Ideeënwedstrijd Renaat Braem: Iso Architectenbureau

Tweede in de vervolgreeks waarin elke week één van de vijf genomineerde projecten van de ideeënwedstrijd Renaat Braem wordt toegelicht, is de inzending van Iso Architectenbureau in samenwerking met Erik Dhondt.

Respect voor het sociale en architecturale gedachtengoed van Braem
Het idee om in de oude stookplaats met directeurswoning diensten aan te bieden, zowel voor de bewoners van het wooncomplex als voor alle bewoners van het Kiel en Antwerpen, past in de geest van de sociaal geëngageerde Braem. Door een kinderdagverblijf met woonst te voorzien, willen de architecten aansluiten bij de visie van Braem om met architectuur de samenhang van de gemeenschap te bevorderen en het leven van het individu te verbeteren. Het kinderdagverblijf zou een haalbare oplossing zijn voor hergebruik van de stookplaats, en bovendien beantwoorden aan het bestuursakkoord van de stad Antwerpen waarin gesteld wordt dat er nood is aan meer kinderopvang. In totaal kunnen er ongeveer 70 kinderen opgevangen worden, zowel in dag- als nachtopvang, eventueel aangevuld met buitenschoolse opvang. De overige functies zijn 1 of 2 woningen (naar keuze voor de directie van het kinderdagverblijf) of een dokterspraktijk.
Door de dagdagelijkse activiteiten zou het gebouw terug een duidelijke plaats kunnen innemen in het geheel van de site. Om de tuin en het omliggende groen bij de opdracht te betrekken werd samengewerkt met landschapsarchitect Erik Dhondt.

    

Belangrijkste troeven
De belangrijkste troeven zijn volgens de ontwerpers de haalbaarheid van het project en de oplossing die het biedt voor het actueel probleem van kinderopvang. Op die manier worden mensen zowel lokaal als ruimer uit de hele stad betrokken bij het project.
Het uitgangspunt van het ontwerp is om de oorspronkelijke doorzichten – welke teniet gedaan werden door de verschillende toevoegingen aan de woning en de stookplaats – te herstellen.
Het project heeft ook als bedoeling om de relatie tussen het gebouw en de omgeving te herstellen, en het gebouw te herintegreren op de site, waarbij de centrale publieke ruimte actief kan en mag gebruikt worden door de bewoners van de blokken en de kinderen van het kinderdagverblijf.
Door niet te raken aan de structuur of de gevel blijft de invulling van het gebouw flexibel: het kan gedurende de volgende 20 à 30 jaar een kinderdagverblijf zijn maar misschien is er nadien nood aan een andere gemeenschapsfunctie.
De bedoeling is om het gebouw op actuele wijze in te bedden in stad en samenleving van vandaag en morgen. Doordat oude gebouwen inzicht geven in oude waarden, historische feiten en tradities uit vervlogen tijden kunnen ze een rol van betekenis blijven spelen en inhoudelijk bijdragen aan de kwaliteit van de gebouwde omgeving.

Onderdompeling in de jaren '50 en '60
De volledige vrijheid waardoor je als het ware zelf het programma moet schrijven, was voor de architecten een belangrijke reden om deel te nemen.
Verder was er uiteraard de interesse voor de architectuur van Braem en voor de site van de wedstrijd in het bijzonder. De woonwijk op het Kiel wordt gezien als deel van het Antwerpse en nationale erfgoed, waarin bovendien de meest vooruitstrevende principes uit de internationale context van het stedelijk en maatschappelijk denken van de jaren '50 vervat zitten. De wedstrijd werd dan ook gezien als een kans om zich onder te dompelen in de leefwereld van Braem en de jaren '50 en '60, en die nieuwe inzichten te gebruiken in de toekomstige eigen projecten.

Architectuur om de wereld te verbeteren
Ook al voldoen niet alle projecten van Braem aan de noden van vandaag, valt er volgens de architecten veel te leren van zijn sociaal geëngageerde standpunten. Zo was Braem ervan overtuigd dat architectuur de wereld kon verbeteren. Door mensen te plaatsen in de juiste omgeving en hen te omringen met ''goede'' architectuur temidden van groen zouden ze beter worden en meer kansen krijgen. Volgens de architecten een niet altijd even haalbare maar mooie gedachte.
Voor deze wedstrijd werden enkele andere projecten (kleuterschool aan Sint Jansplein en de woonwijk van het Kiel) bestudeerd. Deze bleken boeiend omdat ze tot op heden nog in hun originele vormgeving functioneren. Ook al is renovatie er dringend aan de orde en zijn de oppervlaktes niet altijd in overeenstemming met de huidige normen, werken ze zoals het zou moeten, iets wat van veel recentere gebouwen niet altijd kan gezegd worden. Daarom willen de architecten in de toekomst zeker blijven nadenken en meewerken aan het debat rond de omgang met het architectuurpatrimonium uit de jaren '50 en '60 en het oeuvre van Braem.