Wat 2014 ons op persoonlijk vlak zal brengen, weet - Madame Soleil niet meegerekend - nog niemand. Wat wél zeker is, is dat er een jaar in de steigers staat waarin opnieuw een nieuwe reeks mooie architecturale projecten het Belgische landschap zullen sieren. Architectura.be selecteerde 10 projecten die in 2014 tegen oplevering aankijken of nog dit jaar in afwerkingsfase belanden.
BIM Kantoorgebouw Leefmilieu Brussel - Cepezed Architecten
Het Brussels Instituut voor Leefmilieu is mee met zijn tijd, en vooral met zijn eigen functie. Het overheidsinstituut dat de belangen behartigt van al wat om en rond onze hoofdstad te maken heeft met ecologie en leefmilieu trekt eind 2014 in een gloednieuw gebouw op de site van Tour & Taxis. Het gebouw wordt een toonbeeld van ecologische architectuur.
De nieuwe constructie is een ecologisch hoogstandje: dankzij 500m² zonnepanelen op het gebogen dak zal het energieverbruik 10 keer lager zijn dan in een klassiek kantoorgebouw. Het gebouw werd ontwikkeld aan de hand van de passiefstandaard en wordt gebouwd met gerecycleerde en recycleerbare materialen.
De compacte vorm, gekromde gevelopbouw en interne ruimtewerking zorgen ervoor dat het gebouw zal gaan functioneren als een passieve energiemachine. Het gebouw laat om te beginnen erg veel licht toe in het atrium, dat fungeert als serre en essentieel deel uitmaakt van de klimatisering. Het compacte bouwvolume wordt verder hoogwaardig geïsoleerd met drievoudige beglazing in extra geïsoleerde profielen, heeft een raamstrook van maximaal 40% en te openen delen in de oost- en westgevels. Daarnaast is een buitenzonnewering ingebouwd in de oost- en westgevels, is de luchtdichting van de buitenschil verbeterd, zit er betonkernactivering in het ontwerp, is basisventilatie HR-WTW voorzien en is naregeling via convectoren mogelijk in de winter.
Op die manier kan Leefmilieu Brussel eind ’14 intrekken in een gebouw dat op vlak van ecologie en duurzaamheid een katalysator kan worden voor de hele wijk aan de Brusselse kanaalzone, en bij uitbreiding heel Brussel en het land, tot misschien zelfs daarbuiten.
Energyville, Waterschei - Atelier Kempe Thill
EnergyVille, het resultaat van een samenwerking tussen de KU Leuven, VITO en IMEC, zal het oude mijnterrein van Waterschei omtoveren tot een kenniscentrum omtrent groene-energietechnologie waarin Vlaamse onderzoeksinstellingen en industrie onderdak zullen vinden. De eerste steenlegging van EnergyVille vond in het najaar van 2013 plaats. De oplevering zou plaatsvinden begin 2015. Het nieuwe Energyville-gebouw werd ontworpen door het Rotterdamse Atelier Kempe Thill en het Antwerpse Osar. Ze deden dit op basis van de Cradle-to-Cradle-principes, waardoor het nieuwe kenniscentrum ook op architecturaal vlak een voorbeeld van duurzaamheid en energieneutraliteit zal zijn.
‘Het meest duurzame gebouw in Vlaanderen’, zo wordt deze realisatie aangekondigd. Naast de veelbelovende berichten over de verregaande maatregelen inzake energieverbruik en CO2-uitstoot, komen ook andere aspecten van het begrip aan bod. “Duurzaamheid heeft niet alleen betrekking op het besparen van energie. We moeten duurzaamheid bekijken op alle vlakken”, aldus André Kempe van Atelier Kempe Thill. De architecten opteerden voor een compact volume waarbij het daglicht overvloedig kan toetreden in de kantoren en labo’s. Daarbij wordt tegelijkertijd aandacht besteed aan de beheersing van zonnewarmte. Daarnaast zit het duurzame ‘m in de flexibiliteit van het gebouw: een ander programma zou het gebouw immers makkelijk kunnen inpalmen. Ook de ruimtelijke meerwaarde die wordt gecreëerd door grote hoogtes, vides en grote overspanningen wordt aan het begrip duurzaamheid gelinkt.
Politiekantoor Charleroi - Jan Nouvel en MDW Architecture
Al in 2012 startte de bouw van het nieuwe hoofdkwartier van Politie en de uitbreiding van Charleroi/Danses in Charleroi. Het hoofdkwartier wordt gebouwd op het plein voor de Defeld-kazerne langs de Mayence Boulevard. Het 13.000 vierkante meter grote hoofdkwartier is door Ateliers Jean Nouvel en MDW Architecture ontworpen met het idee om een tweede herkenningspunt voor de stad te realiseren. Het gebouw zal gebruik gaan maken van passieve energie en moet zo duurzaam mogelijk worden. De uitvoering moet in november 2014 rond zijn.
Rond het hoofdkwartier wordt een publiekelijk plein ingericht met terrassen op het dak van de omliggende gebouwen. De bestaande Defeld-kazerne wordt gerestaureerd, net als de ‘l’Esprit village’ achterop het terrein. VK Engineering staat in voor de stabiliteit van het project, dat deels een opvallende nieuwbouwtoren en deels uit een renovatie bestaat. Het beton voor de constructie wordt geleverd door Holcim. Het project past in de stedenbouwkundige ingrepen die de stad moeten revitaliseren. De toren zal een markant herkenningspunt worden in het stedelijk weefsel, en zal onderdak bieden aan de politiediensten van Charleroi.
De opdracht voor Nouvel en MDW bestaat verder uit de uitbreiding van woningen en dansstudio's van de artiesten van Charleroi Danses. In een tent op het dak komt een nieuwe foyer, de foyer-belvedère. Een groot publiekelijk plein gaat de elementen in het ontwerp met elkaar verbinden. Na oplevering eind 2014 moet het gebied een groen herkenningspunt vormen voor de stad. Begin 2012 viel het ontwerp al in de prijzen in Cannes, en gingen Nouvel en MDW naar huis met een MIPIM Award voor het project.
NAVO-hoofdkwartier Evere - SOM Architects
Tegenover het oude hoofdkwartier van de NAVO in Evere zal binnenkort een nieuwe hoofdzetel verrijzen. De werken gingen van start begin 2010 en zouden uiterlijk tegen midden 2015 voltooid moeten zijn. Het ontwerp van SOM Architects symboliseert ineengestrengelde vingers die de verbeelding zijn van de missie van de organisatie: vereniging en integratie.
Het nieuwe hoofdkwartier zal 250.000 m² bruikbare oppervlakte omvatten, verspreid over 7 verdiepingen. Naast de 120.000 m² kantoorruimtes zullen de 4.500 NAVO-werknemers ook kunnen gebruik maken van een conferentiecentrum met moderne vergaderzalen, media- en restaurantfaciliteiten, een bank, installaties voor sport en ontspanning, een personeelscentrum, een technisch gebouw voor de energievoorzieningen, magazijnen en werkplaatsen. In het ontwerp van de gebouwen besteedden de architecten bijzondere aandacht aan veiligheid, flexibiliteit, duurzaamheid, functionaliteit en kostenbeheersing. Om die reden wordt onder meer voorzien in innovatieve oplossingen als fotovoltaïsche cellen, groendaken en natuurlijke ventilatie.
Het gebouw wordt een streng, sober en functioneel gebouw van een redelijk comfortniveau, met modulaire en aanpasbare ruimtes die systematisch heringericht en/of uitgebreid kunnen worden. Het gebouw voorziet elke lidstaat van beveiliging en privacy van hetzelfde niveau als nationale ambassades. Verder zullen gemeenschappelijke ruimtes onderlinge ontmoetingen mogelijk maken. Flexibele kantoorindelingen en gedeelde voorzieningen moeten er verder voor zorgden dat 26 lidstaten en 19 partnerstaten op een efficiënte manier in hetzelfde gebouw kunnen werken.
Station Bergen – Santiago Calatrava
Het station van Bergen is, wat het aantal bezoekers betreft, het vijftiende grootste station van België en het vijfde grootste in Wallonië. Iedere werkdag ontvangt het station ongeveer 20 000 reizigers.
In 2004 gaf de NMBS, die toen nog uit één maatschappij bestond, de opdracht om een belangrijke modernisering van de site door te voeren door het station van Bergen te heroriënteren op het reizigerstransport, en dat door de site Mons Aviation te ontwikkelen. Ze schreef studies en de opvolging van de werken uit die zouden resulteren in Euro Liège TGV (in 2010 omgedoopt tot Eurogare).
De poging die in 2004 ondernomen leidde na verloop van een rijpingsproces tot een innovatief concept: de verschillende belangen zouden in een keer aangepakt worden. Of het nu ging om functionele, architecturale, stedenbouwkundige bezorgdheden, of als ze nu gelinkt waren aan het milieu of aan de mobiliteit, deze zorgen zijn allemaal opgenomen in dit project. Het doel van het project is om van de spoorwegsite een link te maken tussen twee wijken met hun eigen karakteristieke kenmerken het historisch centrum van de stad en de ontwikkelingspool Grands-Prés en om een maximale toegankelijkheid en intermodaal transport te verzekeren. Er moet ook een kwaliteitsvolle leefruimte gecreëerd worden, die past binnen een filosofie van duurzame ontwikkeling die een optimale zorg verzekert van het cliënteel, de reizigers of voorbijgangers zodra ze het station zijn binnengekomen, en beantwoordt aan hun verlangens op het gebied van diensten, winkels, makkelijke toegankelijkheid tot de sporen, wachtcomfort, veiligheid enz.
Op het einde van de studie van het project beantwoordt het station van Bergen aan de twee fundamentele criteria die vandaag het kenmerk vormen van de renovatie / bouw van degrote stations in dit land: de translativiteit en de nauwe intermodaliteit tussen treinen en bussen.
De volumetrie en de esthetische aspecten werden toevertrouwd aan Santiago Calatrava.
Stadshaven, Hasselt - De Gregorio & Partners, Andrea Leonardi & Arrassociati
De eerste spadesteek van het project Stadshaven aan de Blauwe Boulevard in Hasselt was eind 2013 een feit. Het is meteen ook de eerste fase van het Havenkwartier. Aan Stadshaven komen het stadscentrum en de Blauwe Boulevard samen. Stadshaven is ontworpen door de architecten Alfredo De Gregorio en Andrea Leonardi & Arrassociati.
Stadshaven is de start van de ontwikkelingen aan de westzijde van de Kanaalkom. Alfredo De Gregorio legde in december 2013 aan Architectura.be uit waaruit de plannen bestaan: “Stadshaven is het gebouw dat de hoek op de Groene Boulevard afmaakt en zo de directe aansluiting met de binnenstad verzorgt. De nieuwe straat die zo ontstaat wordt een toffe stadsstraat. Hoewel ze verkeersvrij is, heeft ze een redelijke breedte, afgezoomd door een dubbele rij bomen, waardoor ze soms ook als een klein plein zal ervaren worden. Het is hierlangs dat het Spartacus-traject zijn weg vindt naar de Groene Boulevard en de Boudewijnlaan.”
Op het gelijkvloers bevinden zich winkelruimtes. De appartementen op de verdiepingen zijn ruim bemeten en voorzien van aangename raampartijen. Het gebouw wordt opgetrokken in een hedendaags vormgeving, met daaroverheen een Italiaanse touch. In de gevelopbouw, de materiaalkeuze, de manier waarop op de Groene Boulevard wordt aangesloten, is de hand te herkennen van Andrea Leonardi en Arassociati; beiden medewerkers van wijlen Aldo Rossi en al sinds 1989 in Hasselt actief.
Het Hasseltse Châteaux Real Estate van Group Onclin staat in voor de ontwikkeling van Stadshaven. De historische binnenstad en de nieuwe wijk rond het water vloeien voor de deur van Stadshaven in elkaar over. Ook wordt de Stokerijstraat vanuit de achterliggende wijk verlengd richting het water waardoor langs het project Stadshaven een autovrije stadsstraat zal ontstaan.
Inmiddels zijn met het Bouwteam Kumpen/Democo ook de aannemers van Stadshaven bekend. De oplevering is gepland kort na de zomer van 2015. Gedurende de bouwperiode van circa 20 maanden zullen er een 50-tal mensen tewerkgesteld worden. Het project Stadshaven van Châteaux Real Estate heeft een investeringswaarde van 18 000 000 euro.
Project EUROPA, nieuwe zetel voor de Europese Raad en Raad van de Europese Unie - Philippe Samyn & Partners, Studio Valle en Buro Happold
In de schaduw van het Berlaymontgebouw, hoofdkwartier van de Europese Commissie, gaat de bouw van de de nieuwe zetel voor de Europese Raad en de Raad van de Europese Unie in 2014 zijn laatste bouwjaar in. Tegen 2015 moet het complexe ontwerp van Philippe Samyn & Partners in een joint venture met het Italiaanse Studio Valle Progettazioni en het internationale Buro Happold Ltd. klaar zijn om officieel de blauwe vlag met gele sterren uit te hangen.
EUROPA wordt gebouwd als zetel voor alle toekomstige Europese toppen. De periodieke samenkomsten van de staats- en regeringsleiders van de achtentwintig landen van de Europese Unie die tot nu toe meestal plaatsvinden in het Justus Lipsius-gebouw, zullen vanaf 2015 alle gaan plaatsvinden in de nieuwe zetel aan de Wetstraat. EUROPA zal verder ook de nieuwe zetel worden van de Raad van de Europese Unie, de ‘Ministerraad’ die de regeringsleden van de diverse staten samenbrengt in functie van de behandelde onderwerpen als buitenlandse zaken, economie en financiën, milieu, defensie en landbouw.
Het grote project zal zijn identiteit vooral verkrijgen door zijn opvallende gevelbekleding: oude vensters. Ze worden gebruikt als motief en hoofdmateriaal, en zullen door hun grootschalige herhaling de huishoudelijke schaal ontstijgen tot een dimensie van kolossale orde. Het patchwork van zowat drieduizend oude ramen is geordend volgens een doorlopend stramien dat de elf verdiepingen van het gebowu onderstreept en orde brengt in het mozaïek van aansluitende panelen. Bij een eerste contact met deze fantastische gevel onderscheidt men een architectuur die twee fundamentele registers combineert: dat van de ambachtelijke taal van de ‘mens als maker’ en dat van een creatieve orde van het hoogste niveau. Het houten frame en de glazen invulling worden, op 2,70 m, aan de achterkant van het gevelontwerp herhaald in een tweede wand, gemaakt van een dragende structuur en een dubbele beglazing als schild. Achter de gevel zal het hart van het gebouw doorschemeren, de zogenaamde aëraulische kern, die symbool staat voor een warmbloedig lichaam. Volgens de architect is dit dan ook het symbool par excellence om in dit nieuwe gebouw voor de Europese democratie te gebruiken. “Want als een samenleving bestaat uit een verzameling mensen met welbepaalde banden,”, zo klinkt het, “dan lijkt het niet meer dan gepast ze te symboliseren door een lichaam dat in grote trekken gemaakt is van hetzelfde materiaal als de mens – vlees – en dat de vorm aanneemt van het eerste wat een mens optrekt als hij volgens de wetten van die maatschappij leeft: een gebouw.”
Witte Toren, Antwerpen - ELD Partnership
Antwerpen krijgt een nieuwe witte toren. De gebouw wordt dezer dagen opgetrokken aan de Ellermansstraat aan het park Spoor Noord. ELD architects stond in voor het ontwerp, de werken vingen aan in augustus 2012. De toren zal maar liefst twintig verdiepingen tellen, waarvan de eerste tien voorbehouden zijn voor tachtig studentenkamers en honderdzestig studio’s. Verwacht wordt dat de witte toren, die 78.5 meter hoog is, in september 2014 klaar is.
Forensisch psychiatrisch centrum, Gent - dJGA (Rotterdam) en Abscis Architecten (Gent)
Servais Verherstraeten, Staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen, stelde op 20 september 2012 tijdens zijn werfbezoek aan het federale psychiatrisch centrum in Gent (Wondelgem) vast dat de bouwwerken goed opschoten. De staatssecretaris verklaarde toen: “Iedere dag werken hier gemiddeld zo’n 120 mensen. De bouwwerken zitten op schema zodat het FPC in maart 2014 ter beschikking zal gesteld kunnen worden aan de FOD Justitie. Er zullen zo’n 270 geïnterneerden kunnen worden opgevangen. Naast nieuwe gevangenissen zijn ook dit soort centra belangrijk. Vandaag verblijven de geïnterneerden meestal in gevangenissen terwijl ze daar niet thuis horen. Met een geschikte infrastructuur die deze FPC bieden, betekent dit ook een ontlasting voor de gevangenissen.” Of het FPC inderdaad in maart klaar zal zijn, is de vraag. Maar met grote zekerheid zal de gesloten instelling nog in 2014 de deuren kunnen openen voor 270 geïnterneerde patiënten.
De instelling is vergelijkbaar met een psychiatrisch ziekenhuis maar waar een hoge graad van beveiliging is voorzien. Het complex wordt door een muur of draadafsluiting afgesloten van de buitenwereld. Er zullen circa 270 geïnterneerde patiënten met een hoog of middelhoog veiligheidsrisico worden opgevangen die niet in de reguliere psychiatrie terechtkunnen.
Hoofdpolitiecommissariaat Mechelen - TRANS
In Mechelen werkt een deel van het politiepersoneel nog in de voormalige rijkswachtkazerne. Het overige personeel is gevestigd in het commissariaatsgebouw. Een uitbreiding van de faciliteiten voor de Mechelse politiediensten drong zich dus enkele jaren geleden al op. Het stadsbestuur koos daarbij niet voor een verhuizing naar de stadsrand, maar besloot in 2010 om de aanpalende grond aan het huidige politiekantoor op te kopen. Het bureau TRANS leverde het ontwerp voor de uitbreiding en renovatie van het Mechels politiecommissariaat.
TRANS’ ontwerp probeert op drie belangrijke vragen een antwoord te bieden: Hoe kan het commissariaat worden uitgebreid zonder de eenheid van het gebouw en de organisatie van de politie af te zwakken? Hoe kan een substantiële uitbreiding op het reeds dicht bebouwde perceel worden gerealiseerd? Hoe kan een coherente attitude worden aangenomen ten aanzien van de ‘monumentale’ straat, de ‘woonstraat’ en het stadslandschap langs de Dijleomleiding?