Fraai stadspark geeft downtown Tongeren nieuw elan

Sinds het openluchtzwembad van Tongeren in de jaren negentig de deuren sloot, gaapte er een uitgestrekte open ruimte langs de zuidrand van de stad. “De site was aan vernieuwing toe, en dat was meteen het geschikte moment om een oude droom in vervulling te laten gaan”, vertelt schepen van Openbare Werken Guy Schiepers. “Het dempen en inbuizen van de Jeker in de jaren 50 noemen we vandaag een ‘historische vergissing’. Die zetten we nu recht met zichtbaar proper water in ‘downtown Tongeren’. De open Jeker zal een enorme impact hebben op de uitstraling van de stad in het algemeen en de woonkwaliteit in dit stadsdeel in het bijzonder.”
 

Participatie

De stad ging aankloppen bij de Vlaamse Milieumaatschappij, die overal in Vlaanderen werk maakt van het openleggen van ingedamde waterlopen. “Water verleent elke stad een uniek karakter”, vertelt Stoffel Moeskops, projectingenieur bij de VMM. “In de jaren 60 zijn veel rivieren en beken gedempt vanwege geurhinder. De waterkwaliteit is sindsdien sterk verbeterd. Daarom willen we waterlopen opnieuw een plek geven in onze steden. Een bijkomend voordeel is dat water verkoeling brengt in de hitte-eilanden die onze steden zijn geworden gedurende de zomer.”

In 2016 werd studiebureau Sweco aangesteld voor het ontwerp van het nieuwe park. “Om tot een breed gedragen concept te komen, zijn we vertrokken van een intensieve bevragingsronde, zowel bij de opdrachtgevers als bij alle stakeholders: van Natuurpunt, de dienst Erfgoed en Archeologie, de scholen, cultuurcentrum De Velinx en de jeugdgevangenis die grenst aan het projectgebied tot de skategemeenschap en de foorkramers”, vertelt Jan Vanderstraeten, teamleider bij Sweco.

Fietser en wandelaar voorop

Een eerste stap in de heraanleg van De Motten was de vernieuwing van het rioleringsstelsel. Vandaar dat ook rioolbeheerder Fluvius als bouwheer fungeerde. Na de riolering was de aanleg van nieuwe parkings het eerste werk. “Het park was vroeger sterk gemotoriseerd. In het hart van de site was zelfs een grote parking aangelegd. We willen van De Motten opnieuw een volwaardig park maken door de parkings naar de rand te brengen en verkeer naar het park te ontmoedigen door een aantal eenrichtingsstraten in te richten”, aldus Jan Vanderstraeten. In het park zelf is een wandel- en fietspadennet aangelegd.

 “Het park vormt de aanzet tot de creatie van een groene as, die we willen doortrekken tot aan de basiliek in het centrum van de stad"

Waterbeleving

Doorheen het park stroomt de Jeker, en dat over een afstand van 1,2 kilometer. Bij de aanleg van de oevers is een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de kant van de stad en de kant van het park: harde keermuren in natuursteenmetselwerk langs de stadskant en aan de overzijde een natuurlijke, toegankelijke oever met een vlonderpad en zitelementen om passanten tot aan het water te lokken. Om de waterbeleving verder te versterken, is er een waterplein met fonteinen ingericht. In het park bevonden zich al twee visvijvers. De grootste vijver is gerenoveerd, en allicht zal ook de tweede vijver een opfrisbeurt krijgen. De wandel- en fietsroute doorheen het park sluit aan op het beschermde natuurgebied De Kevie. “Het park vormt tevens de aanzet tot de creatie van een groene as, die we willen doortrekken tot aan de basiliek in het centrum van de stad”, aldus schepen Guy Schiepers.
 

Meerwaarde bieden met beton

Voor de bestrating en de zitelementen gingen de opdrachtgevers en Sweco in zee met Ebema. “Het gebeurt niet elke dag dat je als betonfabrikant je steentje kan bijdragen aan een mooi project als De Motten”, zegt Marc Breban, accountmanager bij Ebema. “We hebben er dan ook met veel plezier onze tanden in gezet.”

De promenade langs de waterloop is bekleed met betontegels in het formaat 30x15. “Er is gekozen voor een groter formaat dan de klassieke 22x11 om het comfort te verhogen, zowel voor de fietser als de rolstoelgebruiker”, aldus Marc Breban. “Deze uitgewassen betontegel met een bovenlaag in natuursteengranulaat telt gezien zijn grote formaat namelijk minder voegen, wat ook interessant is met het oog op het onderhoud. Er is gekozen voor de kleuren diamond, silver en silverlight, een lichte variant van de silver die we speciaal voor dit project ontwikkeld hebben.”

Blabla blocs

De omgeving van de basisschool ten noorden van het park kreeg op vraag van de stad een pleinfunctie om wachtende ouders een oplossing te bieden. Op het plein zijn solitaire zitelementen in architectonisch zelfverdichtend beton geplaatst, in de kleuren cream velvet, grey velvet en blue velvet. Marc Breban: “De zitelementen hebben een dubbele functie: enerzijds vermijden ze dat wagens tot op het plein kunnen rijden, anderzijds bieden ze ouders de mogelijkheid om rustig neer te zitten en te keuvelen terwijl ze wachten. We noemen ze dan ook onze blabla blocs.” Langs de Jeker zijn eveneens zitelementen in smooth beton geplaatst, in de kleur grey velvet. Om de niveauverschillen op de site te overbruggen, zijn er eveneens trappenpartijen in prefab uitgewassen beton geïnstalleerd.

De bestrating van de nieuwe parkings bestaat uit Ebema-betonstraatstenen in formaat 22x11 en in de kleur coal. Al is de parking aan het cultuurcentrum grotendeels aangelegd met de grasbetontegel Aviena Straight. “Aangezien de parking slechts sporadisch wordt gebruikt tijdens evenementen, wilden we ze een groen uitzicht geven”, legt Jan Vanderstraeten uit. “De Aviena Straight is hier uiterst geschikt voor, want de tegel laat 50 % grasgroei toe.” Dezelfde grasbetontegel is toegepast in de zone van de volkstuintjes. “Vroeger was dit een bont allegaartje van typisch Vlaamse koterijen”, vertelt Jan Vanderstraeten. “De stad heeft in samenspraak met de gebruikers geïnvesteerd in identieke tuinhuisjes. Om ze bereikbaar te maken, is ook hier de Aviena Straigt toegepast, meer bepaald in het formaat 60x40. De dikte is verhoogd tot 15 cm om de tegel bestand te maken tegen zwaar verkeer.”