Esplanade van het zwembad van Oostende: lichtontwerp als artistiek herkenningspunt

Het eerste idee van lichtontwerper Guillaume Jéol was om de verlichting discreet in het gebouw en de banken op de nieuwe esplanade te integreren om het zicht op de architectuur te vrijwaren. Omdat dat technisch niet haalbaar was, besliste hij om voor het tegenovergestelde te gaan en de stad een originele creatie voor te stellen. Hij ontwierp een kunstwerk dat de aandacht van de voorbijgangers trekt, een nieuw artistiek herkenningspunt in de stad vormt en in de sobere en elegante omgeving van de esplanade opgaat. 

Beweging en dynamiek als rode draad

Om dat te realiseren, vond Guillaume Jéol inspiratie in de waarden van de stad en zijn omgeving. Zoals in elke kuststad zijn water en wind omgevingselementen waar je niet omheen kunt. Ze zetten aan om te bewegen. Die beweging vind je ook terug in de dynamiek die het bestuur aan de stad gaf. Het water in het zwembad daarentegen is statisch en komt pas in beweging als je erin duikt of beweegt. De duik is een beweging van compressie en daarna ontspanning. Het is dat beeld waar Guillaume Jéol in dit project symbolisch naar zocht.

Zijn bureau bedacht 2 rijen van 5 lichtzuilen in verschillende groottes die van klein naar groot lopen. Of omgekeerd, afhankelijk van hoe u ernaar kijkt. "In het begin wilde ik de esplanade zo leeg mogelijk houden en de puurheid van het perspectief op de witte bakstenen gevel van het zwembad versterken. Maar dat was uiteindelijk niet mogelijk. Gezien de omgeving was er dus niet veel keuze. Omdat de ruimte met verlichtingsmeubilair moest worden uitgerust, kon ik net zo goed proberen iets kunstzinnigers te bedenken", vertelt Jéol. "Het moeilijkste in dat geval is nuchter genoeg blijven om niet in kitsch te vervallen. En proberen om de band met het onderwerp te behouden, ook al is die symbolisch en soms vaag. De fantasie van de toeschouwer moet de rest doen".

Een aangepaste armatuur die specifieke noden beantwoordt

Om die artistieke visie waar te maken, zocht Atelier JEOL een kolomvormige armatuur die een lichtgevende kop heeft en in verschillende afmetingen beschikbaar is. De SHUFFLE voldoet aan die criteria. Onze ontwerpers moesten er alleen nog voor zorgen dat het technisch mogelijk was om elke SHUFFLE een andere hellingshoek te geven. De afdeling Schréder STUDIO nam het project in handen. Ze voerden de technische studies uit die het mogelijk maakten om SHUFFLE-armaturen te produceren met de hellingshoeken die Atelier JEOL vroeg.

Ook over de plaatsing van de armaturen is zorgvuldig nagedacht. Geïnspireerd door de beweging van de golven werden 5 armaturen in een kwartcirkel naar links geplaatst en de andere 5 in een kwartcirkel naar rechts. Op de grond ontstaat zo het effect van de kromming en de tegenkromming van de golven. Daardoor kunt u de compositie vanuit verschillende invalshoeken bekijken, afhankelijk van de straat waarnaar u vanop de esplanade kijkt.

Ook de kleurkeuze was een heel belangrijk symbool. Om te contrasteren met de grond en het gebouw die allebei lichtgekleurd zijn, liet Atelier JEOL de palen in de tint cortenstaal kleuren. De koppen van de eerste 4 SHUFFLE's zijn blauw, als symbool voor de kleur van het water. De warme tint van het cortenstaal trekt de aandacht, past perfect bij de koele blauwe tint en creëert een nieuw contrast. De oranje kleur van het cortenstaal is ook een knipoog naar de Stranger Rocks sculpturen van kunstenaar Arne Quinze op het Zeeheldenplein.

Verlichting als ondersteuning van de openbare ruimte

Openbare ruimtes verlichten is voor de stad Oostende altijd een uitdaging. Ze willen een evenwicht vinden tussen de verlichtingsnormen en het gevoel van de mensen die de ruimtes gebruiken, en die mensen tegelijk comfort en veiligheid bieden. Door blauwe leds te kiezen, wist Atelier JEOL dat het voor een fotometrische uitdaging stond. Daarom kozen ze voor een kleurverloop van blauw tot aan de hoogste SHUFFLE die met witte leds is uitgerust. Zo garanderen ze een verlichtingsniveau dat aan de normen voldoet.

Voor de stad Oostende moeten armaturen en verlichting niet alleen de openbare ruimte ondersteunen. Ook het gevoel dat ze bij de gebruikers oproepen. Ze mogen de openbare ruimte niet overheersen, maar moeten een element zijn dat het welzijn bevordert. Het project op de esplanade van het zwembad is voor hen daarvan een perfect voorbeeld. Het subtiele kunstwerk zit vol symboliek, is perfect in de omgeving geïntegreerd en geeft de esplanade overdag en ‘s nachts een unieke toets. Het creëert een harmonieuze algemene sfeer waarin elk element zijn plaats heeft. "Verlichting voegt sfeer toe aan de manier waarop je een openbare ruimte beleeft. Niet alleen ’s nachts, ook in volle daglicht. De kunst om dat evenwicht tussen dag en nacht te vinden, is niet alleen een oefening in ontwerp. Ook in samenwerking met een open geest. Zonder een ontwerper die deze kunst beheerst en volhardende en moedige politici en ambtenaren kun je zo’n resultaat niet bereiken", besluit Karel Vanackere, projectleider en procesregie van Oostende AGSO.