Kappaert: een Belgisch project in de officiële selectie van de Architectuurbiënnale (Carton123 architecten | BDR bureau)

Grenzen EN co-existentie

Kappaert is een schoolcampus die verschillende luiken omvat: een school voor kinderen met speciale behoeften, een kunstacademie en zomerrecreatie. Het project past in een (typisch Vlaamse) heterogene gebouwde omgeving, gekenmerkt door onderbenutte openbare ruimte en een begraafplaats. Het project wordt gedefinieerd door een ambiguïteit tussen het oplossen van grenzen en het creëren van grenzen, om beschermde ruimtes te definiëren voor kinderen met een autismespectrumstoornis.

Het ontwerpteam heeft deze ambiguïteit trachten te vertalen in een gebouwde vorm: de klaslokalen en hun overgangsruimte naar de gang, de samenhang in de organisatie tussen de verschillende bouwlagen, de bestrating als hulpmiddel bij de oriëntatie, enz. Een lijn kan een onoverkomelijke grens zijn, afhankelijk van de ogen van de toeschouwer. Een afsluiting kan ook een aangename plek worden om even te verblijven. En een scheiding kan een overgangszone herbergen.

Maquettes en tekeningen

De tentoonstelling toont de ambigue connotatie van het thema 'grenzen' door middel van maquettes en fragmenten op verschillende schalen, aangevuld met tekeningen en schetsen. In plaats van de fragmenten te presenteren als statische representaties van architectonische intenties, willen de ontwerpers ze met de bezoekers delen als elementen die naast elkaar bestaan, om individuen in staat te stellen samen te werken, te ontwerpen, te communiceren, vooruitgang te boeken, zich voor te stellen en de wereld opnieuw te verbeelden.

Samenwerkingsproces

Kappaert is bedacht door vele individuen en auteurs, en Carton123 en BDR bureau willen dit delen met de bezoekers van de Biënnale. Het project is een nauwe samenwerking tussen de ontwerpers, de schoolgemeenschap en Research[x]Design, een multidisciplinaire onderzoeksgroep aan de KULeuven die de manier waarop ruimtes worden ervaren vanuit verschillende perspectieven bestudeert.

Aspecten uit meerdere gezichtspunten werden bekeken - van kinderen in het autismespectrum in het bijzonder - op een meer gedetailleerde schaal dan die van een masterplan. Ook het  samenwerkingsproces tussen de architecten wordt getoond, aan de hand van workshops ter plaatse en communicatie op afstand, maar ook de discussies met de toekomstige gebruikers van de campus. Het is een essentiële discussie, om de relatie tussen ruimtelijk ontwerp en de impact op mentale prikkels volledig te begrijpen.

Masterplan

Het voorgestelde masterplan voor de campus creëert een structuur van landschapskamers op basis van de historische landbouwpercelen. Deze kamers krijgen elk hun eigen karakter en invulling, hetzij als open ruimte, hetzij als gebouw. De kamerstructuur zorgt voor een schakeling van diverse, aantrekkelijke en uitnodigende (open) ruimtes die verbonden worden door zorgvuldig gekozen zichtassen. Op deze manier slagen de ontwerpers erin om de bestaande en de nieuwe delen van de campus samen te voegen in een leesbaar geheel.

Drie compacte volumes

Het programma voor het nieuw gebouw werd opgesplitst in drie geschakelde kleine volumes die goed aansluiten bij de korrel van de omgeving. De drie compacte gebouwen nestelen zich om een centrale speelplaats die het 'buitenhart' vormt van de school. Hun schakeling zorgt ervoor dat er aan de buitenzijde van de gebouwen diverse buitenruimtes ontstaan die aangepast ingericht worden in functie van de doelgroep of gewenste activiteit. Daarnaast wordt ook het gedeeld gebruik van de ruimtes makkelijker beheersbaar doordat de gebouwen apart afsluitbaar zijn.

Warm materialenpakket

De opdrachtgever waardeert het volumespel van gebouwen en daken en het warme materialenpalet dat aansluiting zoekt bij de omgeving en de bestaande schoolgebouwen, maar de school toch een eigen karakter geeft. In het gebouwontwerp charmeren de ruime lichtinval en de buitenruimtes op elke verdieping. Ook de bijzondere gangstructuur, met ankerplekken die als rust- of oriëntatiepunt kunnen dienen, spreken bijzonder aan.

Huiselijk geheel

Voor de verschillende gebruikers van de gebouwen ontplooit zich een kleinschalig, overzichtelijk en huiselijk geheel. Het ontwerpteam besteedt veel aandacht aan de specifieke doelgroep van kinderen met ASS, wat zich vertaalt in het zorgvuldige ontwerp van klassen, gangen, zicht op prikkelarme buitenruimte, … Daarnaast hebben de ontwerpers oog voor het samenleven van de drie gebruikers op de site en creëren ze mogelijkheden tot ontmoeting en interactie die zeer warm onthaald worden.