KPW architecten (P. Kint, S. Philippe en P. Walraet) heeft in samenwerking met
H+N+S (Amersfoort NL) en
Artgineering (Rotterdam NL) de Open Oproep 2010 voor het
Citadelpark in Gent gewonnen. De inzending ’Uitnodigend park voor de stad, aantrekkelijke tuin voor de buurt’ kan daarmee naar de volgende stap worden gebracht die bestaat uit het ontwikkelen van een ontwerpgrammatica voor het park, een eerste pilootproject (deeluitvoering) en een uitgebreid participatietraject.
Met de vernieuwing van het park zijn vele tientallen miljoenen euro’s gemoeid. Het Citadelpark is met haar 25 hectare het grootste stadspark in de Gentse binnenstad. Het park heeft een belangrijke cultuurhistorische en botanische waarde en vervult daarnaast een belangrijke recreatieve rol op wijk- en stadsniveau. Maar het is ook een park met achterstallig onderhoud, onsamenhangende uitbouw van gebouwen en een sfeer die als onveilig wordt ervaren.
Naast de botanische, cultuurhistorische en recreatieve waarde kent het Citadelpark ook de aanwezigheid van het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (S.M.A.K.), het Museum voor Schone Kunsten (MSK), het International Convention Center (ICC) en het Kuipke. Het heeft daarmee ook een belangrijke breed-culturele functie die het niveau van de stad overstijgt. Het Citadelpark voldoet niet langer aan de huidige eisen van de bezoekers: omwonenden, toeristen, museumbezoekers en studenten. Het park is programmatisch aan vernieuwing toe.
Daarnaast zijn park en bebouwing uit evenwicht geraakt en wordt het groen wordt mede door achterstallig onderhoud als sociaal onveilig ervaren. De oorspronkelijke rijkdom uit het plan uit het eind van de 19e eeuw, aangelegd in de landschapsstijl, is verdwenen. Het Citadelpark is dan ook dringend aan een opfrisbeurt toe. Een breed gedragen adviesnota door het College van Burgemeester en Schepenen vastgesteld in mei 2010 leidde tot een subtiele ontwerpopgave met een hoog ambitieniveau voor het park.
Via de formule van de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester is een multidisciplinair ontwerpteam geselecteerd dat deze complexe stedenbouwkundige, landschappelijke en architectonische opgave aan kon. Dat team is nu gevonden in H+N+S Landschapsarchitecten, stedenbouwkundig bureau Artgineering en KPW architecten.
Het voorstel van het ontwerpteam H+N+S/Artgineering/KPW bestaat uit een gedurfd plan waarin de bebouwing moet inschikken ten voordele van het groen. Door intensief ruimtegebruik kunnen de culturele functies in het park een goede plek houden, maar drukken deze wel een minder zwaar stempel op het park en de parkbeleving. De invloed van de auto wordt ook teruggedrongen, door wegen te verwijderen en een ondergrondse garage te realiseren. Dit maakt de weg vrij voor het herstel van de oorspronkelijke grandeur van wat eens een statig park was waar de Gentse sjiek flaneerde, verpoosde en uit rijden ging. Voor het opknappen van het historisch park is een matrix met een zogenaamd ‘ontwerpgrammatica’ ontwikkeld op basis waarvan de vernieuwing van het groen, de paden, het zitmeubilair, de parkverlichting, enz. gericht ter hand kan worden genomen.
Begin 2012 werd gestart met het concreet uitwerken van de ontwerpgrammatica en het opstellen van een participatietraject voor zowel actoren, buurtbewoners als geïnteresseerde Gentenaars. De ontwerpgrammatica bestaat uit een set van ontwerpregels en richtlijnen die gehanteerd zullen worden bij de heraanleg van het Citadelpark en haar gebouwen. Voor deze fase heeft het geselecteerde ontwerpteam een jaar de tijd.