Duurzame renovatie maakt torenhoge ambities waar (assar)

Eaglestone legde de lat erg hoog in dit project. Samen met assar architects haalde het alle doelstellingen, wat behoorlijk uniek is. Het gebouw van 9.000 m², verdeeld over acht bouwlagen na een opvallende optopping met twee extra verdiepingen, werd in januari opgeleverd. Momenteel is de hoofdgebruiker volop bezig met de interieurinrichting.

Vernieuwd gelijkvloers en optopping

Julien Vanopdenbosch, architect-vennoot bij assar architects: "De voorganger van The First was een tamelijk klassiek gebouw dat zich op een toplocatie bevond, maar dat volledig uitgeleefd was en niet meer voldeed aan de hedendaagse behoeften op het vlak van inrichting, energie-efficiëntie en ecologische performantie. Eaglestone bracht de vele technische en bouwkundige uitdagingen in kaart en vergaarde de financiële middelen om er iets uitzonderlijks van te maken. Aan ambitie was alleszins geen gebrek, vooral qua reductie van de milieu-impact."

De betonstructuur van het gebouw was nog in goede staat en bood de vrije hoogtes die nodig waren om aan de huidige verwachtingen te voldoen. Conform de circulaire doelstellingen van het project werd hij dan ook behouden en hergebruikt.

Het gebouw had het grote nadeel dat het volledig afgeschermd was van de publieke ruimte. Een van de voornaamste prioriteiten was dan ook om het opnieuw integreren in het omringende stadsweefsel door het gelijkvloers volledig te vernieuwen en er een publieke functie te huisvesten. Een tweede uitdaging was dat het gebouw moest worden uitgerust met een optopping die zowel functioneel als esthetisch was. Julien Vanopdenbosch: "Bij assar hechten we veel belang aan het dak, dat gezien de hoge bebouwing vaak zichtbaar is in Brussel. Daarom creëerden we een nieuw volume met twee verdiepingen en een lichte structuur, inclusief een bijzonder dak dat naadloos aansluit op de naburige kroonlijsten. We wilden de raamopeningen ook naar de stad richten en zo weidse uitzichten creëren. Aangezien zo’n dak ook wordt blootgesteld aan de zon, is het integraal uitgerust met PV-panelen."

Ambities op peil houden

Vermits de achtergevels perfect georiënteerd zijn, zijn ze eveneens uitgerust met PV-panelen, in het verlengde van het dak. Julien Vanopdenbosch: "We hebben een R&D-fase doorlopen om deze panelen op punt te stellen, waarbij we samen met de fabrikant het uitzicht en het raster van punten hebben bewerkt om de gewenste tint te verkrijgen, rekening houdend met de energieprestaties. Bovendien hebben we het bevestigingssysteem zo ontworpen dat de panelen gemakkelijk kunnen worden vervangen, bijvoorbeeld om in te spelen op verdere technologische ontwikkelingen."

Uitgaan van het bestaande betekent de beschikbare mogelijkheden benutten. De warmteproductie wordt bijvoorbeeld gedeeltelijk verzekerd door het datacenter van Verizon, dat zich al in het gebouw bevindt. De ingenieurs vonden de juiste mix tussen PV-technologie, warmterecuperatie en warmtepompen om een coherente oplossing te kunnen bieden. De materialen werden op hun beurt gekozen op basis van hun herkomst – zo lokaal mogelijk – hun duurzaamheid en hun recycleerbaarheid. Het buitenterras werd zelfs gerealiseerd met gerecupereerde natuursteenelementen die afkomstig zijn van een andere werf.

De dringende nood aan extra groen in de stad, zelfs op kleine oppervlaktes, werd niet over het hoofd gezien. De daktuin fungeert ook als regenwaterbuffer. De regenwatertanks zijn op niveau +1 geplaatst om gravitair te kunnen werken. De biodiversiteit werd bevorderd door nestkasten te plaatsen voor vleermuizen en gierzwaluwen.

Voldoening na veeleisend project

Terwijl de verwijdering van het asbest uit het gebouw langer duurde dan verwacht, impliceerde de aanwezigheid van het datacenter dat er voorzorgsmaatregelen nodig waren om het te beschermen tegen trillingen en stof. "Bovendien bleef de werf niet gespaard van de gevolgen van de COVID-19, noch van de explosie van de materiaalprijzen of zelfs van bepaalde materiaaltekorten", vertelt Riccardo Masia, de architect die bij assar instond voor de werfopvolging. "Het vergde veel coördinatie, maar de goede samenwerking tussen alle betrokken partijen heeft geleid tot een resultaat dat we vandaag alleen maar kunnen bewonderen."

Het is natuurlijk één ding om een nieuwbouw op te trekken conform de BREEAM Excellent-normen, maar renoveren is in dat opzicht nog een stuk complexer. Tijdens de uitvoeringsfase doken onvoorziene omstandigheden op die de theoretische studies niet aan het licht hadden gebracht, met het risico dat er van de oorspronkelijke ambities moest worden afgeweken. Julien Vanopdenbosch: "Wat dit project echter zo bijzonder maakt, is dat we ons hier niet door hebben laten ontmoedigen. Het moet gezegd dat we goed ondersteund werden door de bouwheer en ook aannemer Valens liet zich niet uit het lood slaan. Voor hen is dit project evenzeer een echt succesverhaal."