Kloosterruïne getransformeerd tot stadsbibliotheek

Het college van burgemeester en schepenen vatte in 2010 het plan op om de stedelijke bibliotheek onder te brengen in het Predikherenklooster. Het prachtige gebouw in barokstijl stond immers al enkele decennia te verkommeren. Het duurde echter tot 2014 eer de stad Mechelen en de Vlaamse overheid de ‘Meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de restauratie en herbestemming van het Predikherenklooster te Mechelen’ afsloten.

De restauratie- en herbestemmingswerken werden in vier fasen opgedeeld. Fase A omvatte de dakrestauratie van het klooster, Fase B de restauratie van de gevels en Fase C de restauratie van het interieur. Fase D, de restauratie van de aanpalende kerk, vangt pas in december 2019 aan, maar daar wordt niet langer op gewacht. De nieuwe culturele hotspot voor de Maneblussers, met respect voor het verleden Het Predikheren gedoopt, opent tijdens een heus feestweekend op zaterdag 31/8 de deuren. In de maanden juli en augustus werd het leeuwendeel van de boeken van de verouderde openbare bibliotheek in de Moenstraat verhuisd naar Het Predikheren. Tijdens het openingsweekend verhuizen bijna 1.000 Mechelaars in een parade door de stad samen symbolisch de laatste boeken.

Historische sporen gevrijwaard

Voor de restauratie werkte de stad Mechelen samen met Korteknie Stuhlmacher Architecten, dat op zijn beurt samenwerkte met Callebaut Architecten, Bureau Bouwtechniek en de studiebureaus ABT en RCR. De ontwerpers werkten een restauratieconcept uit dat zo veel als mogelijk de sporen van de lange geschiedenis van het gebouw zichtbaar liet.

Want die geschiedenis is bijzonder. Het gebouwencomplex werd vanaf 1650 in meerdere fases gebouwd. In de 18^de eeuw werd het klooster ontwijd en vervolgens gebruikt als kazerne, wapenarsenaal, school en militair ziekenhuis. Sinds 1975 staat het gebouw leeg. De verschillende aanpassingen en de jaren van leegstand hadden een zware tol geëist. Het woord ruïne was op zijn plaats.

Om de charme en de rijkdom van het complex in stand te houden en zelfs te versterken, accepteerden de architecten de onvolkomenheden die de vele verbouwingen en leegstand met zich brachten. “Er kwam dus geen reconstructie van de originele toestand. De sporen van latere verbouwingen, toevoegingen en verval bleven zowel buiten als binnen zichtbaar”, begint architecte Mechthild Stuhlmacher te vertellen.

“Het exterieur kreeg een zachte restauratieve behandeling waarbij de kloostertypologie en de kenmerkende traditionele bak- en zandsteenstijl als maatgevende en homogeniserende principes werden gehuldigd. In het interieur verwijzen de pandhof, waarvan de beplanting met onder meer geneeskrachtige kruiden en symbolische siergewassen is geïnspireerd op middeleeuwse kloostertuinen, de pandgang met aansluitende trappen, de voormalige kloosterbibliotheek, de sacristie en de kerk nadrukkelijk naar de oorspronkelijke functie als klooster. Er werd ook binnen slechts beperkt gerestaureerd en vooral geconsolideerd.”
 

Er kwam geen reconstructie van de originele toestand. De sporen van latere verbouwingen, toevoegingen en verval bleven zowel buiten als binnen zichtbaar

“Op het gelijkvloers van het klooster kunnen bezoekers heerlijk vertoeven in het gastronomisch restaurant met buitenterras. Sterrenchef Ken Verschueren zal zowel het restaurant als de bib-barista in de pandgang uitbaten. Op de eerste verdieping komen de verschillende vergader- en leslokalen die zowel door particulieren als verenigingen kunnen gehuurd worden en plekken om te studeren of aan coworking te doen. De oude kloosterbibliotheek wordt ingericht als stille studie- en werkzaal.”

Dak versterkt met staal

Het meest indrukwekkende gedeelte van het gebouw is zonder twijfel de reusachtige zolder, waar de imposante dakconstructie met houten balken behouden blijft. Het is daar dat het grootste deel van de bibliotheekcollectie een plaats kreeg. Nieuw toegevoegde dakkapellen zorgen voor veel lichtinval en een mooi uitzicht. “Om het karakter van de ruimte met de fraaie houtconstructie en alle houten afwerkingen zo veel als mogelijk in het zicht te kunnen laten, was het nodig het dak van bovenaf te versterken door een van binnen niet zichtbare staalconstructie. Die staalconstructie draagt het vernieuwde leien dak en de nieuwe dakkappelen en zorgt er van bovenaf voor dat de bestaande structuur wordt ontlast”, aldus Stuhlmacher.

De Stad Mechelen zal in Het Predikheren in samenwerking met Cultuurcentrum Mechelen een cultureel programma aanbieden, debatavonden inrichten en interessante lezingen en vormingen houden. Het Predikheren maakt deel uit van een ambitieus ontwikkelingsgebied aan de rand van het centrum, dat voorts bestaat uit woningen, een park en Kazerne Dossin.