EXPO. Anna Puigjaner (MAIO) | Unworlding CUBEX (CIVA, Brussel)

Louis Herman De Koninck finaliseerde het ontwerp voor een iconisch keukensysteem in 1930. Een jaar later werd het merk CUBEX geregistreerd door de Établissements E.J. Van de Ven S.A., en in de daaropvolgende decennia werd deze moderne manier van koken over heel België gecommercialiseerd en verspreid. De CUBEX-keuken bestond uit een functioneel, modulair systeem van 60 cm dat op efficiëntie en hygiëne was gericht, en tegelijkertijd de rolpatronen tussen mannen en vrouwen in het gezin versterkte. Architectuur en huiselijke ruimtes in het bijzonder hebben er in het verleden voor gezorgd dat tendentieuze sociale modellen rond zorgpraktijken werden aangemoedigd en bestendigd. Unworlding CUBEX werpt een kritische blik op het oorspronkelijke ontwerp van het keukensysteem en stelt nieuwe vormen van familierelaties en huishoudelijke arbeid voor.

Via “plug-in-prototypes” maakt MAIO met de lineaire CUBEX-modules een multidirectionele keuken. Met andere woorden: een verschuiving van het normatieve laboratorium van de huisvrouw naar een open ruimte die een veelheid aan lichamen en hun onderlinge afhankelijkheid erkent. Met sommige plug-in-prototypes kunnen gebruikers het principe doorbreken dat de CUBEX-keuken voor één individu dient, en complexe samenstellingen voor collectieve zorg bedenken. Andere prototypes veranderen de privékeuken in een openbare infrastructuur, proberen normatieve houdingen ten opzichte van validisme en gender te slopen of creëren mogelijkheden om de keuken naast koken ook voor andere dingen te gebruiken.

Na kunstenaar Vincent Meessen is architect Anna Puigjaner (MAIO) de tweede onderzoeker die de CIVA-collecties opnieuw tentoonstelt via het Research in Residence-programma. Haar project bij CIVA is een vervolg op haar project Kitchenless City, waarin ze onderzocht of de stadsruimte huiselijker wordt als huizen geen keukens meer zouden hebben. Research in Residence heronderhandelt het terrein tussen de vaak hermetische sfeer van architectuurcollecties en het tentoonstellen van de collecties in de publieke ruimte. Het programma, dat in 2022 van start ging, stimuleert benaderingen die verder gaan dan eenduidige historische perspectieven, en is een platform voor onderzoekers die bij CIVA in residentie werken.

MAIO is een architectenbureau dat in Barcelona is gevestigd. Hun werk is gebaseerd op het feministische gedachtegoed en richt zich op het ontwerpen van vormen van huiselijkheid die sociale vooroordelen kunnen slopen. MAIO’s werk omvat onder andere het 40 Social Housing Units Building (Sant Feliu de Llobregat) en Urban Kitchen (Barcelona) en is tentoongesteld in MoMA (New York), MAK Center for Art and Architecture (Los Angeles), Royal Academy (Londen), Art Institute of Chicago en Storefront for Art and Architecture (New York).

De tentoonstelling Unworlding CUBEX is gratis te bezoeken in CIVA en loopt nog tot 28 april 2024.