Historisch poortgebouw omgetoverd tot hoogtechnologische muziekbibliotheek

De Library of Voices komt er op initiatief van de Alamire Foundation, een internationaal studiecentrum dat zich toelegt op de muziek en het muziekleven in de Lage Landen van de middeleeuwen tot 1800. Het voornaamste doel van het project is de muziek van weleer – Vlaamse polyfonie, gregoriaans, beiaardmuziek … – opnieuw tot leven wekken aan de hand van geavanceerde audiovisuele technieken. De Library of Voices zal onder meer een documentatiecentrum, een geluidslabo, een zang- en opnameruimte en een digitale bibliotheek omvatten. Ze zal ook dienstdoen als het hoofdkwartier van het Alamire Digital Lab (ADL) en de Integrated Database for Early Music (IDEM). 

Werk aan de winkel

Het noordelijke poortgebouw van de Abdij van het Park werd opgetrokken in 1722, ter vervanging van een oudere poort uit de vijftiende eeuw, die de Abdijsite afsloot aan de noordzijde en bestemd was voor de opslag van graan. “Het was dan ook zeer sober opgevat en rudimentair ingericht”, vertelt Tom Verbist van de Divisie Monumenten en Bouwkundig Onderhoud van de KU Leuven, dat het gebouw in 2017 in erfpacht kreeg. “Aangezien het volume tussen 1969 en 1986 al een ingrijpende restauratie onderging en in 2003 opnieuw lichtjes opgefrist werd om er een tentoonstellingsruimte te kunnen inrichten, vertoonde het structureel geen gebreken. De technische installatie was echter minimaal, het dak was niet geïsoleerd, de vloeren hadden niet voldoende draagkracht voor de nieuwe functie … Er was dus nog wel wat werk aan de winkel.”

“We hebben het vernieuwde poortgebouw benaderd als één integraal geheel, waardoor alles tot in de kleinste details klopt”

Optimaal compromis

De Technische Diensten van de KU Leuven, die instonden voor de coördinatie, de architectuur en het interieur, gingen in samenwerking met bouwheer Alamire Foundation op zoek naar een optimaal compromis tussen de robuuste, sobere uitstraling van het historische poortgebouw en de strakke, hedendaagse inrichting van de hypermoderne Library of Voices. “We hebben het geheel afgestemd op de hedendaagse eisen, zij het zonder die unieke erfgoedwaarde teniet te doen”, legt Tom Verbist uit. “De vloeren zijn in samenwerking met stabiliteitsbureau Triconsult verstevigd en overdekt met een (ontdubbelde) nieuwe eikenvloer. Dit maakte tevens dat we niet alleen de vloeren boven volle grond, maar ook de onderdoorgang hebben kunnen isoleren, dat we in samenwerking met studiebureau Atelier T de nieuwe technieken en de bijhorende leidingen vlot hebben kunnen integreren – onder meer een volledige verwarmingsinstallatie op aardgas en een hoogtechnologische audiovisuele installatie – en dat we de algemene afwerkingsgraad fors hebben kunnen opkrikken. Ook het dak is geïsoleerd en vernieuwd, zij het zonder dat het een invloed had op het buitenaanzicht. Dit laatste geldt eveneens voor de ramen, die niet vernieuwd, maar aan de binnenzijde aangevuld zijn met voorzetramen (stalen schrijnwerk met dubbele beglazing) om de warmteverliezen te beperken.”

Boeiende oefening

De restauratiewerken hadden dus niet alleen een esthetische, maar ook een zeer belangrijke functionele dimensie. Vandaar dat het zaak was om vaak meer dan twee vliegen in één klap te slaan. “De aanpassingen in functie van de brandveiligheid zijn bijvoorbeeld gekoppeld aan een verhoging van het comfort en de optimalisering van de lay-out. Zo hebben we de trappen in één hoek van het gebouw geconcentreerd, waardoor er een volwaardige vluchtweg ontstond en er tegelijk heel wat bijkomende ruimte vrijkwam. Dit zorgde er dan weer voor dat we het gelijkvloers met kitchenette, sanitair en technische ruimte anders hebben kunnen inrichten”, legt Tom Verbist uit. “Voorts hebben we de vloer van het tussenniveau verlaagd en de zolder ingericht om extra werkplekken te kunnen creëren. Voor het overige zijn de ruimtes en hun uitstraling grotendeels intact gebleven. De aanwezige eiken balken, wit gekaleide muren en grenenhouten plafonds zijn gecombineerd met tijdloze materialen zoals eiken vloerplanken en trappen, zwartgelakt stalen schrijnwerk, witgelakte houten rekken … Een zeer boeiende oefening! Wat het project evenzeer uniek maakt, is dat alle beslissingen in nauw overleg met de uiteindelijke gebruikers (lees: Alamire Foundation) genomen zijn. We hebben het vernieuwde poortgebouw benaderd als één integraal geheel (inclusief de interieurvormgeving), waardoor alles tot in de kleinste details klopt. Het is helemaal geworden wat we voor ogen hadden!”