Ingrid Mees: "Architectuur heeft veel te winnen bij genderevenwicht"

Naar aanleiding van de Women in Architecture Awards 2017 bedenk ik mij dat de Belgische en internationale architectuur toch nog te zeer een mannenzaak is. Bij de grote architectenbureaus of bij de bureaus die veelvuldig gepubliceerd worden, zijn het toch nog vooral de mannen die de plak zwaaien.

Evenveel mannen als vrouwen

Een studie van de Federatie Vrije Beroepen wees nochtans uit dat het aantal architecten tussen 2004 en 2014 steeg met 22 procent. De studie toonde ook aan dat er in de sector evenveel mannen als vrouwen werken. Bij de architecten is meer dan een derde een vrouw. In 2015 waren er bij de ingeschreven stagiair-architecten ongeveer evenveel vrouwen als mannen.

Niettegenstaande deze positieve tendens, blijven de vrouwelijke architecten ondervertegenwoordigd in de leiding van de kantoren en draaien ze vaak onzichtbaar mee in de professionele wereld. Scepticisme en vrouwonvriendelijk gedrag in de bouw zijn jammer genoeg nog altijd wijdverbreid. Vrouwen worden aangemoedigd zich te beperken tot de woningbouw en meer nog tot de interieurarchitectuur.

Vrouwen moet zich profileren

Vrouwelijke architecten dienen zich hier tegen te verzetten en ‘strijdvaardig’ zijn. Vrouwelijke architecten denken misschien nog te vaak dat de bouw het gezag van een vrouwelijke architect niet accepteert. Wij moeten ons misschien wat meer profileren, ons wat meer ‘zetten’ tegen het haantjesgedrag. Maar hier is wel ruimte voor. Het respect zal even groot zijn.

“Indien je als vrouw carrière wilt maken, moet je het heft in eigen handen nemen. Afwachten totdat je gezien wordt en enkel goed werk leveren is niet voldoende.”

De overtuiging dat de architectuur te winnen heeft bij een beter genderevenwicht, en dat vrouwen een heel andere blik werpen op de functionaliteit van gebouwen en delen van de publieke ruimte, krijgt steeds meer weerklank. Ik ben van mening dat de vrouwelijke aanpak meer inclusief is, met meer ruimte voor verschillende elementen en meningen, terwijl de mannelijke benadering onbuigzamer en exclusiever is.

Teamwork

Het beeld van de blanke mannelijke sterarchitect die als een lone wolf lange uren klopt, de klok rond beschikbaar is en werk boven gezin stelt gaat stilaan voorbij. Een project realiseren is het resultaat van een heel sterk teamwork waarin ieder zijn rol speelt. Maar waarom haken dan zoveel vrouwen een aantal jaren na hun stage af of blijven ze altijd onder de radar? Waarom groeien er zo weinig vrouwen door als vennoot of bouwen ze geen eigen kantoor uit?

Indien je als vrouw carrière wilt maken, moet je het heft in eigen handen nemen. Afwachten totdat je gezien wordt en enkel goed werk leveren is niet voldoende. Je dient ervoor te zorgen dat je zichtbaarheid verwerft binnen het kantoor. Als vrouwen moeten wij ons toch nog altijd iets meer bewijzen. De mannen zijn hier meestal veel assertiever in. Je dient je als vrouw als teamspeler op te stellen, maar de anderen niet met de pluimen laten gaan lopen.

Vrouwen met kinderen

De meeste vrouwen die aan kinderen denken, zien zich geconfronteerd met de lastige vraag hoe ze een gezin moeten combineren met een carrière. Natuurlijk, de zorg voor kinderen is geen zaak die alleen vrouwen aangaat, maar we kunnen er niet omheen dat de vrouw hierin de meeste taken opneemt. Vrouwen met kinderen hebben een extra handicap. Jammer genoeg is het regelmatig zo dat vrouwen hun eigen carrière stopzetten na het krijgen van een eerste kind. Zij kiezen meer voor een nine-to-fivejob in de administratie of voor deeltijds werken. Vaak omdat zij denken of te horen krijgen dat kind en carrière niet samengaan.

“Werkgevers gaan er te vaak van uit dat moeders minder geëngageerd zijn, waardoor ze hen minder kansen geven.”

Hierdoor gaat een groot potentieel verloren. Dit heeft ook veel te maken met de vooroordelen van de werkgever. Werkgevers gaan er te vaak van uit dat moeders minder geëngageerd zijn, waardoor ze hen minder kansen geven. Een vrouw met kinderen heeft meestal ook minder tijd om over te werken, te netwerken. Binnen een kantoor wordt er dan verondersteld dat zij hierdoor minder flexibel, minder beschikbaar en vaker afwezig zullen zijn. Dit is misschien wel waar, maar tegenwoordig geldt dit evenzeer voor jonge vaders.

Hier dient er een verandering in de mindset van de leiding te gebeuren. Als werkgever wens je return-on-investment. Het opleiden van stagiairs en jonge architecten kost tijd en geld. Indien je al enkele jaren in een goede architect investeert, wens je deze investering te optimaliseren en onderneem je stappen om die te behouden. Het is dus belangrijk om vrouwelijke architecten met kinderen binnen de organisatie te houden. Je moet aantonen dat werk en gezin écht wel te combineren vallen.

“Indien je al enkele jaren in een goede architect investeert, wens je deze investering te optimaliseren en onderneem je stappen om die te behouden. Het is dus belangrijk om vrouwelijke architecten met kinderen binnen de organisatie te houden.”

Goede afspraken met je partner, medeverzorgers en de kinderen zelf zijn van groot belang om alles in goede banen te leiden. En wat is er verkeerd aan om je carrière een aantal jaren op een laag pitje te zetten? Mits een aantal goede afspraken met je kantoor kan je de draad terug oppikken. Als je 35 bent, ligt er nog een carrière van 30 jaar voor je…

Bedrijf dat gerund dient te worden

Niet enkel vrouwelijke architecten maar ook hun mannelijke collega’s haken vaker af omwille van het feit dat een architectenbureau een bedrijf is dat gerund dient te worden. De idee van permanent creatief bezig te kunnen zijn als architect wordt overschaduwd door de administratieve rompslomp die heel veel tijd in beslag neemt. De overvloed aan regelgeving weegt als lood op het architectenberoep. De beroepsaansprakelijkheid weegt zwaar. De complexiteit in het beroep wordt steeds groter; de marges steeds kleiner.

Daarnaast dient de architect meer en meer een regisseur van het hele projectgebeuren te zijn. De architect dient holistisch te kunnen denken en connecties te kunnen leggen tussen al de factoren van het bouwproces. Hierin hebben vrouwen omwille van hun multitaskingcapaciteiten zeker een streepje voor op hun mannelijke collega’s. Goede architectuur en het bouwproces zijn een proces van samenwerken, complementariteit en flexibiliteit. Indien al de actoren zich hier van bewust zijn, is er geen enkele reden meer waarom vrouwelijke architecten onder de radar moeten blijven.