Gouden Liniaal Architecten, Team van Meer! en ingenieursbureau BEC ontwerpen fase 1 van herbestemming Diestse citadel

De jury van het Fonds Stadsvernieuwing looft de duidelijke visie, het vernieuwende karakter van het project en de grote maatschappelijke meerwaarde. Door de keuze voor het ontwerp van het consortium Team van Meer! - De Gouden Liniaal Architecten en BEC zetten de stad en ERF verder in op een kwaliteitsvolle restauratie en herbestemming van de beschermde citadel. Het ontwerpteam combineert een diepgaande expertise in de erfgoedzorg en landschapsarchitectuur (Team Van Meer!) met een ruime ervaring in het realiseren van gemengde publieke gebouwen (De Gouden Liniaal) en geïntegreerde technische kennis (BEC).

“ERF en de stad willen door deze gezamenlijke aanpak de architecturale krijtlijnen vastleggen voor de restauratie van de gehele citadel in volgende fasen. Op deze manier wordt een kwaliteitsvolle restauratie van dit monument gegarandeerd, zelfs al is die gespreid over meerdere jaren en wordt die uitgevoerd door andere ontwerpers”, aldus Tom Dehaene, voorzitter ERFgoedstichting Vlaams-Brabant.

“Dit is een belangrijke stap voor de verdere ontwikkeling en restauratie van de citadel”, vult schepen van Ruimtelijke planning en omgeving Rick Brans aan. “In de eerste fase wordt een toeristisch onthaalpunt gerealiseerd, een gemoderniseerd museum dat de geschiedenis van de citadel vertelt en een belevingscafé. Ook de Hagelandse Academie voor Beeldende Kunst krijgt een nieuwe plek in de gerestaureerde courtines. De voorziene start van de werken is begin 2025 en de voorlopig oplevering in 2027.”

Publieke ontsluiting groendak

Eén van de blikvangers van het winnende ontwerp is de publieke ontsluiting van het groendak op de courtines via een trap. Vanop het paradeplein kan via een bakstenen trap het imposante groendak betreden worden. Dit wordt ingericht als openbaar park, waar ruimte is voor biodiversiteit, wandelingen en praatplekken. De ontwerper ziet ook een boeiende synergie met de kunstacademie, waarbij het groendak kan worden gebruikt als beeldentuin en tijdelijke tentoonstellingsruimte. Ook worden panoramische uitkijkpunten over het paradeplein en de tenaillegracht voorzien. Het dak zal zo deel uitmaken van een publieke belevingsroute, die op een boeiende, laagdrempelige manier de werking van de citadel inzichtelijk zal maken. Daarnaast brengt deze route de verschillende bezoekers in contact met de nieuwe invullingen van de citadel.

De huidige toegangspoort zal opnieuw dienen als hoofdtoegang. De publieke doorsteek, gelegen achter de toegangspoort, zal rechtstreeks toegang verlenen tot het café en het toeristisch onthaal, dat op zijn beurt de toegang vormt tot het Pegasusmuseum.

De Hagelandse Academie voor Beeldende Kunst krijgt zijn eigen toegang in de tweede vleugel van het gebouw, die gerichte ingrepen zal ondergaan in functie van een optimale lichtinval, ruimtelijkheid en akoestiek. Er wordt een gevarieerd aanbod aan ateliers voorzien die op verschillende manieren gebruikt en gecombineerd kunnen worden. Een uitsparing in het paradeplein zal fungeren als een buitenatelier. Vanop het paradeplein vormt deze ‘kunstkuil’ een accent naar de toegangsdeur en een interessante inkijk in de activiteiten van de academie.

Circulaire strategie

Het ontwerpteam besteedt veel aandacht aan toegankelijkheid en duurzaamheid. Vanuit het streven naar minimale impact van het gebouw op zijn natuurlijke omgeving wordt een circulaire strategie gehanteerd die gebaseerd is op het maximale hergebruik van materialen die reeds aanwezig zijn op de site. Zo zal het creëren van nieuwe, functionele openingen in de massieve wanden een grote hoeveelheid bakstenen opleveren, die op de site hergebruikt kunnen worden om nieuwe binnen- en buitenmuren op te trekken. De beschadigde onbruikbare stenen kunnen worden gerecupereerd als legbed of funderingslaag voor nieuwe verhardingen in de omgevingsaanleg. Nieuwe constructies en invullingen worden ontworpen met een minimum aan grondstoffen.

Gefaseerde restauratie en herbestemming

De restauratie van de citadel betekent een grote uitgave. Daarom wordt die gespreid over meerdere jaren. De architectuuropdracht bestaat dan ook uit twee delen. Het eerste deel omvat het ontwerp en de opvolging van de uitvoering van fase 1. In het tweede deel maakt het ontwerpteam een beeldkwaliteitsplan voor de volgende fasen van de courtines. Zo willen de stad en ERF de architecturale krijtlijnen vastleggen voor de restauratie van de overige courtines in volgende fasen.