Hoofdkantoor BNP Paribas Fortis: een groendak als prachtige vijfde gevel

Architecturale expressie

Warandeberg is in vele opzichten een uitzonderlijk gebouw. Enerzijds omdat het de nieuwe hoofdzetel van BNP Paribas Fortis is, waar het management een oppervlakte van 100.000 m2 deelt met een reeks andere diensten, die voordien verspreid waren over Brussel. Anderzijds omdat het gebouw zich bevindt op de voormalige site van de Generale Bank (de voorloper van de huidige bank), meer bepaald het volledige gebied begrensd door de Warandeberg, de Kanselarijstraat, de Baron Hortastraat met Bozar en de Koningsstraat met het Warandepark. 

Vanuit architecturaal oogpunt wilt BNP Paribas Fortis een krachtig, eenduidig antwoord bieden op de uitdagingen van deze specifieke geografische situatie. Zo werd ervoor gekozen om met openheid en transparantie de boven- en onderkant van de stad te verbinden in een eigen stijl maar met respect voor de omliggende gebouwen.

Uitzonderlijke hellingen

Baumschlager Eberle–Styfhals, het Oostenrijkse architectenbureau dat de internationale wedstrijd van BNP Paribas Fortis won, speelde in zijn ontwerp in op de volumetrie om een verband te leggen met de afmetingen van de naburige gebouwen. Gezien de helling van het terrein tussen de Baron Hortastraat en de Warandebergstraat, verschilt het aantal verdiepingen naargelang u zich aan de kant van Bozar (6 verdiepingen) of aan de kant van de Kanselarij (9 verdiepingen) bevindt. 

Het dak is dan weer een doorlopend oppervlak dat de niveauverschillen absorbeert, zonder volumes die eruit springen zodat de continuïteit van het volume behouden blijft. Technisch gezien is dit een hele uitdaging omdat er zo steilere hellingen gecreëerd worden in vergelijking met traditionele daken. “Aan de kant van de Warandebergstraat is hierdoor een uitzonderlijke ruimte ontstaan met een druppelvormig dak op een van de hoeken van het gebouw”, legt Éric Delgoffe uit, Senior Partner Architect bij het Belgische bureau Jaspers-Eyers. Zij werden gekozen om het project te realiseren en toezicht te houden op het bouwteam.

Uitdaging van de vijfde groene gevel

Het uitzonderlijke dak is vanaf verschillende plaatsen zichtbaar. Het is een echte vijfde gevel, die dus vrij moest zijn van alle technische elementen die gewoonlijk op kantoorgebouwen worden aangebracht. En het moest groen zijn, zoals gewenst door de klant en aangemoedigd door Leefmilieu Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Na de plaatsing van een wortelwerend, waterdicht bitumenmembraan van SOPREMA door ZDP (Zolderse Dakprojecten), kreeg IBIC de delicate taak om de 6.000 m2 dakbedekking te vergroenen.

Andy Timmerman, projectleider bij IBIC: “Dit is een uitgestrekt plat dak, met een substraatdikte van 8 cm. Maar voor de uitzonderlijk hellende delen moesten we een systeem vinden – en bijna uitvinden – waarmee we ze op dezelfde manier konden behandelen als de rest van het dak.”

Vanuit het niets

"We kwamen op het idee om honingraatstructuren te gebruiken om het substraat in aan te brengen. De kromming van het dak is echter zo groot – minstens 45° en op sommige plaatsen bijna verticaal – dat we deze structuren aan de gebogen vormen moesten bevestigen om te voorkomen dat de ondergrond zou wegglijden, vooral bij zware regenval. Daarom hebben we beugels geïnstalleerd die als ankers dienen, gecoat met een vloeibare waterdichting van SOPREMA. Vervolgens hebben we een balk uit azobe, een exotisch rotbestendig hout, op de beugels gelegd, en ten slotte voorgekweekte sedummatten in het raamwerk geïntegreerd, 4 tot 5 m lang en tot 12 m hoog. We hebben ook automatische irrigatie aangebracht, omdat op deze bijna verticale delen het substraat logischerwijs minder regenwater opvangt en het minder goed vasthoudt.", legt Andy Timmerman uit.

IBIC is ook verantwoordelijk voor het onderhoud van het groendak tussen de voorlopige en definitieve oplevering van het project, die voor het einde van 2022 moet plaatsvinden om de 200ste verjaardag van BNP Paribas Fortis te vieren. 

Technisch, esthetisch en stedenbouwkundig

"Deze prestatie is emblematisch, omdat het laat zien dat het mogelijk is om problemen op te lossen, zelfs als ze vrij complex zijn.", benadrukt Éric Delgoffe.

Andy Timmerman is blij dat een deel van het groendak zichtbaar is vanaf de straat, wat bij het overgrote deel van het werk niet het geval is.

"Bovendien is dit groendak, dat op een gevel lijkt, vanuit landschappelijk oogpunt heel interessant en aangenaam om naar te kijken en beantwoordt het aan de wensen van de stedenbouwkundige autoriteiten om de technieken zoveel mogelijk te verbergen, vooral in stedelijke omgevingen zoals stadscentra”, zegt de architect.

Meerdere voordelen

Toch brengt een groendak meerdere voordelen met zich mee.

"Algemeen gezien zie ik verschillende voordelen. Het eerste is ecologisch: hoe meer groen, hoe beter voor de natuur en de biodiversiteit. Ten tweede zorgt dit type dak in de zomer voor een lagere temperatuur in het gebouw. Tenslotte doet een groendak dienst als buffer in geval van hevige regenval – vooral wanneer dit afgewisseld wordt met periodes van ernstige droogte, wat tegenwoordig steeds vaker voorkomt. Het groendak houdt een deel van het water vast, vertraagt de afvoer naar de goten, en vermindert zo de hoeveelheid water die in het rioolnetwerk terecht komt. Zo is er minder kans op verzadiging.", verduidelijkt Timmerman.