Dokter Daylight (06/24) | Het sheddak herontdekt en heruitgevonden

WISTJEDATJE:

Climate responsive design (zie ook GRO), “out of the box” toegepast. Misschien kan de natuur ons inspireren en een ultieme oplossing bieden om het ultieme sheddak te creëren? In de tekening hieronder zijn we dicht in de buurt. In de zomer houdt de boom in het zuiden met bladeren het directe licht tegen zodat we geen oververhitting krijgen. Het lage, niet schadelijke (naar oververhitting toe) licht ’s ochtends en ’s avonds wordt doorgelaten tussen de stammen. In de winter verliest de boom zijn bladeren en laat het zonnelicht toe binnen te treden opdat we van solar gain (warmte) kunnen genieten , alsmede maximaal licht verzekeren in tijden dat licht maar schaars aanwezig is.

Het sheddak vindt men terug op de daken van oude industriële gebouwen. Het zijn platte schoendozen met daken in een typische zaagvorm. Het idee was eigenlijk eenvoudig. Fabrieken moesten modulair kunnen groeien en een dak krijgen dat mee kon groeien. Over de hele grondoppervlakte van de module moest men daglicht verzekeren maar absoluut geen oververhitting noch verblinding toelaten. Met die zaagvorm met een tand per module en een noordhelling van 62° kon de zon niet direct door het glas binnen schijnen. De rijen moesten wel perfect naar het Noorden kijken. Anders had het geen zin!

Vandaag de dag is men het een beetje vergeten, of alleszins vergeten waarom het zo ontworpen werd.

Kijken naar het noorden, zo vlak als mogelijk, maar niet onder 62°! Dat zijn de regels. Hoe vlakker een raam, hoe performanter,….maar niet onder de 62°, want dan schijnt de zon binnen en krijgt men oververhitting! Op 62° ontwerpen betekent dus LOW-TECH ontwerpen. Hier zal men geen energie moeten verspillen om het gebouw af te koelen.

Soms ziet men sheddaken op 90° ,…dat is zonde van het lichtpotentieel dat ze met hetzelfde glasoppervlakte kunnen hebben. Dat kan gemakkelijk 2% daglichtfactor schelen. (dus tot 300 lux gemiddeld minder licht). Je staat natuurlijk ook vrij de shed-vorm esthetisch te gebruiken zonder de regels te volgen. Die is interessant op zich en geeft nieuwe perspectieven.

De voordelen van een sheddak zijn legitiem en nodigen uit om verder na te denken over daglicht maar ook over dakvormen in het algemeen.

Shed-varianten bedenken

Men moet gewoon het licht tot 62° tegenhouden op de N-Z richting over de diepte van de opening. Dat tegenhouden doe je liefst reeds buiten vooraleer de zon het glas bereikt. Maar kan ook aan de binnenkant als je enkel verblinding wil voorkomen.

Pragmatisch vertaald kan een sheddak gewoon ook een reeks vlakke openingen in een plat dak zijn, dat verzekerd is van constante schaduw, bijvoorbeeld door in de 62° schaduwzone te liggen van een hoofdbouw dat boven het plat dak uitsteekt. Een vlakke opening is naast goedkoop uit te voeren ook ideaal omdat het performanter is naar lichtinlaat van difuus licht. Het is bijgevolg interessant de oefening te doen en te zien op welke manieren we die schaduw kunnen verzekeren.

Woningen met nieuwe dakvormen

Waarom nog steeds daken van 45° graden ontwerpen? Een shed-profiel met een langere zuidkant die meer oppervlak voor PV-panelen toelaat met ook nog ruimte voor openingen; en aan de noorderkant zoveel openingen als men wil die geen verblinding en oververhitting zullen geven. Is dat geen interessanter uitgangspunt?

Wat met oriëntatie? Niet alle woningen liggen Noord-Zuid georiënteerd. Dat wel, maar moet de nok persé evenwijdig met de straat? Een Oost-West woning met de tuin in het westen zou het nieuwe ideaal kunnen worden. Waarom mag het dak niet dwarsgeplaatst worden? En daarbij, zoals hierboven vermeld, er zijn zo vele manieren om shed-alternatieven te bedenken.

The sky is the limit! Er gaat een nieuwe wereld open als men zelf nieuwe wetten kan ontdekken, bedenken.