Een gevel die inspireert en blij maakt

De Wohnstätte Krefeld stamt uit de tijd van het late Duitse keizerrijk en had net zoals vele andere sociale verhuurcoöperaties een non-profit doel en structuur. In die tijd gingen fabrieksarbeiders binnen de maatschappij een nieuwe sociale klasse vormen. Door de snelle ontwikkeling van de Duitse industrie moesten een groeiend aantal arbeiders en hun gezinnen op adequate wijze gehuisvest worden. De bouw van betaalbare woningen werd een nieuwe prioriteit. Dat gold vooral voor het Rijnland, en niet in de laatste plaats voor de stad Krefeld. Daar vestigden zich in snel tempo een grote staalfabriek, een uitgebreide onderhoudslocatie voor de spoorwegen en een katoenspinnerij. Voor de plaatselijke captains of industry was dit aanleiding om in 1897 gezamenlijk een vereniging op te richten die zich toelegde op sociale huisvesting. In de loop der jaren vonden er diverse fusies en acquisities plaats, tot in 1966 de Wohnstätte Krefeld overgenomen werd in haar huidige vorm. Marcel Füser, technisch manager van de afdeling ‘Nieuwe Projecten’ verklaart: “Momenteel is de Wohnstätte de grootste verhuurder van Krefeld en omgeving. We hebben 8900 woningen in beheer en daarnaast ook nog wat commercieel vastgoed en kantoorruimten, zij het in mindere mate.”

Een niet-standaard project voor niet-standaard gebruikers

Volledig in lijn met zijn eigen maatschappelijke oriëntatie heeft het verhuurbedrijf in de wijk Oppum onlangs een project gerealiseerd dat zich richt op een inclusief woonconcept voor mensen meteen beperking. Wohnstätte Krefeld trok hierin samen op met Lebenshilfe Krefeld. Deze instelling legt zich toe op de lokale verstandelijk of meervoudig gehandicapten. Heiko Imöhl, de woordvoerder van Lebenshilfe Krefeld, licht toe: “Mensen met een beperking hebben het recht om van kinds af aan tot op hoge leeftijd een leven te leiden dat in alles zo weinig mogelijk verschilt van dat van de rest van ons. Dat is de missie van Lebenshilfe Krefeld. Met dit project hebben we de normen voor inclusief wonen in Krefeld opnieuw gedefinieerd.” Typisch voor het project is dat in het nieuwe woongebouw zowel gehandicapte als niet-gehandicapte huurders wonen.

“Het project bood mij een kans die zich zelden voordoet: een gedenkwaardig gebouw kunnen ontwerpen dat van zichzelf al een bijzonder waardige bestemming heeft”, aldus architect Ingolf Eberlein. Opgeleid als metselaar studeerde Eberlein daarna architectuur aan de Peter Behrens School of Arts in Düsseldorf. “Gelet op mijn eerdere achtergrond ben ik een voorstander van no-nonsense oplossingen, maar ik houd er ook altijd rekening mee dat architectuur als kunstvorm verder reikt dan welk utilitair doel dan ook.” Hij vervolgt: “Daarom heb ik voor de hoofdgevel en de zijkanten van het gebouw een totaal uniek concept ontwikkeld. Als student kreeg ik vooral te maken met een zeer integratieve en holistische aanpak van architectuur. Daar hoorde een diepgaande kennis van de kleurentheorie bij. Mijn professor was van het grondige, serieuze type. Hij leerde ons met kleur om te gaan op een manier die zowel creatief als streng was. Dat is mij goed bijgebleven. Ik was dan ook meer dan ooit in staat om in dit project mijn kennis toe te passen!”

Ingolf Eberlein spreekt er heel open over: de meerderheid van zijn collega’s is heel terughoudend als het aankomt op het ontwerp van onconventionele gevels. Dit gebrek aan durf valt vooral op bij woongebouwen, wat resulteert in een architectuur waar kraak noch smaak aan is. “Als architect vind ik het essentieel om bij iedere opdracht met kleuren te werken. In dit bijzondere geval was kleur nog belangrijker: het viel me op dat ik kleur kon inzetten om een zekere luchtigheid, een gevoel van vreugde over te dragen op mensen die hier misschien dringend behoefte aan hebben. Daarom ben ik er gewoon voor gegaan! Het concept dat hieruit voortvloeide had zeker de potentie om bij menigeen de wenkbrauwen te doen fronsen. In zo’n situatie hebben mensen de neiging om een project ‘gedurfd’ te noemen - in het beste geval kun je dat opvatten als een halfslachtig compliment. Enkele collega’s zeiden me dat ze zich zo’n idee niet aan een klant zagen presenteren. Maar de Wohnstätte was meteen enthousiast. Vanaf dat moment kreeg ik carte blanche.”

Werkelijk niet te missen: een gevel met maar liefst 19 kleuren

De architect ontwikkelde een uniek concept: het kenmerkt zich door een geventileerde gevel, bekleed met HPL-platen (High Pressure Laminate) in 19 levendige, contrasterende kleuren. Ingolf Eberlein licht toe: “In de werktekeningen hebben we van iedere plaat al de positie en kleur aangegeven. Ik wist precies wat ik wilde bereiken en ik was zeker niet van plan daarop te bezuinigen. Ik was eigenlijk van plan om van de gevel een kunstwerk te maken. Ik besefte dan ook snel dat het Trespa® Meteon®-assortiment daarvoor precies het juiste antwoord bood. Trespa is de enige fabrikant ter wereld die zo’n breed en mooi kleurenscala biedt. De meeste concurrenten waren gewoon kansloos. Trespa zei me ‘we doen mee’. Vandaar dat ík niet lang over de keuze hoefde na te denken!”

Hoe Ingolf Eberlein Trespa ontdekte, is op zich een verhaal apart: “De eerste keer dat ik Trespa® Meteon®-platen zag, was met de tuinmeubelen die ik een tijd geleden heb aangeschaft. Die waren van Trespa® gemaakt. Ik was er meteen van onder de indruk: de strakke feel & look van de HPL-platen, de prachtige gladde, donkere randen… echt boeiend", vertelt Eberlein. "Ik ben trouwens van plan om Trespa®-platen op mijn eigen huis toe te passen. Ik moet nog wel een keuze maken uit de juiste kleur, maar ik overweeg steeds meer om een levendige mix van kleuren te gebruiken, zoals in de gevel in Krefeld-Oppum.”

Hij licht toe: “Technisch gezien is een ETICS (External Thermal Insulation Composite System) met een afwerkingslaag geen partij vergeleken met een geventileerde gevel met Trespa® Meteon®-platen. De platen zijn weliswaar niet goedkoop, maar op de langere termijn komen ze dankzij de buitengewone duurzaamheid van Trespa®-producten als winnaar uit de bus. Het gaat erom dat je rekening houdt met de gehele levenscyclus. Een ETICS heeft regelmatig onderhoud nodig en – ten minste af en toe – wat uitgebreidere reparaties. Over dezelfde tijd genomen hoef je een geventileerde gevel met Trespa® Meteon®-platen alleen maar met enige regelmaat schoon te maken. En bovendien zijn de visuele opties een stuk aantrekkelijker.”

De schoonheid van ‘harde’ gevels

“Ik ben zelf architect”, verklaart Marcel Füser. “Daarom ben ik me er terdege van bewust dat de toegevoegde waarde van een collega afhangt van zijn of haar vermogen om originele ideeën bij te dragen. Vrijheid spreekt voor zich,  uiteraard binnen de budgettaire kaders. Daarnaast had Trespa op twee belangrijke vlakken een voorsprong:duurzaamheid en de totale kosten op de lange termijn.”

Marcel Füser gaat nader in op de plaatselijke bouwstijlen die wat betreft gevels onderscheidend zijn voor het Rijnland. Dit deel van Duitsland kent namelijk een lange traditie van zogenaamde Klinkerfassaden. De enige andere regio waar deze steen net zo populair is, is Saarland, dat grenst aan Frankrijk en Luxemburg. De ‘klinker’ is een specifieke gevelsteen van klei waaraan diverse mineralen zijn toegevoegd. Dit alles wordt geperst en vervolgens op hoge temperatuur gebakken, waardoor hij ontzettend sterk is. Hij voegt toe: “Dat betekent geenszins dat we voordien geen kennis en ervaring hadden met Trespa®-platen. Feitelijk hebben we ze bij meerdere nieuwe projecten gebruikt om contrast in de materialen te creëren. Onlangs hebben we op een nieuw gebouw kleine witte klinkers gecombineerd met een Trespa® Meteon® Wood Decor.”

Architect Marcel Füser: “Harde gevelmaterialen hebben diverse goede eigenschappen. Klinkers en geventileerde, met platen beklede gevels zijn schok- en weersbestendig. Over een lange periode hebben ze een aantrekkelijk milieuprofiel. Een ander sterk punt is onderhoud, vooral hier. In een dichtbevolkt gebied zoals het Rijnland hebben mensen graag een gevel die je simpel kunt afspuiten. Allerlei aanslag door luchtvervuiling en roet is gemakkelijk te verwijderen. Op de lange termijn zijn zulke gevels kostenbesparend.”

Op de bouwplaats zelf bleken de geventileerde gevels nog een voordeel te bieden. Omdat het een ‘droog’ systeem is, kan dit het hele jaar door geplaatst worden. Bij ETICS daarentegen zijn kou en/of vochtig weer beperkende factoren. Onverwachte vertragingen konden dus worden voorkomen. De kennis en ervaring van de installateur zorgde verder voor een optimaal projectmanagement ter plaatse. Marcel Füser stelt duidelijk: “Onze installateur, Heinrich Czogalla, is een hooggekwalificeerde specialist in geventileerde gevels en heeft uitgebreide kennis van Trespa®-producten. Daardoor kan hij waardevolle verbeteringen toevoegen bij de uitwerking van bepaalde installatiedetails.”

'Een echte blikvanger'

Marcel Füser benadrukt de esthetische reikwijdte van het project: “Het gebouw is niets minder dan een architectonische bezienswaardigheid. Sommigen noemen het gebouw het ‘Legohuis’. Hoe dan ook, de veelkleurige Trespa®-gevel is moeilijk te missen en nog moeilijker te vergeten. Dit gebouw is absoluut een vlaggenschip waar we trots op kunnen zijn.”

Ingolf Eberlein voegt toe: “Door de interactie van de contrasterende, heldere kleuren vormen de gebogen hoofdgevel en de twee zijkanten van het gebouw een ideaal canvas voor mijn compositie. Op de plaats waar het nieuwe gebouw nu staat, stond vroeger een bekende en heel populaire uitgaansgelegenheid. Ik was er dan ook op gebrand om voor de lokale bevolking een nieuw herkenningspunt te realiseren, zij het – en dat moet ik toegeven – van een heel andere orde. Maar daarom hebben we voor de mensen in de buurt informatiebijeenkomsten gehouden. En dat verklaart waarschijnlijk deels waarom zo’n onconventioneel gebouw zo goed ontvangen is!”

Technische expertise is het toverwoord

Installateur Heinrich Czogalla heeft zijn eigen praktische visie op het project: “Ik heb al 30 jaar allerlei geventileerde gevels geïnstalleerd in allerlei soorten en maten. Ik moet echter bekennen dat dit project op het eerste gezicht wel wat vraagtekens opriep. Het ontwerp was zonder meer uniek en de gebogen gevel zou in potentie de zaak een stuk ingewikkelder hebben kunnen maken. Maar het werd al snel duidelijk dat de radius van de gevel groot genoeg was om met een standaard achterconstructie te werken en dat iedere plaat recht kon worden gemonteerd. Ook de veelheid aan kleuren vormde geen probleem. Het enige waar we op moesten letten was dat we elk van de 19 verschillend gekleurde platen installeerden volgens de werktekeningen van Ingolf Eberlein. We hebben gewone klinknagels gebruikt om de panelen aan de achterconstructie te bevestigen. Omdat die in bijpassende kleur zijn, zijn ze volledig onzichtbaar.”

Hij licht toe: “In de regel wijzen wij een project nooit af. Of het nu om een project van 50 m² of 2000 m² gaat, wij hebben altijd het juiste antwoord. We hebben ruime ervaring, vooral op het gebied van HPL-platen. Onze grootste expertise ligt op het gebied van geventileerde gevels. Daarnaast doen we ook in staalconstructies. Dat verklaart waarom wij alle aspecten van een gevelproject met succes aankunnen. Door de jaren heen heb ik op tal van gebouwen uitgebreid met Trespa®-producten gewerkt.”

Heinrich Czogalla vervolgt: “Trespa® Meteon® is extreem schok- en stootvast. Daar hecht ik veel waarde aan. Vezelcementplaten halen het er bij lange na niet bij  – hoewel wij ze in sommige gevallen ook wel gebruiken. En bovendien heeft Trespa een keuze aan plaatafmetingen die anderen niet hebben. Binnen hun vier standaardafmetingen is Trespa de enige aanbieder in de markt met een heel grote plaat. Dat alleen al kan, afhankelijk van het project, een doorslaggevend voordeel zijn.”

Heinrich Czogalla houdt er een pragmatische bedrijfsfilosofie op na: “Wij zijn bewust een klein bedrijf. Ik werk met een team van slechts vijf personen. Op die manier blijf ik flexibel en voorkom ik overcapaciteit. Indien nodig en afhankelijk van het project kan ik terugvallen op extra, gekwalificeerd personeel. We richten ons op de installatie zelf. Alle statische berekeningen laten we uitvoeren door Systea, een onafhankelijke engineering partner. En zo laten we ook de platen op maat zagen door onze leveranciers. We kunnen op de bouwplaats platen aanpassen, want er zijn altijd wel aanpassingen aan het eigenlijke gebouw nodig. Maar dat geldt voor niet meer dan 5 tot 10% van de platen. Het is het vermelden waard dat we met drie Trespa-distributeurs werken: thyssenkrupp Plastics uit Essen, Lignum uit Münster en FAKU uit Keulen. Er is feitelijk tussen die partijen onderling niet veel te kiezen, maar ieder bedrijf gebruikt wel andere software om het zaagproces te optimaliseren. Dat kan tot prijsverschillen leiden. Daarom vergelijken we eerst. Zo hebben we voor elk project de beste deal.“  

Ingolf Eberlein, de architect, concludeert: “We vulden elkaar perfect aan. Ik kreeg de kans om een idee te ontwikkelen waarin mijn professionele overtuiging en talent terugkomt. De eigenaar was ruimdenkend en bereid een iconische blikvanger te realiseren. En last but not least hebben we gebruik gemaakt van een buitengewoon product en een competente installateur. Het resultaat was de moeite waard. We zijn erin geslaagd om een vrolijke, inspirerende woonomgeving te creëren voor mensen die het nog meer dan anderen nodig hebben. Alleen dat al is iets om echt trots op te zijn!”