‘Dorpsschool’ brengt leven in nieuw Nederlands stadsdorp

De gemeente Almere (voor het deel dubbele sporthal) en de Almeerse Scholen Groep (voor het onderwijsdeel) nodigden een aantal architecten die thuis zijn in het ontwerpen van scholen om zich te presenteren. Daarbij heeft SP Architecten by Architecten aan de Maas de juiste snaar kunnen raken.

Er was een duidelijke visie voor het nieuwe kindcentrum. Zo moest het een gebouw worden waarin kinderen van ’s ochtends heel vroeg tot ’s avonds heel laat terecht kunnen. Het moest geschikt zijn voor kinderen van 0 tot 13 jaar en ook ouderparticipatie speelde een grote rol.  Het idealistische uitgangspunt was dat de kennis en kunde van het kind centraal staan en dat het onderwijs wordt afgestemd op het niveau van het kind. De klassen zijn niet strikt afgelijnd, maar lopen door elkaar. Er is tevens een kinderdagverblijf waar ook de jongste kinderen kunnen verblijven, met ook slaapkamertjes en een uitgebreidere keukenvoorziening.

Uit de kluiten gewassen dorpsschool

De wijk Nobelhorst is opgevat als een dorp met een brink en woningen soms met praktijkruimtes eraan. De school past binnen dit plaatje van een dorpse sfeer. Ondanks de veertien klassen straalt ze toch een zekere bescheidenheid uit. “Ik heb het woord ‘dorp’ erin proberen te verwerken door een concept van stadsboerderijen voor ogen te houden tijdens het ontwerp”, zegt architect Jaap Nieskens. “De sporthal werd ook geconcipieerd als een apart volume. Niet alles zit dus in één groot blok.”

De overgang tussen dak en gevel verwijst bijvoorbeeld naar de schuur bij een  stadsboerderij. De architect ging daarvoor op zoek naar een materiaal dat van het dak kan doorlopen op de gevels. Dan zijn leien uiteraard een goede oplossing.

Binnenin het gebouw is er eerst een grote centrale ontmoetingsruimte met daaromheen een zone met praktische ruimtes zoals toiletten, bergingen en spreekruimten. Die zijn vormgegeven als aparte doosjes, bijna allemaal in een andere kleur, met telkens een tussenruimte.  Vervolgens is er een studie- en speelzone met daaraan grenzend de duidelijke herkenbare lokalen aan de gevel. Aan de andere zijde van het gebouw ligt de sporthal. Die is gemaakt voor deze school, maar ook voor een tweede school die er mogelijk in de toekomst komt aan de overkant van de sloot.

Duurzaamheid als uitgangspunt

Bij het bouwen is het belangrijk om zo weinig mogelijk milieubelastende situaties te creëren. Materiaalkeuze is daarbij essentieel, maar ook zaken als mobiliteit en energieverbruik zijn onderwerpen om mee bezig te zijn. “Hoever we daarin gaan, hangt voor een groot deel af van de visie van opdrachtgevers. Wijzelf vinden dat we daarin heel ver moeten gaan. Niet alleen in de zin van vervuiling tegengaan, maar er ook voor zorgen dat een gebouw lang kan meegaan en bijvoorbeeld ook een functieverandering kan ondergaan, wat naar ons idee ook onder de noemer duurzaam valt”

“In het bijzonder bij scholenbouw hebben we vaak met strikte budgetten te maken. We moeten het onderste uit de kan halen om zowel de kwaliteit van de architectuur als die van de materialen, en de kosten van het onderhoud te optimaliseren. Het is dus zoeken naar materialen die makkelijk schoon te houden zijn, lang meegaan en die voldoende robuust zijn voor gebruik in scholen voor kinderen tussen 0 en 18 jaar. Evenzo belangrijk bij de materiaalkeuze is de recyclebaarheid en Cradle to Cradle.”

Bureau met lange geschiedenis

SP Architecten werd opgericht in 1911. In het begin was er nog een grote variatie in het soort projecten: kerken, watertorens, fabrieken, kantoren, scholen, woningen en boerderijen. Het is pas later dat het bureau zich begon te richten op onderwijshuisvesting. In 2015 heeft SP Architecten zijn krachten gebundeld met Architecten aan de Maas, dat gespecialiseerd is in projecten in de zorgsector.

Voor Het Universum werd het bureau gecontacteerd via een architectenselectie op nationaal niveau. “Juist omdat we veel voor overheden werken nemen we vaak deel aan aanbestedingen”, zegt Jaap Nieskens. “Voor de grote projecten gaat dat dan weer via Europese selecties, waar wij zeer frequent aan meedoen. Wij zijn bijna continu bezig met het voorbereiden van selecties, ook in België voor Scholen van Morgen.”

De nieuwe rol van de architect

Regelgeving en automatisering hebben het bouwvak grondig veranderd, wat Jaap Nieskens geen slechte ontwikkeling vindt. “Maar ik heb ook de rol van de architect zien evolueren”, zegt hij. “Vroeger liep je periodiek met de aannemer over de werf om enkele details te bekijken. Samen dacht je na over bepaalde zaken die beter kunnen. Al wandelend en met respect voor elkaars discipline kwam je daar samen tot de beste oplossing.  Die romantiek is weg. Nu spelen we juridisch op safe, we hebben alles omschreven. De taak van de architect is in sommige gevallen gereduceerd tot het maken van een visie, een schets.”

Jaap Nieskens vindt dat jammer maar laat het hoofd niet hangen. “Het belang en de meerwaarde van de architect ,ook in de overige fases van een bouwproces, zorgt voor een kwalitatief en architectonisch hoogwaardig eindproduct voor onze opdrachtgevers. En daar blijven we naar streven.”

“Een van de zaken die ik ooit nog eens graag zou doen, is een echt hoog gebouw ontwerpen van enige honderden meters hoog. Niet om op te vallen, maar gewoon omdat ik dat nog nooit heb gedaan. Die uitdaging spreekt me aan.”

Technische fiche

Locatie: Almere (NL)

Architect: SP Architecten by Architecten aan de Maas (Jaap Nieskens)

Oppervlakte:

Leien: Alterna Mix, dubbele dekking

Type: Nieuwbouw

Leien: Alterna Mix, dubbele dekking