Fietsbrug in Evere van ZJA wordt één van de langste van het land

Een netwerk van fietsverbindingen

De snelweg A201 die van de binnenring van Brussel naar de luchthaven Zaventem loopt is een drukke weg, die ook binnen de stad een belangrijke functie heeft. Het nieuwe NAVO-hoofdkwartier, een aantal grote bedrijven en het vluchtleidingscentrum Euro Control zijn erlangs gevestigd. Voor forenzen en recreanten die zich te voet en per fiets verplaatsen is de snelweg een enorm obstakel, die ervoor zorgt dat ze lange omwegen moeten maken.

In het kader van het plan om voor heel Brussel een nieuw netwerk van fietsverbindingen aan te leggen heeft architectenbureau ZJA, als onderdeel van studiebureau MoVeR0, de opdracht gekregen het architectonisch ontwerp te maken voor een oversteek over de A201, daar waar hij Leopold III-laan genoemd wordt. Deze locatie is een knooppunt van fietssnelwegen en van openbaar vervoer, met name de Brusselse tram en de Luchthaventram halteren hier dichtbij. Daarnaast markeert de brug de grens tussen het Vlaams en Brussels Gewest. De ruim 500 meter lange fietsbrug verbindt Machelen en Zaventem op een cruciaal punt.
 

Lang en hoog

Met aan weerszijden een langgerekt landhoofd en helling van bijna 100 meter en een brugdek van 510 meter lengte is dit een imposante bijdrage aan het stadslandschap. Het ontwerp is daarom afgestemd op de optimale inpassing in de omgeving en heeft een zo licht en transparant mogelijk silhouet.

Om dat te bereiken is de witte brug van staal gemaakt en rust op V-vormige grijze stalen kolommen met verjongde hoeken. Met zijn geleidelijke stijging en kaarsrechte traject maakt de fietsbrug één lang en vloeiend gebaar over het drukke verkeer. Op het hoogste punt, boven de snelweg waar auto's en trams passeren, is het dek bijna 8 meter boven straatniveau. Door alle onderdelen aan elkaar te lassen is een bruglichaam uit één stuk ontstaan, wat betekent dat er alleen op de landhoofden voegen zijn en er veel minder onderhoud nodig is. Uitzetting door hitte vervormt het staal, daar waar het dek ook aan de pijlers in het midden is vast gelast, worden die krachten opgevangen. Bij de lagere pijlers bij de landhoofden zijn opleggingen onder het dek geplaatst die kunnen glijden en zo de vervorming opvangen.

Omdat de brug zo lang en recht is, heeft elk detail, dat op die lengte vele malen wordt herhaald, een groot visueel effect. De uitkragende ribben onder het dek, die de voetgangerspaden ondersteunen kennen een vast ritme. Ze vloeien over in de balusters, die altijd verticaal geplaatst zijn om zo de overgangen tussen de bordessen en hellende gedeelten van het dek te corrigeren. Nu volgt het oog een regelmatig ritme dat zich voegt in de klimmende vloeiende lijn van het brugdek. Het maakt de brug in de beleving lichter, een zwevend en naar de horizon wijzend lichaam.
 

Comfortabele details en verlichting

De fietsbrug kan alleen de obstakelwaarde van de A201 wegnemen als ze zelf geen al te grote uitdaging vormt voor fietsers en voetgangers. Dankzij de lengte van de brug wordt de oversteek voor alle typen fietsers een zachte glooiing en is ze dus comfortabel te maken. Om de veiligheid te waarborgen zijn er balustraden met een houten leuning, een vriendelijk detail op een element dat verder weinig aandacht vraagt. De ingebouwde verlichting bestaat uit in de leuning ingebouwde ledrojectoren. Ze zijn water- en vandaalbestendig en verspreiden een gericht en helder licht over het dek van de brug. Tussen dek en balustraden zijn open lijngoten in het dek opgenomen die afwateren op de wadi’s onder de brug. Om bodemerosie en dus slijtage op de plek van de brug te voorkomen is het gunstig dat water ter plekke door de bodem wordt opgenomen in plaats van wegspoelt. De trappen die bij de tramhalte toegang geven tot de brug zijn licht, slank, langgerekt en lui genoeg om comfortabel te stijgen naar het brugdek.

Het fietspad op de brug heeft een geelbruine, lichte okerkleur en het voetpad is antracietkleurig. Deze schakering zorgt voor een veilige en leesbare indeling van de ruimte. Een fietser, die op weg naar vrienden, werk of school is, heeft op deze lange fietsbrug een aantrekkelijk vergezicht over een omgeving met grasvelden en heuvels, de gebouwen, tramlijnen en wegen. De brug is lang genoeg om enige tijd te genieten van de ervaring een efficiënte glijvlucht te maken over alle stadsdrukte heen.