Het klinkt misschien een tikkeltje onbescheiden, maar het moet gezegd: België speelde een prominente rol op de meest recente editie van de Holcim Europe Awards. Behalve het feit dat we met het Oostcampus-project van Carlos Arroyo een gelauwerd project op eigen bodem hebben, was er ook een jonge landgenoot die in de prijzen viel. De Gentenaar Axel Vansteenkiste maakt immers deel uit van het ETHZ Gramazio & Kohler-team, dat een Acknowledgement Prize kreeg voor de ontwikkeling van duurzame, golvende betonbeplating.
Free-form architectuur
Axel Vansteenkiste is een 26-jarige Belg met een enorme passie voor moderne, grafisch-digitale architectuur. Deze fascinatie bracht hem een tijd geleden in contact met het Zwitserse team van professor Matthias Kohler, dat vooral onderzoek doet naar de digitale ontwikkeling van niet-gestandaardiseerde architecturale componenten. Door een op maat gemaakt ontwerp te realiseren met behulp van een speciale 3D-technologie, wil het architecturale functionaliteit verweven met verregaande esthetiek. Vansteenkiste trad in dienst en ging zich als medewerker wijden aan de ontwikkeling van niet-repetitieve, ‘free-form’ betonstructuren. Het is voor dit onderzoek dat het team onlangs een Holcim Acknowledgement Prize in ontvangst mocht nemen.
Het ETHZ Gramazio & Kohler-team. Onze landgenoot Axel Vansteenkiste is - van links te beginnen - de derde persoon op de foto. Vijfdelig proces
Om tot die speciale structuren te komen, combineerde het Zwitserse team bestaande technologieën en materialen op een nieuwe manier. Het hele proces is opgedeeld in vijf stappen. Allereerst vult een vooraf geprogrammeerde robot een grote omkisting met zand, waarbij het uiteindelijke geometrische patroon van de betonstructuur zich al aftekent. In tweede instantie giet men goedkope en herbruikbare thermoplastische was op de zandbodem, zodat deze bij het stollen al de gewenste vorm kan aannemen. Twee van zulke wassen basiselementen worden vervolgens bevestigd op een draagconstructie en tegenover elkaar geplaatst. Hiertussen giet men dan het beton, dat stolt tot de gewenste free-form component. Tot slot recycleert men het zand en de was om ze in een volgende fase te kunnen herbruiken.
Een omkisting wordt door een robot met zand gevuld, waarna er thermoplastische was op wordt gegoten om het geometrische basispatroon te verkrijgen.
Een schematische voorstelling van het productieproces.Enorm potentieel
Het lijkt allemaal verbazend simpel, maar het is het natuurlijk niet. Vooral de moeilijke omzetting van digitale vormelijke ontwikkeling naar mechanische conceptie vergde heel wat onderzoek. Nu de techniek stilaan op peil staat, kan ze een ware revolutie betekenen in de moderne architectuur. Het wordt in principe immers mogelijk om gietmaterialen elke vorm te geven die je maar wil. Digitale ontwerpen zullen leiden tot een computergestuurde productie van op maat gemaakte structuurelementen, wat de kans op fouten zou moeten kunnen reduceren en een geoptimaliseerd materiaalgebruik mogelijk maakt. Industriële, economisch voordelige productie en individualiteit zijn dus niet langer onverzoenbaar.
Links een wassen basisplaat, rechts het uiteindelijke betonnen structuurelement.De free-form betonplaten geven aanzet tot een geïntegreerd ontwerpproces (architect, aannemer, fabrikant) en stelt ontwerpers in staat om het repetitieve, robuuste karakter van de hedendaagse betonarchitectuur te doorbreken. Bovendien is het team erin geslaagd om ze te maken zonder dat er afval ontstond. De negenkoppige jury van de Holcim Awards geraakte alvast moeiteloos overtuigd van het potentieel van deze constructiemethode en beloonde Vansteenkiste en de rest van het ETHZ Gramazio & Kohler-team met een Holcim Acknowledgement Prize. Deze laatsten hopen dat de prestigieuze onderscheiding hen kan helpen bij het rendabel maken van hun veelbelovende techniek.
De inspiratiebron van het Zwitserse team was de indrukwekkende Meiso no Mori Funerall Hall van Toyo Ito.