Eigenzinnige volumes en speciaal ontwikkelde baksteen definiëren nieuw vrijetijdscentrum van Zandhoven (BobMcMaster & krft)

Het dorpslandschap waarvan het vrijetijdscentrum van Zandhoven deel zal uitmaken wordt gekenmerkt door het contrast tussen de representatieve pleinzijde en de rustige achtertuin van het Vredegerecht. De historische groei van het dorpshart en vooral het behoud van grotere tuinzones rondom het plein, zijn twee waardevolle structurerende elementen die de architecten naar waarde willen schatten met hun ontwerpvoorstel:

• enkele opmerkelijke bomen die evenzeer als de gebouwen, het dorpslandschap kenmerken en bovendien ook de habitat zijn voor talrijke waardevolle planten en diersoorten.
• De vroegere grens met de omliggende akkers, vandaag woonwijken, laat nog steeds plaats voor informele verbindingsroutes.

Interacties

De historische context laat toe dat de pleingevel niet volledig wordt afgesloten. Een brede doorgang als aanloopzone voor het komen en gaan van grotere groepen gebruikers geeft meteen ook toegang naar de oude tuin. Het laat interacties toe tussen de activiteiten en de tuin of met elkaar. De zijgevel van het vredegerecht komt vrij, waardoor de herbestemmingsmogelijkheden vergroten. Een volgende stap is het verder verlagen van het volume aan de pleinzijde. Tussen de bomen wordt een compact blokje geschoven dat zich voorzichtig nestelt tussen de  kruinen. Overheen de lagere voorbouw laat het zich vanop het plein voelen.

Ruimtelijke condities

Het ensemble genereert uiteenlopende ruimtelijke condities: aan de pleinzijde een overdekt gelijkvloers dat zich tussen plein en tuin naar beide zijdes richt, ideaal inzetbaar als flexibele gemeenschapszaal; dieper gelegen een blokje waarin enkele opeenvolgende vloeren de rust en nabijheid van de boomkruinen opzoeken, om in alle rust de boekencollectie te ontdekken. De bibliotheekbezoekers zien de bestemming van hun promenade steeds voor zich, een leeszaal als rustig gelegen eindpunt. Op het aansluitende leesterras is er geen verdere passage en zit men in de beschutting van de bomen.

Foyer als schakel

Tussen deze twee verschillende gebouwdelen wordt een centrale schakel geplaatst die bij elk van de gebouwdelen aansluit, maar eveneens de twee naastgelegen tuinzones (speeltuin en de oude tuin) verbindt: de foyer. De aangrenzende tuinzones leiden aan weerszijden via neerwaartse landschappelijke trappen naar het lager gelegen jeugdcafé en fuifzaal.

Zo wordt het te realiseren bouwvolume in enkele eigenzinnige volumes ondergebracht die naar schaal en voorkomen aansluiting vinden in de naburige gebouwen en boomkruinen. Tussen plein en tuin is er dus een aaneenschakeling van sferen, die elkaar voldoende ruimte geven in de juiste gradatie tussen geanimeerd en rustgevend.

Meerdere scenario’s

De onderlinge relaties van de programmadelen laat een opgedeeld en gecombineerd gebruik toe. Een compact en slim rationeel uitgewerkt plan laat de infrastructuur optimaal renderen in meerdere scenario’s. Facilitaire ruimtes worden tussenin de verschillende programmagrenzen geplaatst waardoor bruto/netto verhoudingen van de ruimtes beter worden, er komt meer budget vrij voor programma-specifieke noden.

Geschubde gevel

De materiaalkeuze voor de gevels speelt in op het tweeledige karakter van de site. Het lage gemeenschapsvolume wordt met een patroon van houten latwerk bekleed waardoor het zich als een onderdeel van de tuinomgeving voordoet. Het achtergelegen bibliotheekvolume communiceert naar schaal en baksteenmaterialiteit met de andere prominente dorpsgebouwen zoals het Vredegerecht en het Croonhof.

Een specifiek voor het project ontwikkelde baksteen met tanden krijgt door een geschrankt verband het effect van een geschubde gevel. De lokale bewoner herkent er een verwijzing in naar een dennenappeltextuur waar de gemeente voor bekend staat. Deze baksteentextuur komt ook terug aan de pleinzijde, waar een teruggetrokken nis uitnodigt om uit te kijken op het plein.

Duurzaamheid

Zoals in de projectdefinitie duurzaamheid reeds terecht werd aangewezen krijgt de integrale duurzaamheidsscore van dit project al bij voorbaat een grote voorsprong door haar centrale en toegankelijke ligging, erfgoedversterkende karakter, aanwezige natuurelementen en bovenal haar belangrijke socio-economische betekenis.

Het ontwerpteam wil deze voorsprong verder verzilveren met de gevraagde energieneutrale eis. Een intelligent en rationeel geconcipieerd architectuurontwerp beperkt reeds de energievraag. Zonnepanelen en BEO-velden zorgen verder voor energiewinsten uit de grond en de zon zodat de gevraagde neutrale energiebalans wordt gerealiseerd.

De akoestische randvoorwaarden van de verschillende functies werd door grondige technische besprekingen zowel ruimtelijk ontwerpmatig opgelost door het juist schakelen van tussenruimtes, als bouwtechnisch door de nodige draagstructuren te ontdubbelen waar nodig.