Grootschalig passiefrenovatieproject aan de gang in het Nederlandse Kerkrade-West

Bij het woord passiefbouw denken velen ongetwijfeld aan de bouw van nieuwe, goed geïsoleerde en energie-efficiënte woningen. Toch is het ook mogelijk om bestaande huizen om te vormen tot passiefwoningen. Een uitstekend voorbeeld hiervan vinden we in het Nederlandse Kerkrade-West, waar eind vorig jaar de eerste fase van een grootschalig passiefrenovatieproject is afgerond ('De Bestaande Wijk van Morgen'). BAM Woningbouw Weert toverde 92 verouderde rijhuisjes in een mum van tijd om tot passiefwoningen die hun benodigde energie nagenoeg volledig zelf produceren.





Uniek in Europa

Kerkrade-West is een wijk in het Nederlandse Kerkrade die op dit moment ongeveer 15.600 inwoners telt. Kerkrade-West had in het verleden te kampen met sociale problemen ten gevolge van bevolkingsinkrimping en een hoog werkloosheidscijfer. Een aantal jaar geleden zijn de gemeente Kerkrade en HEEMwonen (destijds Hestia Groep) onder de noemer ‘West Wint aan ruimte’ gestart met investeringstrajecten om Kerkrade-West volledig te revitaliseren. Een belangrijke exponent van dit samenwerkingsverbond is het duurzame renovatieproject 'De Bestaande Wijk van Morgen', waarbij 153 huurwoningen omgevormd worden tot mooie, energiezuinige woningen die voldoen aan de normen inzake passiefbouw. Op deze manier hoopt initiatiefnemer HEEMwonen een passieve wijk te creëren die symbool kan staan voor de manier waarop we de problematiek van verouderde woningen in de toekomst kunnen aanpakken.

HEEMwonen startte het project op in het kader van het Europese klimaatplan, dat begin dit jaar in werking trad en bepaalt dat ons energieverbruik tegen 2020 twintig procent lager moet liggen dan nu. Volgens HEEMwonen is dit project alvast een stap in de goede richting. Het is het eerste project in Europa waarbij er een seriematige renovatie plaatsvindt naar passiefwoningen die op energetisch vlak nagenoeg volledig zelfvoorzienend zijn. De eerste fase van de renovatie ging van start in juni 2012. Intussen zijn de eerste 92 woningen dus al volledig klaar, de overige 61 worden in augustus opgeleverd.



Een filmpje over het grootschalige passiefrenovatieproject in Kerkrade-West.


Extreem energiezuinig

De woningen dateren uit 1974. In slechts tien werkdagen tijd krijgen ze nieuwe gevels, een nieuw dak met geïntegreerde fotovoltaïsche cellen, een zonneboiler, een nieuwe HR-verwarmingsketel, nieuwe radiatoren en een hoogwaardig mechanisch ventilatiesysteem D met warmterecuperatie. De gevels en het dak worden geprefabriceerd in het atelier van Machiels Building Solutions. Ze zijn opgebouwd uit een dragende houtstructuur en uitgerust met de nodige technische voorzieningen en een dikke laag isolatiemateriaal, wat maakt dat er in de toekomst heel wat minder energie verloren zal gaan. Om de hinder voor de bewoners ook tijdens de dakwerken zo veel mogelijk te beperken, wordt het nieuwe scharnierdak over het bestaande dak heen gelegd.

Aangezien de woningen uitstekend geïsoleerd zijn (tot de vloer op het gelijkvloers toe), ligt het energieverbruik voortaan een heel pak lager. Door de verbeterde isolatie daalt het gasverbruik naar 500 à 600 m³ per jaar. Behalve de uitstekende isolatie dragen ook het schrijnwerk in pvc en de drievoudige beglazing hiertoe bij. Daarnaast wekken de woningen ook zelf energie op via de fotovoltaïsche cellen die rechtstreeks geïntegreerd zijn in de daken. Hiermee kunnen de bewoners grotendeels voldoen aan hun eigen elektriciteitsvraag. Deze 'geïntegreerde zonnecellen' zijn nieuw in Nederland. Ze zetten het zonlicht om in elektriciteit of warm water en zijn gekoppeld aan het elektriciteitsnet. De eengezinswoningen zullen per jaar ongeveer 2.800 kWh opwekken, terwijl hun energievraag gemiddeld slechts 900 kWh bedraagt. Dankzij de renovatie besparen de bewoners voortaan maar liefst honderd euro per maand op hun energierekening (vijftig euro op gas, vijftig euro op elektriciteit). Het energielabel van de woning stijgt van D naar A++, wat betekent dat ze als 'extreem energiezuinig' kunnen worden beschouwd.


         


Het begin van meer

'De Bestaande Wijk van Morgen' is een vooruitstrevend project dat mens en omgeving enorm veel voordelen biedt. Voor hun welwillende medewerking krijgen de bewoners immers een aanzienlijk lagere energiefactuur en een veel mooiere en uiterst comfortabele woning in de plaats. Aangezien niet enkel de woningen, maar ook de ruimere omgeving wordt aangepakt (groene ruimtes, speelzones, hekjes, nieuwe parkeerplaatsen, ...), leidt dit project in wezen tot de verfraaiing van een ganse wijk. De uitgekiende bouwmethode die bouwheer en architect met BAM Woningbouw Weert en de overige participanten toepast, veroorzaakt bovendien weinig hinder. De renovatie neemt per woning tien werkdagen in beslag en kan – dankzij nauw overleg met de bewoners – gebeuren terwijl het huis bewoond blijft. Om de bal aan het rollen te houden, werkt de aannemer steeds verschillende huizen tegelijkertijd af. Dit alles stoelt op een uitstekende samenwerking tussen bouwheer, architect, aannemer, houtskeletleverancier, pleisteraar, techniekers en andere personen die bij het bouwproces betrokken zijn. Een geïntegreerde passiefrenovatie vraagt behalve voldoende overleg met de bewoners immers om een geïntegreerde ontwerp- en constructiemethode.
Het project is het eerste in zijn soort. Het toont aan dat een grootschalige, seriematige en duurzame renovatie van Nederlandse rijwoningen geen utopie is, maar pure realiteit. 'De Bestaande Wijk van Morgen' vormt dan ook het uitgangspunt om dit bouwprocedé op een ruimere basis te gaan toepassen. Op dit moment onderzoekt een aantal partijen, waaronder het Research instituut van Zuyd Hogeschool RiBuilT, de Universiteit Maastricht en het zojuist opgerichte 'Centre of Expertise duurzame gebouwde omgeving voor Limburg', of een gelijkaardige grootschalige aanpak mogelijk is in heel de provincie Limburg, waar er erg veel van dit type woningen wachten op een grondige renovatie. Wordt ongetwijfeld vervolgd...




Noot: Dit artikel verscheen eerder al in be.passive.