De huidige locatie van het Rijksarchief in de Academiestraat is verouderd en de opslagruimte en de leeszalen zijn te klein. Het Rijksarchief heeft nood aan een nieuwe huisvesting met een oppervlakte van circa 6.000 m² waarvan zo’n 2 900 m² bestemd is voor de opslag van de archieven. De leegstaande gebouwen en gronden van de voormalige Rijkswachtkazerne en het Rode Kruisgebouw aan de Predikherenrei en de Langestaat, beiden eigendom van de Belgische Staat, boden een opportuniteit om dit project te realiseren.
De Regie der Gebouwen wees het project via een promotieopdracht toe aan het consortium Rab Invest bestaande uit Algemene Aannemingen Van Laere (Zwijndrecht) en Leasinvest Real Estate (Brussel). Het consortium kocht het terrein en de leegstaande gebouwen aan en staat in voor de studie, de uitvoering en de financiering van de werken en de uitbating van de publieksparking. De Regie der Gebouwen zal het gebouw huren voor een termijn van 25 jaar.
Het Rijksarchief wordt gehuisvest in een nieuwbouw en in het gerestaureerde Rode Kruisgebouw. Er wordt ook een ondergrondse openbare parking voor zo’n 200 wagens voorzien.
Recentelijk
werd de symbolische eerste steen gelegd in aanwezigheid van de vertegenwoordiger van Vice-Eerste Minister
en voogdijminister van de Regie der Gebouwen Didier Reynders en de
vertegenwoordiger van Minister van KMO’s, Zelfstandigen, Landbouw en
Wetenschapsbeleid Sabine Laruelle en andere prominenten.
De tentoonstellingsruimte in de voormalige kapittelzaal.
Locatie en korte geschiedenis
Op de site aan de Predikherenrei en Langestraat bevond zich van de 14de
tot het einde van de 18de eeuw het klooster van de Dominicanen, ook
Predikheren genoemd. Na de Franse revolutie boden de gebouwen onderdak
aan de Franse gendarmerie en vervolgens aan de Rijkswacht tot in 1999.
Een gedeelte van de panden diende tijdelijk als huisvesting voor het
Belgische Rode Kruis.
Een gedeelte van de bestaande gebouwen werd gerenoveerd en omgevormd tot
Justitiehuis in 2005, waarbij 2 zijden van de oorspronkelijke pandgang
van het klooster werden gerestaureerd.
Het nieuwe plein tussen het Justitiehuis en het Rijksarchief.
Timing
De voorbereidende werken zijn gestart op
25 oktober 2010. De ondergrondse parking is ondertussen aangelegd, en de
werken aan de nieuwbouw voor het Rijksarchief zijn in september 2011
gestart. De site zal volledig afgewerkt zijn tegen eind 2012.
Architectuur
Het
project omvat enerzijds een nieuw, modern volume voor de huisvesting
van het archief en de publieke ruimtes en anderzijds het gerenoveerde
Rode Kruisgebouw met kantoren en andere niet-publieke ruimtes. Tussen de
Predikherenrei en de Langestraat wordt een nieuw plein aangelegd dat
beide gebouwen met elkaar verbindt.
Het nieuwe gebouw wordt in
het stadsweefsel genesteld en zal niet hoger zijn dan het naburige
Justitiehuis. Het gebouw wordt de architecturale weergave van wat het
bevat. De gevels lijken op een losse stapel papier, een illusie die
wordt versterkt door de lange bakstenen die als gevelsteen gebruikt
zullen worden. Het dak lijkt dan weer op een verkreukeld papier dat op
de stapel ligt. De dakstructuur zelf gaat volledig op in het ritme van
de daken in de omgeving.
De polyvalente conferentieruimte.
De publieke ruimtes bevinden zich op het gelijkvloers en zijn voor
iedereen vlot toegankelijk. De open en lichte leesruimte kijkt uit op
het verkeersvrije plein en de Predikherenrei. Achteraan bevinden zich de
niet-publieke archiefruimtes, die gemakkelijk bereikbaar zijn voor
leveringen via een overdekte loskade.
Het archief zelf zit op de eerste verdieping van het nieuwe gebouw
en wordt uitgerust met de nieuwste opbergtechniek. Zowel de leeszaal als
de kantoren zijn snel bereikbaar vanuit de archiefruimte. Daarnaast is
de eerste verdieping van het nieuwe gebouw ook verbonden met de kantoren
op de eerste verdieping van het Rode Kruisgebouw via een passerelle.
Onder
het nieuwe gebouw bevindt zich een publieke, ondergrondse parking met
plaats voor zo’n 200 wagens, verspreid over 2 niveaus.
Rode Kruisgebouw en stedelijk plein
Het voormalige Rode
Kruisgebouw wordt volledig gerenoveerd en in zijn oude glorie hersteld.
Het zal verschillende administratieve diensten huisvesten evenals een
polyvalente conferentieruimte en een tentoonstellingsruimte in de
voormalige kapittelzaal.
Het Rode Kruisgebouw wordt volledig gerestaureerd. Er wordt een nieuw stedelijk plein gecreëerd als doorgang tussen de Predikherenrei en de Langestraat.
De losse inplanting benadrukt de
overgang tussen het gerenoveerde Rode Kruisgebouw en het Justitiehuis
enerzijds, en het nieuwe, moderne volume anderzijds. Tegelijk wordt op
deze manier een nieuw stedelijk plein gecreëerd dat hard en zacht
verkeer van elkaar scheidt. Het plein vormt een voetgangerszone die de
Predikherenrei met de Langestraat verbindt. Daarnaast benadrukt het
plein de eenheid tussen de verschillende delen van het archief en
verschaft het ook toegang tot beide archiefgebouwen.
Technische fiche
Promotor: Consortium Algemene Aannemingen VAN LAERE en LEASINVEST REAL ESTATE
Eigenaar: RAB INVEST NV
Aannemer: Algemene Aannemingen VAN LAERE uit Zwijndrecht
Architect: Salens architecten uit Brugge
Huurder: Regie der Gebouwen
Eindgebruiker: Rijksarchief
Oppervlakte: 6.097 m² (zonder ondergrondse parking)
Duurtijd der werken: oktober 2010 - oktober 2012
Jaarlijkse huurprijs: 1.239.312 euro
Huurtermijn: 25 jaar
Een passerelle verbindt de nieuwbouw met het Rode Kruisgebouw, waar zich de kantoren bevinden.
De gevel van het Nieuwe Rijksarchief lijkt op een losse stapel papier. De dakstructuur gaat volledig op in het dakritme van de omgeving.