Herfstvreugde in Genk: herontwikkeling van voormalig woonzorgcentrum met duurzame buurtaanpak (RE-ST)

Herfstvreugde is één van de eerste rustoorden van Limburg. Het plan van de hand van architect De Paepe dateert uit 1967 en werd opgeleverd in 1974. Het bestaande gebouw kent meerdere ruimtelijke kwaliteiten: het opent zich breed naar zijn omgeving, het maakt slim gebruik van het natuurlijk reliëf, de bezonning is optimaal, het volume is leesbaar en elegant met een gekromde hoofdvleugel en twee dwarsvleugels. Deze kwaliteiten leidden tot de keuze voor behoud van het gebouw bij herbestemming.

WONEN IN HET GROEN

Het aanwezige groen is het kapitaal van de site. Bij de reconversie van het gebouw wordt de relatie tussen gebouw en tuin gemaximaliseerd. Natuur beleven is de inzet van het toekomstige woonproject, zowel fysiek als mentaal. Er wordt gezocht naar een maximale relatie tussen binnen en buiten zonder ongewenste impact op de onderlinge privacy tussen bewoners. Elke woning in het project wordt voorzien van een genereus overdekt terras. Een private buitenruimte bepaalt meer dan ooit de kwaliteit van een woning. Niet alleen de vreugde van de herfst maar van alle seizoenen zal heel het jaar door deel uitmaken van het wonen op deze bijzondere plek.

RESPECT VOOR HET BESTAANDE

De slankheid en de hoge transparantiegraad is veruit dé grootste kwaliteit van het bestaande gebouw. Licht wordt het hoofdingrediënt van de toekomstige woonkwaliteit. De betonnen skeletstructuur van de gekromde hoofdvleugel maakt een vrije flexibele invulling met verschillende woontypes mogelijk en schept letterlijk ruimte voor wijzigende inzichten in toekomstige woonvormen. Hierdoor kan het gebouw zich aanpassen en programmatorisch meegroeien met deze behoeften.

FLEXIBEL CASCO

Na een grondige analyse van het bestaande gebouw wordt het hoofdgebouw vrijgemaakt van alle aanbouwen aan de noordzijde. Ook aan de oost- en westzijde worden de uitbreidingen aan het hoofdvolume gesloopt. Het lange gekromde hoofdvolume blijft over en wordt de ruggengraat van het nieuwe ontwerp.

Aan beide zijden van dit bestaande volume wordt een nieuwe open verticale circulatiekern aangebouwd. Alle appartementen in het bestaande gebouw zijn rechtstreeks bereikbaar vanuit deze nieuwe kernen, samen met een nieuwe open kern centraal in het bestaande gebouw.

Grenzend aan de nieuwe circulatiekernen worden de bestaande haakse vleugels aan west- en oostzijde, vervangen door nieuwe uitbreidingen. Deze nieuwe aanvullingen willen de sierlijkheid en slankheid van het bestaande hoofdgebouw versterken en het vernieuwde geheel als ‘parkgebouw‘ verankeren in de tijd. De nieuw gebouwde delen zijn net als het bestaande gebouw opgezet als flexibele casco die interne transformaties toelaat.

GEPASTE COLLECTIVITEIT

Het project mikt bewust op gemengde bewonersdoelgroepen. Elkaar ontmoeten kan straks ongedwongen in de tuin en in de collectieve ruimten op de begane grond. De sociale duurzaamheid van het project met gemeenschapsvoorzieningen wordt vertaald in een intergenerationeel woonaanbod.

De site zal plaats bieden voor woningen met variërende oppervlakten en specifieke kwaliteiten. Deze vormen samen met de gepaste graad aan collectiviteit de rijkdom van het project. Voor elk wat wils dus, waardoor ingespeeld kan worden op veranderende woonnoden en -voorkeuren van een brede doelgroep: jonge starters, nieuw samengestelde gezinnen, éénoudergezinnen, jonge senioren die de verhuis naar een woonzorgcentrum uitstellen, mantelzorgers, Genkse families met een migratieachtergrond, sporadische genodigden, eventueel residenten, dokters van ZOL, enz. Een inclusief woonaanbod dat bewust kiest voor co-living.

BIODIVERSITEIT EN ZACHTE MOBILITEIT

De architecten van RE-ST en ontwikkelaar Matexi pakken de reconversie ook duurzaam aan, te beginnen op het niveau van de buurt. Zo zullen ze op de site een fossielvrij verwarmingssysteem met geothermische warmtepompen installeren, die de 70 appartementen en kantoorruimtes zonder aardgas zullen verwarmen.

In de groenzone die toegankelijk is voor de hele buurt, behoudt de ontwikkelaar de waardevolle bomen en wordt zoveel mogelijk onthard. Daarnaast zullen een groendak, nestkastjes, insectenhotels en bloemen in de groenzone bijdragen tot de biodiversiteit. Matexi zet ook ook volop in op zachte mobiliteit, want lokale buurtvoorzieningen liggen op slechts 15 minuten wandelafstand of 4 minuten fietsafstand.

CIRCULAIR, ENERGIEZUINIG EN TOEGANKELIJK

Omdat het om de reconversie gaat van een bestaand gebouw, hergebruiken ontwerper en ontwikkelaar een gedeelte van de bestaande draagstructuur. Daarbij zullen ze vanuit circulair oogpunt ook aanwezige materialen recupereren en afval beperken. Op vlak van energiezuinigheid is het de ambitie om de appartementen nóg energiezuiniger dan BEN (bijna-energieneutraal) te realiseren dankzij de geothermische installatie.

Maar het project toont zich ook duurzaam op maatschappelijk vlak. Zo zullen alle appartementen rolstoeltoegankelijk zijn en komt er een collectieve ontmoetingsruimte voor de buurt. Tot slot hielden de ontwerpers rekening met flexibiliteit en aanpasbaarheid van de appartementen. Flexibel bouwen maakt immers dat mensen langer in dezelfde woning kunnen blijven wonen omdat ze die kunnen aanpassen volgens hun evoluerende behoeften in de tijd.