Koningsplein transformeert van rotonde voor auto’s naar blikvanger voor de hoofdstad (Sweco, West 8, Cerau & Jean-Pierre Majot)

Terwijl momenteel slechts 20% van het Koningsplein bestemd is voor voetgangers en 80% voor gemotoriseerd verkeer zal na de heraanleg 85% van het plein autovrij zijn. ​Het nieuwe plein wordt grotendeels op dezelfde hoogte aangelegd. De gevels van alle 18e-eeuwse neoklassieke gebouwen op het plein en andere gebouwen in de omgeving zullen worden verlicht om dit uitzonderlijke architecturale erfgoed in de spotlight te plaatsen.

“Van een rotonde voor auto's naar een absolute blikvanger voor onze stad. Het Koningsplein krijgt eindelijk de verdiende heraanleg. Het plein ligt tussen het Koninklijk Paleis en de Kunstberg, en is omringd door enkele van de mooiste musea van Brussel, het was hoog tijd voor een grondige metamorfose om dit plein haar pracht van weleer terug te geven,” zegt Ans Persoons, Brusselse Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed.

Ook Carine Lalieux, federaal minister bevoegd voor Beliris, kijkt reikhalzend uit naar de heraanleg van het Koningsplein en de verlichting van de omliggende gebouwen: “Dit ​ zal het aangezicht van een van de meest bezochte zones van onze hoofdstad een nieuwe vorm geven. Het project kan rekenen op de volledige expertise van de teams van Beliris, met als doel van het Koningsplein een aangename plek te maken om te flaneren en het plein en zijn omgeving te herontdekken. De heraanleg maakt er een erezaak van dat de verschillende gebruikers op een voorbeeldige manier en in alle veiligheid naast elkaar kunnen bestaan, met een speciale plaats voor voetgangers en fietsers."

Transformatie van het Koningsplein

Concreet voorziet het plan voor de heraanleg van het Koningsplein een ambitieuze transformatie van gevel tot gevel, met het grootste respect voor de geklasseerde historische erfgoedkenmerken.

Het plan is gebaseerd op twee fundamentele principes:

Enerzijds de aanpassing van het "rotondeprincipe" tot één rijbaan met gemengd verkeer (tram-bus/gemotoriseerd verkeer) in twee richtingen (inclusief de aansluitingen op de Naamsestraat en de Hofbergstraat) langs de noordkant van het centrale standbeeld. Het principe van het gemotoriseerd verkeer wordt dus duidelijk gewijzigd in die zin dat voertuigen niet meer zullen kunnen circuleren voor de Sint-Jacobskerk-op-de-Koudenberg. Het principe van een 'rotonde' rond het standbeeld is wordt vervangen door een 'T'-kruising, gevormd door de Regentschapsstraat, de Koningsstraat en de Hofbergstraat, met een secundaire aansluiting op de Naamsestraat. ​

Ten tweede wordt het gemotoriseerd verkeer, inclusief het openbaar vervoer, samengebracht in een compact geheel, met paaltjes. Als gevolg hiervan zullen verkeersstroken, inclusief tramsporen, het standbeeld nu alleen aan de noordwestzijde van het plein passeren. De zone voor gemotoriseerd verkeer wordt dus duidelijk afgebakend, beperkt en herkenbaar voor alle weggebruikers.

Door het autoverkeer aan de noordwestkant van het plein te concentreren, wordt de ruimte voor voetgangers en fietsers aanzienlijk vergroot. De historische voetpaden in blauwe hardsteen worden op hun huidige breedte behouden, hersteld met dezelfde materialen en uitsluitend bestemd voor voetgangers. In de Koningsstraat, de Regentschapsstraat en de Hofbergstraat worden de trottoirs ook verbreed, net als die langs de toegangswegen, om het comfort voor voetgangers te verbeteren en de ruimte te structureren. Alle arduinen stoepranden worden zoveel mogelijk hergebruikt.

In de zone tussen de trottoirs en de verkeersbeperkende paaltjes kunnen voetgangers zich vrij bewegen, maar delen ze de ruimte met fietsers, volgens het principe van een "ontmoetingszone". De concentratie van gemotoriseerd verkeer in een duidelijk afgebakende centrale zone creëert een meer intuïtieve verkeerssituatie voor fietsers, die de route van hun keuze kunnen kiezen, waardoor het risico op conflicten tussen fietsers en gemotoriseerd vervoer sterk wordt verminderd.

De centrale ruimte behoudt haar bestaande kenmerken en zal bestaan uit porfier mozaïekkasseien die gerenoveerd worden. De bestaande straatstenen worden in hun geheel hergebruikt en in hetzelfde bestaande patroon gelegd. Waar nodig zullen de ontbrekende exemplaren worden aangevuld met nieuwe identieke straatstenen, aangezien de bestaande porfierbestrating door de tijd is veranderd en op veel plaatsen is verminkt door asfaltreparaties.

Als gevolg van de nieuwe inrichting van het plein zal het standbeeld van Godfried van Bouillon zich nu volledig binnen de voetgangerszone voor de Sint-Jacobskerk op de Coudenberg bevinden en zal het opnieuw mogelijk zijn om gemakkelijk tot aan de voet van het standbeeld te wandelen. De sokkel van het bronzen standbeeld zal worden schoongemaakt en gerenoveerd.

Net als de materialen voor de bestrating wordt ook het bestaande straatmeubilair zoveel mogelijk behouden en hergebruikt. De bestaande paaltjes en kettingen worden verwijderd en vervangen door onopvallende paaltjes om het gemotoriseerde verkeer in goede banen te leiden. De straatverlichting blijft behouden maar soms verplaatst om de neoklassieke stedelijke compositie te respecteren. Nieuwe monumentale, op maat gemaakte banken in arduin met koperen details zullen worden geïnstalleerd rond de voet van het standbeeld en tegenover het Muziekinstrumentenmuseum en het Magritte Museum. Het hele project houdt ook rekening met toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit.

Verlichting van de omliggende gevels

Naast de volledige herinrichting van het Koningsplein omvat de vergunning ook de verlichting van alle neoklassieke gevels van het plein, de Sint-Jacobskerk-op-de-Koudenberg en het standbeeld van Godfried van Bouillon, evenals de verlichting van een aantal gebouwen en monumenten in de omgeving van het Koningsplein. Dit zijn onder andere alle gevels en beelden op het Museumplein en het voormalige paleis van de Graaf van Vlaanderen, nu het Rekenhof.

In overeenstemming met het gewestelijke verlichtingsplan is het belangrijkste doel van deze scenografische verlichting om de aantrekkingskracht van de Kunstwijk, de belangrijkste culturele en museale zone van Brussel, te versterken en de architecturale schoonheid van Brussel ook 's nachts te benadrukken.

Ter herinnering: in december heeft het Brussels Gewest reeds een stedenbouwkundige vergunning afgeleverd aan Beliris om andere emblematische gebouwen rond het Koningsplein te verlichten, waaronder de gevels van Bozar, het voormalige Hotel Ravenstein, het Muziekinstrumentenmuseum en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten. De sculptuur/fontein 'Het Wervelend Oor' van Calder op de Coudenberg zal ook worden verlicht.

Met deze stedenbouwkundige vergunning op zak kan Beliris, als eigenaar van het project, nu overgaan tot de aanbestedingen en de administratieve procedures opstarten om de toekomstige werken voor te bereiden. Het totale budget voor het project voor de heraanleg van het Koningsplein wordt geraamd op ongeveer 5 miljoen euro.