ECO-logies, het eerste massiefpassiefhotel ter wereld

Heusden-Zolder heeft wat met duurzaam bouwen. Geruime tijd al kan je hier het Centrum Duurzaam Bouwen bezoeken maar binnenkort kan je er ook overnachten in Eco-Logies, naar verluidt het eerste massiefpassiefhotel ter wereld. Projecto had een gesprek met Eric Vandeput, zaakvoerder van architectenbureau Artesi die voor dit project nauw samenwerkte met de technische adviseurs van Wienerberger en Recticel Insulation die samen het massiefpassief-systeem ontwikkeld hebben. Eric Vandeput is vastbesloten om in de toekomst nog meer passiefgebouwen te ontwerpen. 

Architect Eric Vandeput

Eric Vandeput is al langer doordrongen van de noodzaak en de wenselijkheid van energiezuinig en duurzaam bouwen maar had dit tot voor enkele enkele jaren maar weinig in de praktijk kunnen brengen. “Ik ben hier altijd al enorm in geïnteresseerd geweest. Vandaar dat ik tijdens mijn opleiding ook een scriptie geschreven heb over leembouw. Toen ik afstudeerde was er echter absoluut geen markt voor energiezuinig bouwen en waren bouwheren absoluut niet bereid hierin te investeren. Die thematiek bleef sterk beheerst door een geitenwollensokken-mentaliteit en dat viel dan weer moeilijk te rijmen met een vernieuwende vormgeving.”

In het begin van zijn carrière ontwierp hij dus vooral ‘gewone’ woningen waarbij de lat inzake energieverbruik niet hoger gelegd werd dan wettelijk was voorgeschreven. De nadruk lag vooral op de vormgeving en hiervoor is hij twee maal in de prijzen gevallen op de toenmalige Limburgse Architectuur- en Interieurhappening.  

Toen energiezuinig bouwen enige tijd geleden de kop opstak, is Eric Vandeput meteen op die kar gesprongen en heeft hij bijscholingscursussen gevolgd bij onder meer VIBE en het Passiefhuis Platform.   

Maar ook nu nog is en blijft het de bouwheer die beslist of hij het de moeite waard vindt om te investeren in duurzaamheid en energiezuinigheid. Aanvankelijk was dat voor opdrachtgever André Vandebosch evenwel niet aan de orde. Hij wilde vlakbij het circuit van Zolder een low budget-hotel realiseren waar hij de bezoekers een overnachting kan aanbieden aan uiterst scherpe prijzen door dankzij een verregaande automatisering zo weinig mogelijk personeelsleden te moeten inzetten. Vergelijkbaar dus met het principe van bekende ketens als ETAP en Formule 1. 

Om zijn businessplan rendabel te maken, kwam het er in eerste instantie op aan om een hotel te bouwen met een zo gunstig mogelijke 

prijs-kwaliteitverhouding. Extra investeren in een laagenergiegebouw paste op het eerste gezicht niet in dat plaatje.

Tot de opdrachtgever een lezing bijwoonde van het Steunpunt Dubo Limburg in het nabij gelegen Centrum Duurzaam Bouwen. Daar raakte hij volledig in de ban van het principe van duurzaam en energiezuinig bouwen. “Aanvankelijk was ik heel sceptisch ten opzichte van die hype van duurzaam bouwen, maar na die infosessie zag ik in dat degelijk isoleren een absolute must is om geen energie te verspillen en geld te besparen. Door de bouwkost en de energiekost zo laag mogelijk te houden, kunnen we de kamers ook goedkoper aanbieden, want hoge energiekosten worden natuurlijk doorgerekend aan de klanten”, aldus André Vandebosch. 

Dat klonk architect Eric Vandeput als muziek in de oren en vanaf toen heeft hij in samenwerking met zijn opdrachtgever alles op alles gezet om te komen tot een zo energiezuinig mogelijk gebouw. Eerst heerste er nog twijfel tussen een laagenergie- of een passiefbouw, maar na een aantal energie- en kostprijsberekeningen werd resoluut de kaart getrokken van passiefbouw. Voor de energieberekeningen heeft Eric Vandeput samengewerkt met het studiebureau 3Db, dat trouwens ook ingeschakeld werd voor het allereerste gecertificeerde massiefpassiefhuis in Bottelaere, ontworpen door Kristof Cauchie.  

Eerst werd even gedacht aan houtskeletbouw, maar van die piste werd afgestapt toen de architect in contact kwam met baksteenfabrikant Wienerberger en isolatiefabrikant Recticel Insulation, die zopas hun massiefpassief-principe gelanceerd hadden. Een concept waarvoor ze in eerste instantie mikten op de woningbouw, maar dat ook toepasbaar was voor andere types van gebouwen, zoals bijvoorbeeld een hotel.

De bouwheer was, zeker omdat het hier een hotel betreft, ook eerder te vinden voor een massieve constructie dan voor een houtskeletbouw. Er werd voor dit project vertrokken vanuit een klassiek geïsoleerde spouwmuuropbouw. Het binnenspouwblad is uitgevoerd in keramische binnenmuurstenen van het Porotherm-lijmsysteem. Doordat bakstenen thermisch inert zijn, kunnen de stenen overdag opwarmen en ’s nacht hun warmte trager afgeven waardoor je een veel constantere temperatuur hebt dan bijvoorbeeld bij een houtskeletbouw. 

Gelijmde wanden zijn sowieso meer luchtdicht dan gemetselde muren, maar met het oog op de luchtdichtheid was het heel belangrijk om alle aansluitingen perfect luchtdicht af te sluiten met folies. “In de houtskeletbouw heeft men hier meer ervaring in omdat die constructies sowieso bekleed moeten worden met een folie. Maar ook in traditionele massieve constructies is dat perfect mogelijk als de aannemer degelijk gebrieft wordt”, legt Eric Vandeput uit. 

Het grootste verschil met een traditionele woning is uiteraard de isolatie. Als spouwisolatie werd geopteerd voor 2 platen Eurowall van 82 mm die geschrankt ten opzichte van elkaar geplaatst werden. Boven de keldervloer ligt 100 mm Eurofloor, ook in twee geschrankte lagen. De kelder maakt geen deel uit van de passieve schil. Het platte dak wordt geïsoleerd met Eurothane Silver 100 mm, ook weer in twee geschrankte lagen. Dat resulteert in zeer lage U-waardes: 0,126 voor de wanden, 0,139 voor de vloer en 0,097 voor het dak.

Voor de keuze van de ramen was de definitieve beslissing nog niet gevallen bij het interview. Hoogstwaarschijnlijk zal men kiezen voor driedubbele beglazing en voor raamprofielen die aan de buitenkant bestaan uit aluminium en aan de binnenzijde uit hout.

Uiteraard hangt er aan een passiefbouw een hoger prijskaartje dan aan een traditionele bouw. “Uiteraard”, zegt Eric Vandeput. “In het algemeen kan je stellen dat een passiefbouw ongeveer 15% duurder is dan een gebouw dat niet beter doet dan de norm voorschrijft. De meerprijs zit hem in eerste instantie in het buitenschrijnwerk. Het zijn vooral passieframen die ten opzichte van de gewone ramen een serieuze meerkost vertegenwoordigen. Wat velen niet weten, is dat het trouwens niet verplicht is om te kiezen voor passieframen om te voldoen aan het passiefhuis-label. Voor dat label is enkel het totaalverbruik van belang. In principe kan je dus ramen die minder goed scoren dan passieframen compenseren door in de muren en wanden nog extra isolatie te plaatsen.”

In hoeverre verschilt het ontwerpen van een passiefhotel nu van een  passiefhuis? Volgens Eric Vandeput zijn de verschillen niet zo heel groot. “Bij woningen is het wel iets gemakkelijker om oververhitting tegen te gaan door de zuidelijk gerichte wanden redelijk gesloten te houden, terwijl in een hotel elke kamer uitgerust moet zijn met een groot raam. Dat kan je echter perfect opvangen met behulp van screens.”

Door de warmteverliezen grotendeels uit te schakelen, is er minimale energie nodig om de kamers op temperatuur te houden. Concreet zal dat gebeuren met een balansventilatie die warmte lucht afzuigt in de sanitaire cellen en die na filtering inblaast in de kamer. Eventueel kan er nog bijverwarmd worden door de warmte die met behulp van een aardwarmtewisselaar uit de grond gehaald wordt. 

Met alle aandacht voor de energiezuinigheid en de passiefbouw, zou je het vormelijk ontwerp nog uit het oog verliezen. Nochtans mag je dat ontwerp volgens de architect ook weer niet los zien van het passief bouwen. “Compact bouwen is van cruciaal belang om te voldoen aan de normen van de passiefbouw én om het budget zo veel mogelijk binnen de perken te houden. Vandaar dat we gekozen hebben voor een eenvoudige balkvormige structuur van twee bouwlagen met centraal een gang en aan weerszijden kamers. Het volume wordt doorbroken door een hoger dwars volume dat fungeert als inkomzijde, zowel aan de voorkant als aan de rechterkant. Dat volumespel wordt ook vertaald in het materiaalgebruik."   Voor het hoofdvolume koos Eric Vandeput voor een nieuwe grijze gesinterde steen van Terca.

Het dwarse volume zal wel in een contrasterend materiaal uitgevoerd worden. Hierbij wordt gedacht aan volkernplaten (Trespa) of natuursteen. 

Voor meer info: klik hier

Bron: Redactiebureau Palindroom voor Projecto