Green deal natuurversterkende stedenbouw en architectuur: moeten we eigenlijk nog wel bouwen?

“Vandaag zien we jammer genoeg nog dat er zes hectare per dag wordt ingenomen”, zegt Eva Heuts van VIBE. “En eigenlijk is dat helemaal niet nodig, want er is nog zoveel onderbenutte ruimte en leegstand in Vlaanderen, in kernen van steden en gemeenten.” Kathleen Van de Werf van BUUR, part of Sweco, vult aan. “Het gaat er heel sterk om waar je bouwt en hoe je bouwt, en dus verdichten in kernen nabij voorzieningen en werkgelegenheid. Dat kan oplossingen bieden aan een heel aantal maatschappelijke vraagstukken en dat kan ook zorgen voor duurzamer verplaatsingsgedrag, een vrijwaring van de open ruimte, meer draagvlak ook voor tewerkstellingsapparaat, handel.”

Daarbij heeft Van de Werf het over kwalitatieve verdichting. “Kwalitatieve verdichting, dat is voor mij verdichting die beantwoordt aan een brede waaier aan maatschappelijke vraagstukken zoals bevolkingsgroei, vergrijzing, economische innovatie... En dat op een heel geïntegreerde manier, rekening houdend met de context, zowel qua programma als qua volume.”

Angst

Toch hebben heel wat Belgen nog angst voor verdichting. “Dat begrijp ik”, zegt Eric Grietens van Bond Beter Leefmilieu in de podcast. “Zeker in de Vlaamse context zijn we dat niet gewoon. Hier hebben we helaas meer de gewoonte van verkavelingen waar iedereen op z’n eigen kavel kan doen wat hij wil, en waar langs de andere kant dan ook weinig sociale contacten zijn. Daar hangen al heel lang milieu- en natuurproblemen mee samen.”

Maar er is meer dan die angst. “Ik merk toch meer en meer, zeker bij jongere generaties, dat die behoefte hebben aan meer dingen samen doen. Delen is het nieuwe hebben”, verduidelijk Grietens. “Jongeren staan absoluut open voor die nieuwe soorten woonvormen genre cohousing. Maar ik merk ook meer en meer dat dat niet tot jongeren beperkt is, maar dat het bijvoorbeeld ook bij senioren begint aan te slaan. Dus ondanks dat er soms toch heel wat weerstand is tegenover dicht bij mekaar wonen, zie ik toch heel andere trends in de samenleving waar we volop op kunnen inspelen.”

Natuur en verdichting

“We kunnen dan ook de aangename dingen delen, in plaats van elk ons eigen kleine tuintje te hebben waar je amper een paar vierkante meter gras hebt”, aldus Evi Heuts. “Door dat te delen met een community van twintig, dertig, veertig mensen ga je ineens een grotere tuin hebben en ook kunnen geniet en van de natuur. Dus natuur en verdichting kunnen ook samengaan.”

“Een goed voorbeeld is de duurzame wijk van Wienerberger in Waregem”, vult Eric Grietens aan. “. Daar stond een typische grote oude villa van de jaren zestig op een heel groot kavel. En die villa voldeed niet meer aan de eisen van vandaag. Die is afgebroken en vervangen door zes klimaatneutrale rijwoningen voor zes gezinnen. Dat groot perceel is nu de gemeenschappelijke tuin geworden die op heel natuurlijke manier is ingericht.”

Brown fields en Green fields

Wat ook meespeelt in de keuze waar we moeten bouwen, zijn Brown fields en Green fields. “Green fields zijn eigenlijk nog aan te snijden gebieden voor toekomstige economie. Brown fields zijn zones waar voormalige economie geweest is, verloederd is, of al afgebroken, en waar vaak ook een vervuiling ondergronds zit en die dan potentieel herontwikkeld kunnen worden”, zegt Kathleen Van de Werf. “De tijd van enkelvoudig ruimtegebruik is voorbij. We evolueren echt naar een context van meervoudig ruimtegebruik. Op woningniveau, maar ook op economisch activiteitenniveau dus waarbij meervoudig ruimtegebruik de norm wordt.”

“Dus in die context vind ik al dat er een zeer sterke maatschappelijke onderbouwing moet komen om vandaag nog een greenfield zomaar aan te snijden. Met brownfields heb je dan ook de maatschappelijke meerwaarde dat je de vervuiling van de ondergrond op sommige plekken eigenlijk heel geïntegreerd kan aanpakken”, besluit Van de Werf.

Wil je meer weten over de Green deal natuurversterkende stedenbouw en architectuur? Beluister dan zeker onze podcast hier: