Domein Karreveld in volle glorie hersteld

Water was de grootste bedreiging voor dit Brusselse erfgoed. De daken lekten en het park kampte met overstromingen en opstijgend grondwater. Menig wandelaar kneep zijn neus dicht wanneer hij voorbij de vijver kwam. Nu het domein in zijn oorspronkelijke charme hersteld is, vormt het weer de perfecte achtergrond voor evenementen, tentoonstellingen en huwelijken.

Fase 1: vernieuwing van het dak

In 2013 startte Beliris met het herstel van het dak. Dit was hoognodig, aangezien het dak al meer dan eens had gelekt en mos vrij spel had gekregen.  Bovendien had het dak, dat in de jaren ’50 werd gebouwd, geen onderdak, noch isolatie. Om te zorgen dat het dak altijd homogeen zou blijven, werd de zeldzame licht-roze Fumay-lei vervangen door een meer voorkomende zwarte natuurlei.

De vernieuwing van het dak verliep in drie fases. Eerst werden de leien en kroonlijsten voorzichtig verwijderd. Vervolgens werd er een onderdak geplaatst om de thermische prestaties te verbeteren. De zolderruimtes werden voornamelijk langs binnen geïsoleerd. De gekozen isolatie respecteert zowel het architecturale erfgoed als de eisen op vlak van energieverbruik. Ten slotte werden de leistenen aangebracht met een speciaal haaksysteem, dat toekomstige vervangingen vergemakkelijkt.

Fase 2: Heraanleg van het park

Het park, een groene oase in de wijk, genoot een grondige heraanleg die inzette op kwaliteit en comfort. Er waren zes grote ingrepen:

1. Heraanleg wegen en binnenplaats: de wegen naar het kasteel en rond de vijver werden heraangelegd, net zoals de geplaveide binnenplaats van de kasteelhoeve en de oude parking. Tijdens de werken werd vastgesteld dat de grond vervuild was. Deze werd dus gesaneerd. Verder werd het verouderde en onnodig complexe netwerk van waterleidingen en riolering vernieuwd.
2. Renovatie landschapsarchitectuur en meubilair: de landschapsarchitectuur in het park – de natuurstenen muurtjes, rotspartijen, trappen, enzovoort – raakten in de loop der tijd beschadigd. Deze werden gerestaureerd.  Het meubilair dat in slechte staat was, werd vervangen.
3. De fontein in de Franse tuin, die al heel lang buiten dienst was, werd niet alleen gebruiksklaar gemaakt, maar is nu ook een stuk milieuvriendelijker. Er werd gekozen voor een gesloten circuit om water- en geldverspilling te vermijden. Bovendien gebruikt het nieuwe systeem het regen- en grondwater uit het park.
4. Vijver en waterbeheer: het eerste werk voor de vijver was een grote schoonmaak. Al het slib en afval werden verwijderd. Vervolgens werd een drainagesysteem geïnstalleerd dat het opstijgend vocht uit de bronnen onder de paden via een retentiebekken afvoert naar de vijver. Dit grondwater wordt gezuiverd met behulp van een gevegetaliseerde filter die de hele vijver omringt, zodat de fauna en flora van de vijver kunnen gedijen. Ten slotte bevorderen greppels langs de weg de infiltratie van het regenwater om te vermijden dat de riolering bij zware neerslag verzadigd raakt. Dijkjes op de grasperken moeten dan weer gronderosie tegengaan.
5. De bestaande beplantingen werden met inheemse boomsoorten verdicht. Deze soorten werden gekozen om de kleur en vorm van de bladeren af te wisselen en om de bloeiperiodes over het hele jaar te spreiden. Beschadigde, alleenstaande of oude bomen, zoals de 21 populieren achter de kasteelhoeve en planten die de gevels van de kasteelhoeve bedekten, werden gesnoeid of omgehakt. Zo openden zich nieuwe zichten op het park. De structuur van de Franse tuin werd hersteld en het onderhout werd versterkt.
6. Beveiliging en parkeerverbod: het park werd voor de veiligheid omheind en aan openingsuren onderworpen. Parkeren in het park is voortaan verboden.

Historiek van het domein

In 1930 kocht de gemeente Sint-Jans-Molenbeek het domein Karreveld op. In 1951 stelden de buurtbewoners voor om de site en de kasteelhoeve te laten klasseren. Dit gebeurde daadwerkelijk in 1955. Begin jaren ‘50 werd een restauratie ingezet, die meer weg had van een heropbouw, zodat de VIP’s van Expo 58 er konden worden ondergebracht. De verlaten kasteelhoeve werd toen heropgebouwd in haar oorspronkelijke vorm, die de weerspiegeling was van de Brabantse architectuur uit de 16de en 17de eeuw, met gebouwen in rode bakstenen en een reeks witte stenen. Enkel de gevels aan de kant van de vijver en de westelijke zijgevel werden bewaard.

De omliggende gronden werden toen als park ingericht en voor het publiek opengesteld. Er werden tal van zeldzame boomsoorten, harsbomen en een Franse tuin aangeplant. De vijver werd geherstructureerd en de Paruck, de kleine waterloop die erin uitmondde, werd gewelfd. Mettertijd raakte het domein, dat meermaals overstroomde, in verval en zag dit project voor de restauratie in twee fases het daglicht.