Een nieuw canvas voor Galerie Xavier Hufkens door Robbrecht en Daem architecten

Na de verbouwing in 1992 van het klassieke herenhuis waar Galerie Xavier Hufkens dertig jaar geleden zijn intrek nam door Robbrecht en Daem architecten samen met Marie-José Van Hee architecten was er nu nood aan meer ruimte. Robberecht en Daem architecten ontwierp deze keer een monolithisch figuur als uitbreiding naast het honderd jaar oude herenhuis. Daar stelt kunsthandelaar Xavier Hufkens nu werken tentoon van kunstenaars over de hele wereld, zoals de Britse Tracey Emin en Antony Gormley.

De opvallende aanbouw is gemaakt uit beton en glas en staat volledig los van het gebouw van de buurman. De ontkoppeling creëert een overgang tussen buiten en binnen en de straat en de tuin en zorgt bovendien voor een lichtflits die als het ware het startpunt is van een bezoek aan de galerij.

Promenade architecturale

Omdat de niveaus van het nieuwe gebouw perfect zijn uitgelijnd op de bestaande verdiepingshoogtes van het herenhuis verloopt de overgang vloeiend. Bezoekers kunnen zo een architecturale wandeling maken doorheen de hele galerij en zullen verschillende ruimtes tegenkomen die telkens anders zijn. De plafondhoogtes variëren van 3,10 meter tot zelfs 9,10 meter en kunnen zo de perfecte achtergrond zijn voor zowel sculpturen en klein drukwerk dat vraagt om een kleinere kamer als voor monumentale installaties of schilderijen die een groot vertrek nodig hebben.

De stapelstructuur, die ook zichtbaar is in de voorgevel, zorgt ervoor dat met behulp van lichtkoepels een variërende hoeveelheid daglicht kan binnenvallen in elke ruimte op elke verdieping van de nieuwbouw. Bovendien kozen Robbrecht en Daem architecten voor plafondhoge ramen in de achtergevel die zicht bieden op de tuin. Dat staat in schril contrast met de eerder gesloten voorgevel van de nieuwbouw. “De veelzijdige lichtinval schept talrijke belevingswerelden”, vertelt projectarchitecte Kim Poorters. “De tentoongestelde kunst alsmede het kunstlicht hebben daarop telkens weer opnieuw betrekking.”

Een uitdagende balans

Om het juiste lichtconcept te ontwikkelen, werkte het team van Xavier Hufkens nauw samen met de Amsterdamse lichtplanner Siegrid Siderius en met de installateur Jacques Verliefden. Het daglicht en de kunstverlichting moeten elkaar immers aanvullen om het kunstwerk in het perfecte licht te zitten. Die balans vinden, was een uitdaging volgens Poorters: “De gelijkmatige verdeling van het licht in de ruimtes was een essentieel aspect. Dat beïnvloedde de positionering van de spanningsrails en ook de gedetailleerde uitvoering van de lichtkoepels.”

Voor de kunstverlichting koos de lichtplanner in dit project voor de producten van het merk ERCO. Om die keuze te maken, plaatste hij proefopstellingen in de galerij en werden er verschillende lichtberekeningen uitgevoerd. Zo kon Siegrid Siderius achterhalen welke verlichting de beste lichtverdeling en het beste lichtrendement had voor de tentoonstellingsruimtes. De Eclipse InTrack wallwashers werden gecombineerd met spots aan een spanningsrail om een gelijkmatige verlichting te hebben in alle ruimtes en de expositiestukken gericht te kunnen uitlichten. Daarnaast zorgt homogene wallwashing ook voor een goede beleving van de lichtsterkte met een groot visueel comfort voor de bezoekers.

“Het eenduidige design van de nieuwe Eclipse, waarbij de wallwashers dezelfde verschijningsvorm als de spots hebben, kon de opdrachtgever en architect ook overtuigen”, zegt de lichtplanner. De armaturen zijn in dit project allemaal uitgevoerd in een zilveren kleur, maar toch zijn de verlichting en het interieurontwerp sober om de aandacht niet af te leiden van de kunstwerken.

De juiste scène

Wat dat perfecte licht en de juiste enscenering voor een kunstwerk net is, wordt per tentoonstelling door het team van Xavier Hufkens samen met de kunstenaar bepaald. Zo kunnen de spots vrij gepositioneerd worden op de spanningsrails en kan de lichtkleur ook afgestemd worden naargelang de wens van de kunstenaar. Dat kan per galerieruimte zelfs gewoon via een tablet. Soms kiest een kunstenaar er ook voor om de wanden een nieuwe kleur te geven die past bij de tentoongestelde kunstwerken met als resultaat een ruimte op maat van het kunstwerk.