Gulden Vlies- en Waterloolaan: van stadssnelweg naar Brusselse Champs Elysées

De afgelopen eeuwen onderging de Kleine Ring meerdere transformaties. Eerst als vestingmuur in de Middeleeuwen om de stad te beschermen. In de 19de eeuw was de Kleine Ring een grote promenade buiten de stadsmuren. Ten slotte was het een symbool van het “modernisme” in de 20ste eeuw om het stedelijk autoverkeer te vergemakkelijken. Als grote verkeersader in de bovenstad, het belangrijkste luxewinkelcentrum van België en het breedste deel van de Kleine Ring is de as op de Gulden Vlieslaan en Waterloolaan een stedelijke ruimte met gemengde functies (woningen, winkels, kantoren, cultuur en groen). De Brusselse regering heeft er dan ook naar gestreefd om voor deze zone een ambitieus en kwalitatief ontwerp te laten uittekenen op vlak van openbare ruimte en mobiliteit en dat ten voordele van de actieve weggebruiker.

In 2016 werd een internationale architectuurwedstrijd uitgeschreven om deze zone op een kwalitatieve manier te herontwikkelen. Aan het einde van de oproep werden 5 kantoren aangeduid om hun schetsen verder uit te werken. Een jury van deskundigen, onder leiding van de Brusselse Bouwmeester, heeft beraadslaagd en de Brusselse regering heeft dit advies in november 2016 goedgekeurd.

Sindsdien hebben de architectenbureaus hun schetsen uitgewerkt en hun plannen verfijnd in nauwe samenwerking met Brussel Mobiliteit, de betrokken gemeenten, handelaars en buurtbewoners. Overleg met de burger, workshops en infovergaderingen hebben het mogelijk gemaakt om het project zo te ontwikkelen dat het aan de verwachtingen en behoeften van de betrokken buurtbewoners, handelaars en instellingen voldoet.

Stadspromenade en groene esplanade

Doel van het project is om de openbare ruimte die vandaag voor meer dan 85 procent voor auto’s bestemd is van gevel tot gevel te herontwikkelen tot een groene stadspromenade. Het moet een kwalitatieve openbare ruimte worden waar shoppers, Brusselaars en bezoekers kunnen flaneren, rusten, eten en genieten van het commerciële aanbod. Kern van het project is om deze commerciële en horeca zone in de bovenstad te versterken.

Een gemeenschappelijke ruimte met homogene materialen, nieuw stadsmeubilair, aandacht voor verlichting en veel groen zal beide kanten van de Kleine Ring met elkaar verbinden. Het project zal de omliggende wijken van Sint-Gillis en Elsene opnieuw te verbinden met het stadscentrum. Het belangrijkste element om samenhang te creëren in de openbare ruimte is een gelijkvloerse heraanleg met een minimum aan hoogteverschillen.

Naast de promenade, de verbinding tussen de boven- en benedenstad via het Egmontpark en de veilige oversteekplaatsen op de Kleine Ring, komt er een grote esplanade en een kiosk aan de kant van de rotonde op Louiza.

De kantoren van Bruno Fortier, POLO Architects en Arcadis hebben een evolutief project uitgewerkt dat perfect verenigbaar is met een eventuele overkapping van de tunneluitgang, waardoor het in de toekomst mogelijk zal zijn om eenzelfde soort esplanade aan de Naamsepoort aan te leggen.

Vergroening is essentieel voor het project. De bestaande bomenrij blijft en er komen 38 nieuwe bomen bij. Er komen grote ronde en rechthoekige banken met plantenbakken en er komen struiken op de esplanade en langs de promenade. Ook de ingangen van het Egmontpark worden aangepakt.

Ten slotte wordt ook de openbare verlichting volledig herzien in de hele zone en komt er scenografische verlichting om de openbare ruimte te valoriseren en het gevoel van veiligheid te vergroten wanneer het donker is.

Meer ruimte voor voetgangers en fietsers 

Op vlak van mobiliteit geeft het project opnieuw meer plaats, veiligheid en comfort aan de actieve voetgangers en fietsers en verbetert de doorstroming van het openbaar vervoer. Het project sluit volledig aan bij de huidige en toekomstige mobiliteitsvisie die de Brusselse regering in het Good Move-plan heeft opgenomen.

Het comfort en de veiligheid van de fietsers staat centraal in het project. In de hele zone worden aan beide kanten afgescheiden en okergele tweerichtingsfietspaden aangelegd. Deze nieuwe fietspaden maken deel uit van de veilige afgescheiden fietspaden die over de hele lengte van de Kleine Ring zullen worden aangelegd.

Er komen veilige en eenvoudige oversteekplaatsen tussen die de promenades aan beide kanten van de Gulden Vlieslaan en de Waterloolaan met elkaar zullen verbinden.

Wat het autoverkeer betreft, heeft het project de ambitie om het transitverkeer te scheiden van het lokale of bestemmingsverkeer. De heraanleg garandeert de doorstroming van het verkeer door  automobilisten wiens bestemming niet in de zone ligt aan te moedigen de tunnels te gebruiken. Door automobilisten aan te moedigen om ondergronds te parkeren en door bovengronds de openbare ruimte vrij te houden, is alleen het lokale en bestemmingsverkeer toegelaten. Transitverkeer wordt dus uit de omliggende woonwijken geweerd. Op basis van verschillende simulaties en mobiliteitsstudies, wordt de verkeersdoorstroming en -circulatie geoptimaliseerd door 2x1 rijstroken op het traject tussen de rotonde op Louiza en de Drapierstraat en 2x2 rijstroken op het traject dat aansluit op de rotonde van de Naamsepoort. Deze oplossing moedigt het transitverkeer aan om in de tunnels te blijven, terwijl het lokale verkeer mogelijk blijft of wordt afgeleid naar ondergrondse parkeergarages. 

Het aantal parkeerplaatsen bovengronds wordt aanzienlijk verminderd. Daardoor ontstaan perspectieven en vergezichten en komt er plaats vrij voor groen in de openbare ruimte. Bovendien vermindert op die manier het bestemmingsverkeer in de zone drastisch.

“Van de 380 parkeerplaatsen blijven bovengronds 15 parkeerplaatsen behouden. Er zijn 1500 plaatsen beschikbaar in ondergrondse parkings in de zone en er zijn ook vlak buiten de zone nog heel wat ondergrondse parkeerplaatsen vrij”, zegt Minister Pascal Smet.

Het grote aantal ondergrondse parkings in de omgeving (Parking Deux Portes, Poelaert, Gulden Vlies, The Hotel, Wet, …) is de ideale oplossing voor bezoekers die in de toekomst met de auto naar deze plaats willen komen. Voor de detailzaken komt er een leverzone met camera’s en paaltjes. Om de bereikbaarheid voor handelaars en hotels te garanderen, zullen de Stad Brussel en het Brussels Gewest voor de klanten van de detailzaken een systeem van “voiturier” organiseren.

Na de zomer loopt het openbaar onderzoek. Zodra de vergunning is verkregen, kunnen de werken in de tweede helft van 2020 starten. Het budget voor dit project bedraagt ongeveer 10 miljoen euro. Om de werken zo goed mogelijk te laten verlopen, zal Brussel Mobiliteit, in overleg met de gemeenten en HUB.brussel, een specifiek begeleidingsplan opstellen voor de voortgang van de werf, die gefaseerd zal worden uitgevoerd in overleg met alle belanghebbenden en actoren in de zone.