Heilig Sacramentskerk in Berchem maakt plaats voor gemengd nieuwbouwproject met omvangrijke groenzone (POLYGOON & ROOILIJN)

De bestaande Parochiekerk van het Heilig Sacrament werd gebouwd in 1960, in volle bloeiperiode van de Kerk en de omliggende wijk Groenenhoek. Hoewel ze op architecturaal en kunsthistorisch vlak niet hoog scoort, is de cultuurhistorische waarde van de gemeenschapsfunctie die de kerk vervulde enorm. Daarom besloten de Kerkraad en Stad Antwerpen om de site opnieuw te ontwikkelen.

Gemengd publiek programma

Architectenbureaus POLYGOON en ROOILIJN gingen samen met Cluster Landscape aan de slag om een gemengd publiek programma samen te brengen dat de bijzondere maatschappelijke rol van de plek kan heractiveren. Het project zal een kinderdagverblijf, een liturgische ruimte en een ruimte voor voedselbedeling omvatten, alsook 16 sociale woningen.

Gemeenschapsgevoel

Het wedstrijdontwerp gaat uit van de ruimere context met de intentie openheid te genereren. Enerzijds kan een wisselwerking tussen de verschillende functies en delen onderling een grote meerwaarde betekenen voor het gemeenschapsgevoel en anderzijds pleiten de ontwerpers voor een moeiteloze aansluiting met de publieke ruimte.

Omvangrijke groenzone

Binnen de maatschappelijke doelstelling van dit herbestemmingsproject én omwille van het opvallend gebrek aan groen in de wijk, kiezen de architecten ervoor om voor het gebouw zo veel mogelijk open ruimte te creëren en deze publiek toegankelijk te maken. Het implementeren van een omvangrijke groene zone binnen deze dichtbevolkte randstedelijke omgeving lijkt een geschikt gebaar naar de buurt toe. Aan de achterzijde zijn er buitenruimtes voorzien exclusief voor het liturgische gedeelte, het kinderdagverblijf en een eengezinswoning.

Doorzonappartementen

De hoofdingangen van de voedselbedelingsruimte, de liturgische ruimte en het kinderdagverblijf liggen aan het plein. De gelijkvloerse plint met daarin het kinderdagverblijf is open opgevat om de levendigheid en wisselwerking tussen binnen en buiten te versterken. Deze hele plint wordt uitgevoerd in een ander metselwerkverband dan dat van de appartementen erboven om zo het onderscheid te maken tussen publiek/collectief en privaat. Alle appartementen zijn van het doorzontype of hebben leefruimtes met twee oriëntaties. De bijhorende terrassen zijn voorzien aan de rustige achterzijde en georiënteerd op het zuiden. Bij de appartementen aan de pleinzijde zijn de terrassen gericht op het groene gebied.

Lithurgische ruimte als verticaal volume

De liturgische ruimte sluit aan bij de woningen, maar verder ontwikkelt het zich autonoom met hellende daken en een prominent verticaal volume, dat een signaalfunctie aan het plein geeft en qua proporties refereert naar de oorspronkelijke klokkentoren. Het gedeelte van de Kerkraad krijgt een expressievere uitwerking die het specifieke van dit publieke programma tot uitdrukking brengt. In het knooppunt met het appartementsgebouw markeert een luifel de toegang tot de gebedsruimte en de ruimte voor voedselbedeling. De inkompoort en de verticale glasbetonramen in deze inkomzone worden gerecupereerd van het te slopen kerkgebouw.

Recuperatiematerialen

Vanuit een historische en ecologische insteek zal het nieuwe gebouw van de Kerkraad maximaal gebruik maken van materialen die gerecupereerd worden van de afbraak van het oude kerkgebouw. Op deze manier wordt de continuïteit van de geschiedenis toch in stand gehouden. De hergebruikte materialen worden aangevuld met tijdloze bio-ecologische materialen, zoals zichtbare houtstructuren en leempleister voor de wanden. Zo krijgen de ruimtes van de Kerkraad, en de gebedsruimte in het bijzonder, een historische gevoeligheid gekoppeld aan een rustgevende, warme en huiselijke sfeer met een aangenaam en gezond binnenklimaat.