Katameya Mall in New Cairo: een winkelcentrum als stedelijke motor (UAU Collectiv)

Het project kwam tot stand dankzij de internationale reputatie die UAU Collectiv opbouwde met Bikini Berlin, een vooruitstrevend retailconcept in de Duitse hoofdstad. "De opdrachtgever had gezien hoe we in Berlijn een identiteit creëerden en dat sprak hen aan," legt Frederik Vaes uit. Toch was Cairo een heel andere context. De stad groeit razendsnel en malls zijn er de facto publieke ruimtes, aangezien de overheid nauwelijks investeert in publieke infrastructuur. Dé uitdaging voor UAU Collectiv lag dan ook in het ontwerpen van een plek die niet alleen commerciële waarde had, maar ook betekenisvol was voor de lokale bevolking. Door te focussen op de specifieke behoeften van Cairo’s jonge, dynamische demografie, werd de mall een hybride ruimte die de grens tussen commercieel en sociaal vervaagt.

Lokale identiteit als troef

Toen Vaes en Kuznetsov de site bezochten, troffen ze een betonnen structuur met 900 kolommen aan – het geraamte van een kopie van een Saoedische shopping mall. "We beseften dat we radicaal anders moesten denken," herinnert Vaes zich, "en besloten om de ruwheid van het beton en staal zichtbaar te laten". Het ontwerp is een bewuste reactie op de lokale bouwcultuur, waar onafgewerkte structuren de norm zijn. In plaats van een gepolijste en overdreven geënsceneerde architectuur, koos UAU Collectiv voor een aanpak die authenticiteit en materiaalexpressie omarmt.

De minimalistische materiaalbenadering versterkt niet alleen de robuuste en tijdloze uitstraling van de mall, maar biedt ook ecologische voordelen. Door het materiaal onbewerkt te laten en structuren in hun meest elementaire vorm te behouden, ontstaat een architectuur die zowel krachtig als duurzaam is. Daarnaast benadrukt Vaes ook het gebruik van lokale materialen: "Alles is hier ter plaatse ontgonnen en geproduceerd, wat de ecologische voetafdruk aanzienlijk verkleint. In dat opzicht zijn ze in Egypte duurzamer bezig dan wij in het Westen".

Sociale katalysator

Een ander opvallend aspect van het ontwerp was de bewuste keuze om kunstenaars en bedrijven te betrekken. "We zagen dat de concurrentie geen identiteit had opgebouwd. Dus hebben we kunst en design als een troef uitgespeeld," zegt Arsenii Kuznetsov. Een van de meest opvallende kunstwerken is een grootschalige installatie van de Belgische kunstenaar Arne Quinze. Zijn sculptuur, een dynamisch netwerk van kleurrijke, organische vormen, fungeert als een visueel en sociaal ankerpunt in de centrale ruimte.  "Voor ons was het een uitdaging om van een traditionele mall een echte bestemming te maken," voegt Kuznetsov toe.

In Cairo fungeren shopping malls als sociale knooppunten. "Mensen houden er diploma-uitreikingen, verjaardagsfeesten en andere bijeenkomsten. Het is een vorm van stedelijk leven die wij hier moeilijk kunnen begrijpen," zegt Vaes. Daarom bevat de mall veel publieke zones, zoals een grote centrale ruimte met een monumentale trap die ook als zitplek dient. Deze trap fungeert als een natuurlijke verzamelplaats, een plek waar mensen samenkomen zonder verplichting tot consumptie. De open, flexibele ruimte is ontworpen om diverse activiteiten mogelijk te maken, van kunstinstallaties tot concerten. Dit geeft de mall een dynamisch en evoluerend karakter, waarbij de ruimte steeds opnieuw geïnterpreteerd wordt door zijn gebruikers.

Park in de woestijn

De verlichting in Katameya Mall tot slot werd ontworpen met de expertise van het Belgische ACTLD. "We wilden een lichtplan dat de wanden als façades laat functioneren, zoals in een Europese stad," zegt Vaes. Ook het geluid in de mall werd een troef: "Hoewel we geen akoestische studies hebben gedaan, bleek de nagalm heel interessant". De lichteffecten en akoestiek versterken de architectonische ervaring, waardoor de mall overdag en ‘s avonds een andere dynamiek krijgt. Dit subtiele spel met licht en schaduw draagt bij aan de atmosferische rijkdom van de ruimte.

Het project bewijst dat commerciële architectuur niet louter een kwestie van vastgoedontwikkeling is, maar ook een motor voor stedelijke innovatie kan zijn. Het experimenteren met publieke en commerciële functies, het introduceren van kunst en cultuur en het strategisch gebruik van materiaal en ruimte maken van Katameya Mall een vooruitstrevend voorbeeld dat wereldwijd relevant is. De positieve reacties blijven dan ook niet zonder gevolg. "We worden nu gevraagd om een park in de woestijn te ontwerpen," vertelt Vaes. "Net zoals we hier een mall heruitvonden, kunnen we ook een nieuwe invulling geven aan publieke buitenruimte".