Een monument in Wevelgem: The Richter Experience

In Wevelgem, gelegen naast Kortrijk, staat een zeer interessant gebouw ontworpen door architect Vjenceslav Richter (1917-2002). Na de geslaagde expo 1958 in Brussel kocht de directie van het college van Wevelgem het Joegoslavisch paviljoen en liet het herop trekken als onderwijsinfrastructuur. Deze zomer is de school open voor het publiek en worden niet enkel het gebouw en de architect belicht. Richter was een gewaardeerd kunstenaar met zeer interessant werk. 'The Richter Experience' is een unieke gelegenheid om beiden te ontdekken.

Twee ontwerpen voor Brussel 58.

In 1956 neemt Richter deel aan de wedstrijd voor het paviljoen in Brussel. President Tito wilde zijn land presenteren met een moderne architectuur. Zijn winnend ontwerp is spectaculair maar erg problematisch om te bouwen. De gehele constructie werd opgehangen met kabels aan een centrale hoge mast met als hoofdbetrachting de constructie te laten zweven en onderaan een fluïde ruimte te ontwikkelen waar de mensen onderdoor konden wandelen. Richter voelde goed aan dat de nieuwe architectuur op expo 58 er een zou worden van “tension’, lichte  constructies met het principe van ophanging. Spijtig dat Richter zijn voorstel moest verlaten en dit om diverse technische redenen. Zijn tweede voorstel is geen compromis maar een schitterende constructie waarbij het basis idee van fluïde-ervaring bleef primeren. Wie onder het gebouw kwam kon via trappen naar boven gaan om de expositie te bezoeken. Richter maakte gebruik van het principe van de ‘split level’ om de ruimtelijkheid van de centrale vide te benadrukken. Bovenaan plaatste hij drie gebogen dakvensters die de ruimtelijkheid nog versterkten. Het werd een uiterst lichte constructie en voor de kolommen koos hij voor een kruisvormig profiel, duidelijk een verwijzing naar de grootmeester Mies van der Rohe. Richter ontwierp nog verschillende paviljoenen o.a. in Wenen, in Turijn en voor de Triënnale van Milaan.

Na de wereldexpositie van 1958 moesten alle paviljoenen worden afgebroken. Sommige, zoals het Oostenrijks paviljoen, werden gedemonteerd en verplaatst naar het land van herkomst. Andere werden definitief gesloopt zoals het Philips-paviljoen van Le Corbusier. De meesten werden verkocht voor de prijs van het staal. Pastoor Adriaan De Jaegere kocht voor het college het Joegoslavisch paviljoen en dat werd herbouwd onder leiding van zijn broer architect Jan De Jaegere. Voor Wevelgem moesten er wat aanpassingen gebeuren om de open expositieruimte te kunnen aanwenden als schoolgebouw. De centrale ruimte werd behouden en vormt het hart van het gebouw; een indrukwekkende trap- en belevingsruimte. Het gebouw is sinds 2005 beschermd als monument.

Richter als kunstenaar.

Hij behaalde zijn diploma in 1947 aan het Departement Architectuur van de Technische Universiteit van Zagreb. Zijn belangstelling ging gelijktijdig naar de beeldende kunsten. Hij was medeoprichter van de groep EXAT 51, een samenwerking van kunstenaars en grafische vormgevers tussen 1950 en 1956. Het pas in de jaren 60 dat Richter zich meer en meer gaat profileren als kunstenaar, als beeldhouwer. Hij maakt zijn 'Reliefmeter', een sculptuur met verschuifbare onderdelen om het effect van positieve en negatieve vormen te onderzoeken. Later maakt hij verschillende sculpturen in plexiglas, waarbij het gaat om een veranderende visuele ervaring bij een beweging rond het werk. Hij maakte ook theoretische studies zoals zijn 'Millenium Rozette' waarbij hij de verdeling 360 graden van een cirkel verlaat en kiest voor 512 graden.

Totaalbeeld van Richter

De expositie 'The Richter Experience' is alle dagen open tot 26 augustus. Het is een ontdekking van het gebouw en de kunstenaar-architect Richter. Voor deze expositie kwamen werken uit het museum van Zagreb. In een verduisterd klaslokaal kan men een videowerk zien van Jasmina Cibic met als titel NADA ACT 1. De Sloveense performance-kunstenares bouwde op basis van de oorspronkelijke maquette van het paviljoen een muziekinstrument waarop ze een muzikante laat spelen. Deze video van Cibic was reeds te zien in Haus Lange in Krefeld, de woning die Mies van der Rohe ontwierp.

Een verrassende expositie, de moeite waard om naar Wevelgem te gaan.

Praktisch

• De expo loopt nog tot en met 26 augustus
• Meer info: www.richterexpo.be