Bij het ontwerp wil men optimaal gebruik maken van de natuurlijke energiebronnen die aanwezig zijn in de omgeving. Binnen GRO is DAGLICHT één van de drie fundamentele pilaren waarop Climate Responsive Design steunt naast VERWARMING en KOELING
De vrije energie van de zon, de lucht, de vegetatie en de wind kan gebruikt worden om te verwarmen, te koelen, te ventileren en te verlichten. Het gebouw fungeert als een filter voor zijn omgeving waarbij er een evenwicht wordt gezocht in de mate waarin de buitenomgeving op het gebouw invloed zal hebben. Hierbij wordt de voorkeur gegeven aan natuurlijke low-tech om energievretende technieken te beperken. In deze holistische aanpak wil GRO inspelen op de context, zich aanpassen en vooruit denken.
GRO, besteedt ook specifieke aandacht aan daglicht in het criterium BIN4 Visueel Comfort en baseert zich hiervoor grotendeels op de norm NBN EN 17037:2019 Daglichttoetreding in een ruimte.