Fietsen door de bomen over brug uit cortenstaal

Fietsen door de Bomen (FDDB) is een realisatie van Toerisme Limburg en het resultaat van een nauwe samenwerking. Het gaat om een SALK-project met financiële steun van LSM, de gemeente Hechtel-Eksel, Toerisme Vlaanderen en de provincie Limburg, en kwam tot stand in nauwe samenspraak met Bosland en Natuur en Bos. Het nieuwe fietsproject bleek meteen een schot in de roos. In de eerste zes weken na de officiële opening op 14 juni mocht de brug al meer dan 100.000 fietsers ontvangen.

“Sinds het openingsweekend draaide de fietsverhuur op volle toeren, de terrassen in de fietscafés zaten vol en dit niet enkel in Hechtel-Eksel, maar ook in de omliggende gemeenten”, vertelt Igor Philtjens, gedeputeerde en voorzitter van Toerisme Limburg. “Het ziet er dus zeker naar uit dat FDDB in de voetsporen gaat treden van het succesvolle Fietsen door het Water (FDHW), de eerste realisatie van Toerisme Limburg in deze reeks van innovatieve fietsbelevingen. Zowel FDHW als FDDB zijn overigens opgenomen door de Internationale Bicycle Architecture Biennale 2019/20. Twee van de 15 ontwerpen zijn hiermee van Limburgse bodem. Zulke zaken versterken ons imago als dé fietsprovincie bij uitstek.”
 

360°-beleving

Het nieuwe fietspad door de bomen voegt een unieke beleving toe aan het Limburgse fietsroutenetwerk. Fietsers rijden 700 meter lang over een fietsbrug – een dubbele cirkel met een doorsnede van 100 m – die geleidelijk stijgt (3 tot 4 %) tot 10 m hoogte, om dan weer te dalen met dezelfde hellingsgraad. Zo krijgen fietsers en wandelaars een sensationele 360°-beleving. Om de veiligheid te garanderen, gebeurt fietsen in één richting en is er een subtiel aanwezig draadnet met een leuning voorzien. Het pad is ook voldoende breed (3 meter), zodat twee fietsers comfortabel naast elkaar kunnen rijden. De ruime breedte van het pad gecombineerd met de beperkte hellingsgraad maakt Fietsen door de Bomen toegankelijk voor iedereen.

Zowel bij het ontwerpen van de fietsbrug als bij de uitvoering in het bos stond respect voor de fauna en flora steeds centraal. Het project kwam tot stand met de natuur als bondgenoot. De vorm van de brug doet meteen denken aan de jaarringen die je in boomstammen terugvindt. De 449 kolommen representeren dan weer de rechte stammen van de omringende naaldbomen.

Door gebruik te maken van cortenstaal doet de fietsbrug zowel qua uitzicht, opbouw als materialen zo weinig mogelijk afbreuk aan de omliggende natuur. De bomen die moesten wijken voor het fietspad werden overgeplant naar het startpunt van het fietstraject, waar nu een houten rustpaviljoen de fietsers staat op te wachten.

“Kort samengevat bestaat het concept uit heel veel slanke kolommen uit cortenstaal. Om zo het uitzicht van dennenbomen na te bootsen”, aldus Joost Van Dun, projectmanager bij hoofdaannemer Smulders. “Het brugdek zelf heeft een geluiddempende polymeerslijtlaag, ingestrooid met natuursteenkorrel voor meer grip. Het concept op zich is vrij simpel en schittert in zijn eenvoud, maar net daarin schuilt ook de moeilijkheid. Zo heeft de hele constructie bijvoorbeeld geen enkele diagonale lijn. Maar uiteraard moet de stabiliteit wel ergens vandaan gehaald worden. Een heel sterke verbinding tussen de kolommen en het brugdek was cruciaal en dat is goed gelukt.”
 

Noorwegen

De inspiratie voor FDDB en FDHW – en binnenkort ook Fietsen door de Heide (FDDH) – vond Toerisme Limburg in Scandinavië. Igor Philtjens: “In Noorwegen bij de ‘Scenic routes’. Langs bepaalde trajecten in Noorwegen zijn ingrepen uitgevoerd in het landschap die ervoor zorgen dat de bezoekers de natuurpracht nog meer kunnen ervaren. We willen onze gasten dichter bij het landschap brengen zonder afbreuk te doen aan of negatieve impact te hebben op de natuur en de omgeving. Dit via ingrepen op het gebied van kunst, design of architectuur. Binnen Bosland werd na een grondig locatie-onderzoek het Pijnven als het meest geschikte gebied weerhouden voor FDDB. De brug moest een logische schakel vormen in de ‘Cycle of Life’ van Bosland, waarbij je de natuurlijke evoluties van het bos kunt ervaren.”
 

Bouten uit cortenstaal

Cruciaal in dit verhaal is het respect voor de natuur. Alles werd prefab in de fabrieken voorbereid. Op de werf hebben we niet geslepen en gelast”, vertelt Joost Van Dun. “Alles werd aangevoerd via een zandweg en ter plekke mocht een ring met een diameter van 8 m gerooid worden voor het traject van de brug. In het midden van de totale werkbare ring - met een diameter van 100 meter - mocht er ook nog een vierkant gerooid worden om de kraan te plaatsen. Het was dus erg belangrijk om de manier van werken en plaatsen op voorhand  heel goed uit te kienen. We mochten onszelf zeker niet vast bouwen. Ook de manier om alles aan elkaar te bevestigen vergde het nodige denkwerk. Een bout van inox kan je niet zomaar in cortenstaal steken. Daarom hebben we speciaal uit Amerika bouten uit cortenstaal laten overkomen.”
 

De beste kilometers

Het project FDDB kadert in ‘Cycling Synergy’, de strategie waarmee Toerisme Limburg een extra belevingslaag over het bestaande fietsroutenetwerk legt. Op die manier bouwt Toerisme Limburg verder aan het fietsnetwerk van de toekomst. “Een aantal jaren geleden gingen we op zoek naar vernieuwende ideeën gelinkt aan het fietsparadijs. De gekste ideeën kwamen op tafel, maar we focusten uiteindelijk op onze belangrijkste troeven: ons fietsroutenetwerk en onze diverse landschappen. De interactie van de fietser, met de natuur en die landschappen versterken en zo de beleving verhogen en betekenis toevoegen aan deze belevingen was het doel. Dat bracht ons op het idee om innovatieve fietsbelevingen te creëren door het water, door de bomen en door de heide. En dit uiteraard in harmonie met de natuur. Het doel van het fietsroutenetwerk is niet méér kilometers creëren, maar wel de beste kilometers”, besluit Igor Philtjens.

Dit artikel is eerder verschenen in het vakblad Grond/Weg/Waterbouw.