“Hoe minder budget, hoe complexer de technieken”

Waartegen wordt met betrekking tot comfort het meest gezondigd in schoolgebouwen? Met die vraag werd het webinar op gang getrapt. Tijdens dit interactief webinar deelden specialisten en ervaringsdeskundigen elk vanuit hun oogpunt, doorspekt met casestudies, hun expertise rond comfort in scholenbouw. Palindroom organiseerde dit webinar samen met VELUX Commercial, Kinnarps, Schell en modulyss. De sprekers waren Ilze Quaeyhaegens (cuypers & Q architecten), Frederique Hermans (a2o), Toon Possemiers (Cenergie), Sara Loonbeek (programmacoördinator bouw GO! onderwijs), Christophe Lagers (Kinnarps), Isabelle Degreef (modulyss) en Dirk Vanden Breede (Schell).

Kijkers konden online deelnemen aan de poll. De resultaten waren veelzeggend. Volgens de kijkers wordt in schoolgebouwen veruit het meest gezondigd tegen luchtkwaliteit en akoestiek, gevolgd door ergonomie en voldoende daglicht. “Een schoolgebouw is niet te vergelijken met een woongebouw”, zo begon Toon Possemiers (Cenergie). “Je kan scholen op vlak van technieken beter vergelijken met kantoren. Alleen is er bij kantoren meestal meer budget voorhanden, wat ervoor zorgt dat comfort wat stiefmoederlijker behandeld wordt in scholen. De toepassingen zijn doorgaans dan ook wat laagwaardiger.”

Dat kan Dirk Van Den Breede (Schell) beamen. “In scholen is er doorgaans te weinig aandacht voor veiligheid en hygiëne. Vaak maken ze nog gebruik van kranen die je moet aanraken, terwijl volgens de Wereldgezondheidsorganisatie 90% van de ziektekiemen via de handen wordt doorgegeven. Wij adviseren bij nieuwe projecten daarom steevast elektronische kranen. Naast het feit dat je ze niet hoeft aan te raken, gaan ze automatisch spoelen zodanig dat er steeds vers water in de leidingen zit en het water bacterievrij en dus drinkbaar blijft. Niet onbelangrijk wanneer je bedenkt dat de kranen in scholen gedurende langere periodes zoals schoolvakanties niet gebruikt worden. Met behulp van een Bluetooth-module kan je de automatische spoeling bovendien nog beter gaan sturen.”

Scholen beschikken uiteraard niet allemaal over een state-of-the-art nieuw gebouw. Is het moeilijk om hetzelfde niveau van comfort te bereiken in bestaande gebouwen als in een nieuwbouw? “Er is geen one-size-fits-all aanpak voor scholen”, zegt Frederique Hermans (a2o). “Als ontwerper moet je bij elk project afzonderlijk analyseren met welke gebouwen je te maken hebt en welke aanpassingen nodig zijn. In Straf! School met lef in Beringen hebben we bijvoorbeeld sterk geïsoleerd. Zonder die isolatie hadden we het gebouw niet kunnen voorzien van vloerverwarming.”

Correcte besturing

De moeilijkheid bij de technieken zit hem in de correcte inregeling en besturing, waarover scholen meestal geen kennis in huis hebben. Daardoor worden systemen niet correct bestuurd, met alle gevolgen van dien. “Een schoolgebouw ontwerpen is heel complex. Alle afzonderlijke comforteisen zijn meestal niet het probleem, wel hoe je ze samen puzzelt”, weet Frederique. “Wij merken dat er soms frustratie bestaat achteraf omwille van foute verwachtingen. Na oplevering is in een school dikwijls nog een jaar of langer nodig om alle technieken op punt te krijgen. Pas dan weet je echt hoe een gebouw evolueert doorheen het jaar. Het is aan ons architecten en ingenieurs om daar van bij het begin duidelijk over te zijn. Op die manier kunnen we al veel frustratie wegnemen.”

“Een goede integratie van technieken staat of valt inderdaad met de inregeling en het gebruik ervan”, bevestigt Toon Possemiers. “Helaas merken we vaak dat hoe minder budget er voorhanden is, hoe complexer het wordt. Dat klinkt vreemd maar het zijn vaak de meer kwalitatieve en duurdere toepassingen die makkelijker in gebruik zijn. Zo kan je bijvoorbeeld werken met applicaties die simpelweg aangeven of het te warm dan wel te koud is. Die technologie is duurder maar doordat er geen thermostaat aan te pas komt, kan niemand aan de knoppen gaan draaien en het hele systeem ontregelen.”  

Het belang van een goed bestek

Nog een vraag die aan bod kwam tijdens het webinar: hoe belangrijk zijn goede bestekken als het over comfort gaat? En moeten die opgesteld worden door de architect, het studiebureau of de bouwheer? “De beste scholen die wij bouwen zijn diegene waarbij het van de twee kanten komt”, antwoordde Frederique Hermans. “Studiebureaus hebben inmiddels tonnen expertise in huis als het op technieken aankomt. In grote scholengroepen en universiteiten kunnen wij als ontwerpers vaak aan tafel zitten met experts maar in een lokale basisschool is dat veel minder evident. Wij pleiten er dan ook voor om professionele begeleiding te zoeken bij een bouwproject. Dat vergt een investering maar het is heel belangrijk dat een school het ambitieniveau kenbaar maakt in een bestek, en het is aan ons als ontwerpers om daar met een goed antwoord op te komen.”

“Scholen zijn al heel blij dat er gebouwd gaat worden en vaak moet het ook nog eens heel snel gaan. Daarom is het goed om eerst een stapje terug te zetten en goed na te denken over waar de school met de renovatie of nieuwbouw naartoe wil, zodat men achteraf niet moet inboeten aan comfort”, vult Toon Possemiers aan. “Het budget bij scholenbouw is vaak beperkt, waardoor op technieken en een eenvoudige inregeling wordt bespaard, met minder comfort tot gevolg. Scholen moeten van bij het begin verduidelijken in welk lokaal ze welk comfort willen en dan is het ook van bij het begin duidelijk dat daar een budget tegenover staat.”