Holcim Awards 2008: terugblik op Belgisch winnend Black Box project

De einddatum voor wedstrijdinzendingen van duurzame bouwprojecten die willen meedingen naar de prestigieuze Holcim Awards nadert met rasse schreden. De 3de cyclus van de internationale “Holcim Awards” wedstrijd staat sinds 1 juli 2010 open voor duurzame, innovatieve, concrete en toekomstgerichte bouwprojecten opgestart na 1 juli 2010, en sluit op 23 maart 2011 de inschrijvingsperiode af. De inschrijvingen worden beoordeeld door onafhankelijke jury’s aan de hand van vijf “doelstellingen” die duurzaam bouwen definiëren. Drie van deze “doelstellingen” vormen het “triple bottomline” basisconcept, dat een evenwicht vooropstelt tussen evenwichtige ontwikkeling van economische groei, ecologische prestaties en sociale verantwoordelijkheid. De andere twee “doelstellingen” omvatten de integratie in de omgeving en de esthetische impact, zoals overdraagbaarheid of reproduceerbaarheid.

In 2008 mocht het Gents architectenbureau Weysen-De Baere de Holcim Awards Acknowledgment Prize 2008 in ontvangst nemen voor hun “Black Box”. Laat ons even terugblikken op dit spraakmakende project.

Black Box

Project Black Box werd ontworpen met het oog op het op een duurzame manier tegemoet te komen aan de huidige vereisten van het alledaags wonen in een moderne samenleving. Bijzonder is dat het concept het herinrichten en opnieuw gebruiken van verlaten sites aanmoedigt. Het werpt een nieuw licht op het conventionele, luxueuze loftwonen –het toonbeeld van ruimtelijke excessen– door een nieuw, flexibel en betaalbaar woonconcept aan te bieden, dat voldoet aan de socio-culturele, economische en ecologische vereisten van vandaag. Omdat het project betaalbaarheid hoog in het vaandel draagt, werd gekozen voor een doe-het-zelf-aanpak, zodat mensen voor een luttele 25 000 euro al een huis kunnen bouwen.




De Black Box heeft een flexibele lay-out en basisstructuur, bestaande uit een houten skelet en prefab panelen, die de constructie simpel houdt en variatie mogelijk maakt: iedere bestaande site of gebouw kan anders ingevuld worden. Black Box kiest voor symbiose met de bestaande structuur: alle inherente positieve eigenschappen van de site (ruimte, licht, water) blijven behouden, terwijl de gebreken (isolatie, compactheid,...) worden bijgeschaafd.



Nieuw gebouw in oud gebouw

Black Box werd geïmplementeerd in een voormalige katoenfabriek aan de industriële rand van Gent. De site bleek verlaten en verarmd, maar toch maakt Black Box integraal gebruik van de inherente kwaliteiten van het terrein. In strijd met conventioneel, ruimteconsumerend loftwonen, werd de 500m²-footprint van de industriële loods teruggebracht tot een kleine 75m², resulterend in een compactheid van 0.78. Hierdoor ontstaat een geïsoleerde box die een nieuwe, duurzame woningtypologie profileert, een betaalbaar, energiebewust alternatief voor trend gerelateerd loftwonen. De flexibele lay-out garandeert een veelheid aan programmatische invullingen, die telkens een specifieke relatie aangaan met de bestaande gebouwenveloppe. De loods zal in de toekomst 3 wooneenheden huizen.



Knusjes warm in de winter

Black Box maakt verwarming onder normale winteromstandighedem overbodig: de compacte box bestaat uit een geïsoleerd houtskelet met een gemiddelde U-waarde van 0.45. Twee elektrische buisconvectoren garanderen een efficiënt back-up systeem tijdens extreme koudes. Het project reflecteert ook op een energiebewuste, seizoensgebonden woonstijl. Tijdens de wintermaanden trekken de bewoners zich terug in de geïsoleerde, compacte box, tijdens de warme zomermaanden beslaat de woonoppervlakte de hele loods. Een volledig beglaasde westelijke facade met schuiframen en vitrinekasten garandeert een optimale daglichttoetreding in de woonruimtes. De brede luchtlaag binnen de vitrinekasten functioneert bovendien als geïsoleerde spouw. ‘s Nachts wordt de box verlicht door energiebesparende lampen en de reflectie van het licht op witte muren betekent dat er minder kunstlicht nodig is.


    

Flexibel grondplan

Om een zo groot mogelijke leefruimte met een minimale energie-footprint te creëren, werd gekozen voor een open grondplan. Centraal in de wooneenheid is de functionele strip waar zich de keuken en badkamer bevinden. Gezien de flexibele lay-out is het gebruik van de ruimte niet strikt ingedeeld en kan die verschillende functies vervullen. Voorts is er een multifunctionele, mobiele unit die voor verschillende doeleinde kan ingericht worden: een extra slaapkamer een groter kantoor, een aparte eetkamer behoren tot de mogelijkheden. Deze unit bestaat uit een houten structuur vastgemaakt aan een verplaatsbaar stalen frame.