Het groendak: wat, hoe en waarom?

In het licht van de steeds strengere wettelijke en sociaal-maatschappelijk eisen omtrent duurzaamheid, is het groendak tegenwoordig een absolute meerwaarde voor elk architecturaal project. In dit artikel vatten we even voor u samen wat een groendak is, welke verschillende systemen er zijn en wat de voornaamste redenen zijn om te kiezen voor een groendaktoepassing.

Wat is een groendak?

Groendaken zijn daken waarvan de dakbekleding voornamelijk uit levende planten bestaat. De naam verwijst dus eerder naar hun natuurlijke karakter dan naar de specifieke kleur. Voorts zijn ze opgebouwd uit een onderliggende basislaag (het substraat), drainage-elementen en eventuele grindpaadjes. Niet alleen platte daken komen in aanmerking voor de plaatsing van een groendak. Ook daken met een helling tot twintig (zuidelijk gericht) of vijfendertig graden (noordelijk, westelijk of oostelijk gericht) zijn mits een doordachte opbouw uiterst geschikt. De drie meest courante manieren om vegetatie aan te brengen zijn zaaien, planten of het plaatsen van vegetatiematten. Het is natuurlijk ook mogelijk om ze spontaan te laten groeien, al zal het dan wel veel langer duren vooraleer zo'n groendak zich ten volle ontwikkeld heeft. Om het de kans te geven om zich optimaal te ontwikkelen, moet een groendak gedurende de zomer minstens drie uur per dag blootgesteld worden aan zonneschijn. De schaduw van eventuele omliggende gebouwen en de weerkaatsing van glas hebben een negatieve invloed op de ontwikkeling van de vegetatie. De beplanting heeft uiteraard ook nood aan water.

Foto: De Boer Green Roof Solutions.
 
Welke verschillende groendaken zijn er?

Algemeen beschouwd zijn er twee soorten groendaken te onderscheiden: intensieve en extensieve groendaken.
Intensieve groendaken worden ook wel eens daktuinen genoemd omdat ze - zowel qua uitzicht als qua gebruik en onderhoud – vergelijkbaar zijn met gewone tuinen. Intensieve groendaken zijn begroeid met grassen, kruiden, struiken of zelfs bomen en vergen een aangepaste en versterkte dakconstructie omwille van hun grote belasting.
Extensieve groendaken daarentegen zijn begroeid met mossen, vetplanten en kruiden. Ze vragen weinig onderhoud en zijn niet bedoeld om erop te lopen. Indien men de extensieve variant wil installeren, hoeft men de dakconstructie niet te versterken. Hij kan bovendien aangelegd worden op reeds bestaande gebouwen, al is het in dit geval aan te raden om de stabiliteit en de waterdichtheid van het dak door professionals te laten controleren.
De scheiding tussen deze twee types is echter niet zo strikt als ze hier wordt afgeschilderd. Er bestaan erg veel tussenvormen waardoor het voor deskundigen soms moeilijk is om te bepalen of het een intensief dan wel een extensief groendak betreft. Dit laatste is belangrijk omdat men voor extensieve groendaken geen vergunning hoeft aan te vragen, terwijl men die bij het intensieve type wel nodig heeft.

                   
Waar een intensief groendak (foto rechts) begroeid is met grassen, kruiden, struiken of zelfs bomen, heeft een extensief groendak genoeg aan mossen, vetplanten en kruiden. Het extensieve type vergt uiteraard minder onderhoud, maar is niet geschikt om op te lopen.

Waarom een groendak?

Een groendak biedt tal van ecologische, economische en esthetische voordelen voor mens en omgeving.
Ten eerste is het een erg milieuvriendelijk systeem. Een groendak verbetert de luchtkwaliteit: de vegetatie filtert de schadelijke fijne stofdeeltjes en zorgt voor extra zuurstof. Groendaken brengen de natuur weer naar de stad en verhogen de biodiversiteit. Het zijn nieuwe ecosystemen waarin allerlei dier- en plantensoorten zonder zorgen kunnen leven.
Ten tweede vergemakkelijken ze het waterbeheer in de steden. Ze ontlasten het rioleringssysteem doordat ze een buffer zijn voor het regenwater. Zo zorgen ze er mee voor dat de kans op overstromingen beperkt blijft. Het water wordt langer opgehouden doordat er verschillende daklagen zijn. Hierdoor bereikt het pas in een later stadium de afvoer en verdampt het sneller. Om deze reden willen bepaalde steden en gemeenten het groendak zelfs verplicht maken. Daarnaast zuivert de beplanting het regenwater tot grijs water dat gebruikt kan worden voor huishoudelijke toepassingen als de schoonmaak, het doorspoelen van de toiletten, het wassen van kleren, enz.

Bovenop de drainage-elementen wordt een laag substraat aangebracht die de vegetatie zal voeden. Foto: De Boer Green Roof Solutions.

Ten derde hebben ze een verkoelend effect en gaan ze zo het 'urban heat island effect' (dat zorgt voor drogere en warmere lucht in de stad) tegen. Het opgevangen water op het groendak verdampt en vormt zo een tegengewicht tegen de beklemmende stadslucht. Naast het klimaat koelen ze in de zomer ook de gebouwen waarop ze zich bevinden. Gedurende de winter isoleren ze diezelfde gebouwen en hebben ze tot gevolg dat er minder energie verbruikt moet worden om ze te verwarmen. Op die manier is een groendak ook een buffer tegen storend omgevingsgeluid.
Ten vierde beschermt het groendak het dakmembraan, dat door de natuurlijke begroeiing veel meer bestand is tegen uv-belasting, extreme temperatuurschommelingen en schadelijke weersinvloeden.
Ten vijfde zijn de wisselende kleuren van de vegetatielaag veel mooier dan het monotone zwart of grijs van een normale dakbedekking. In het licht van de dure grondprijzen is een intensief groendak bovendien een mooi alternatief voor een grondtuin.
Tot slot kan een goed ontworpen groendak ook bijdragen tot de brandveiligheid van het gebouw.



De plaatsing van voorgekweekte gazonmatten. Foto: De Boer Green Roof Solutions.

Vorige positieve factoren maken dat de investering in een groendaktoepassing zichzelf dubbel en dik terugbetaalt. Er moet minder geld uitgegeven worden aan kunstmatige luchtzuivering en koeling, ze brengen een kleinere belasting van het waternet met zich mee en besparen op die manier veel energie, ze verminderen de nood aan gezuiverd water doordat het groendak het regenwater filtert tot grijs water, ze zorgen voor een natuurlijke isolatie, ... Daarenboven stimuleren veel Vlaamse steden en gemeenten de aanleg van een groendak door het verlenen van niet geringe subsidies. Een groendak is z'n investering dus meer dan waard en geeft architecten de mogelijkheid om daken in te richten als volwaardige ruimtes. 

 

Bron: De Boer Green Roof Solutions