In Bozar in Brussel werden op 30 maart de winnaars van 'Brussels Courthouse, Imagine the Future!' bekendgemaakt. Dit is een internationale ideeënwedstrijd die uitgeschreven werd door de Regie der Gebouwen en de FOD Justitie om de mogelijke toekomstige functies van het Brusselse justitiepaleis en zijn onmiddellijke omgeving te onderzoeken. Teneinde het maatschappelijk debat over de toekomst van het Justitiepaleis te ondersteunen, zullen de dertig beste inzendingen tentoongesteld worden in het Paleis voor Schone Kunsten.
In Bozar in Brussel werden op 30 maart de winnaars van 'Brussels Courthouse, Imagine the Future!' bekendgemaakt. Dit is een internationale ideeënwedstrijd die uitgeschreven werd door de Regie der Gebouwen en de FOD Justitie om de mogelijke toekomstige functies van het Brusselse justitiepaleis en zijn onmiddellijke omgeving te onderzoeken. Het monumentale complex, dat tussen 1866 en 1883 gebouwd werd onder leiding van Joseph Poelaert, staat immers al geruime tijd in de steigers omdat het niet meer voldoet aan de huidige eisen inzake beveiliging en functionaliteit. Er is nood aan een vooruitziende visie om te bepalen hoe men het gaat moderniseren zonder z'n status van beschermd erfgoed aan te tasten. Teneinde het maatschappelijk debat over de toekomst van het Justitiepaleis te ondersteunen, zullen de dertig beste inzendingen tentoongesteld worden in het Paleis voor Schone Kunsten.
Het model van het Nederlandse City 4, derde laureaat van scenario 1.
De wedstrijd
De wedstrijd werd op 20 juli 2010 gelanceerd en trok een gevarieerd internationaal publiek aan. De talrijke deelnemers konden kiezen uit twee mogelijke scenario's om hun idee binnen uit te werken: één scenario waarbij het Justitiepaleis een (gedeeltelijk) justitiële functie behoudt en één waarbij die functie volledig verdwijnt en vervangen wordt door een andere die er zo goed mogelijk in slaagt om het oude gebouw te integreren in de bruisende hoofdstedelijke context. Per scenario selecteerde de jury, bestaande uit tien vertegenwoordigers van de verschillende betrokken beleidsdomeinen, drie laureaten die elk een niet geringe geldprijs ontvingen voor hun inspanningen (respectievelijk 15.000, 10.000 en 5.000 euro). "De integratie in de omliggende stedelijke context, de mate waarin de huidige cesuur tussen beneden- en bovenstad kon worden weggewerkt en het fungeren van het justitiepaleis als symbool van een modern 'rechtskwartier' waren voor ons enkele van de belangrijkste criteria," aldus juryvoorzitter Olivier Bastin.
In totaal werden er 188 dossiers ingestuurd. Deze kunnen allen geraadpleegd worden op de website van 'Brussels Courthouse, Imagine the Future!', meer bepaald www.brusselcourthousecontest.be.
In totaal kwam er dus zes winnaars uit de bus. Behalve geldelijke steun krijgen ze uiteraard de nodige publiciteit en zien ze in de toekomst hun idee misschien wel gerealiseerd. De twee hoofdprijzen werden weggekaapt door Belgische bureaus.
Graphical Arch vindt dat de justitiële functies gegroepeerd moeten worden in een hypermodern nieuw gerechtsgebouw aan de zijkant van het Poelaertplein. Het leverde hem een aardige som van 10.000 euro op.
De winnaars van scenario 1
De eerste laureaat van het scenario waarbij de justitiële functie (gedeeltelijk) behouden blijft, is Temporary Association Palace of Justice Brussels, een gelegenheidssamenwerking van T.O.P. Office en Expo68. Hun programma bestaat uit een herbestemming van de sokkel onder het justitiepaleis en het geven van een nieuwe invulling aan de vele gewelfde ruimtes in de bovenste gedeelten van het complex. De straatverbindingen uit het oorspronkelijke stadsweefsel, die verdwenen zijn door de bouw van het justitiepaleis, worden hersteld en lopen door de sokkel heen. Op die manier wordt er een verbinding gecreëerd tussen de beneden- en de bovenstad. Het eigenlijke gerechtsgebouw zal zich als het van hen afhangt in de ruimtes boven de sokkel bevinden. De koepel is publiek toegankelijk en biedt een uitstekend panoramisch uitzicht over de stad.
De tweede plaats ging naar Surentu / De Mul Architects uit Nederland. Zij vinden dat de justitiële functies in het gerechtsgebouw behouden moeten blijven omwille van de genius loci (de symboliek die de plaats met zich meebrengt) en het duurzame standpunt van de stad. Om het opnieuw te doen uitgroeien tot een modern rechtscomplex, dient de directe omgeving van het justitiepaleis grondig onder handen te worden genomen (bijvoorbeeld door een verplaatsing van de tramlijn, de creatie van een groene zone, vergroting van de ondergrondse parking,...). Voorts worden de oorspronkelijke binnenkoeren geopend en met glas overdekt.
Het Nederlandse City 4 kreeg van de jury de derde plaats toebedeeld. Zij kozen er ten eerste voor alle rechtbanken met hun administratieve afdelingen in het justitiepaleis te vestigen. Daarnaast vormden ook zij de sokkel om tot een publieke zone: een geheel van straten en pleinen in de sokkel wordt verbonden met winkels, horecafaciliteiten en andere openbare aangelegenheden en vormt op die manier een overgang tussen boven- en benedenstad. Tot slot worden er rondom het gebouw allerlei groene zones aangelegd.
De winnaars van scenario 2
De jury verkoos het Belgische Scale tot winnaar van de wedstrijd voor scenario 2 vanwege z'n aparte concept. Volgens hen is het onmogelijk om het justitiepaleis een andere invulling te geven. Vandaar dat ze ervoor opteerden om het met behulp van toevoegingen of weglatingen van bepaalde elementen te transformeren tot een nieuwe stadswijk, een originele aanpak die wellicht heel wat controverse zou veroorzaken bij het grote publiek.
De tweede laureaat werd Graphical arch, een eenmansteam van Gilles Ramaekers. Volgens hem is het justitiepaleis momenteel op stedenbouwkundig vlak niet verbonden met z'n omgeving en is het een relikwie uit een lang vervlogen tijd die niet meer past binnen een moderne stadsomgeving. Het dient getransformeerd te worden tot een toegankelijk paleis voor en van het volk, terwijl de gerechtelijke functies allen verhuizen naar een nieuw en modern gerechtsgebouw aan de zijkant van het Poelaertplein. Dit wordt tevens heraangelegd om een betere verbinding tussen boven- en benedenstad te kunnen garanderen.
Tot slot vielen ook Pierre Silande en Mickael Papin nog in de prijzen. Het Franse duo vat het justitiepaleis op als een symbolische openbare ruimte die de beneden- en de bovenstad met elkaar verbindt. Rondom het gebouw zou een concentratie van woningen, kantoren en handelszaken komen.
Pierre Silande en Mickael Papin vatten het justitiepaleis op als een symbolische open ruimte die de beneden- en de bovenstad met elkaar verbindt.
Tentoonstelling
Deze wedstrijd is echter geen eindpunt, integendeel: ze is de aanzet tot een publiek debat over de toekomst van het gerechtsgebouw en z'n omgeving. “De vele originele inzendingen hebben het potentieel van het gebouw duidelijk gemaakt,” meent curator Joachim Declerck. “Ze tonen aan dat er andere mogelijkheden zijn dan enkel maar een reorganisatie van het bestaande complex, het gaat verder dan een oppervlakkige ja-neediscussie over het eventuele behoud van de justitiële functie. Het betreft hier het echte denkwerk: hoe gaan we op die specifieke plek een moderne 'monde de la justice' creëren, met het justitiepaleis als fundament van deze 'stad in de stad'?”
Ook het grote publiek wordt bij deze denkoefening betrokken, meer bepaald via een tentoonstelling. Deze is opgebouwd rond vijf pertinente vragen: Waar kan het justitiepaleis in de toekomst symbool voor staan?; Hoe kan de geschiedenis van de plek zichtbaar blijven?; Hoe kan de monumentaliteit van dit icoon blijvend benadrukt worden?; Hoe kan dit stadsdeel een rol spelen in de dynamiek van de stad Brussel?; En kan deze historische architectuur functioneren in een actuele maatschappij? De wedstrijdconcepten die het origineelste antwoord boden op deze vragen, zijn nog tot 15 mei gratis te bezichtigen in het Paleis voor Schone Kunsten.
Gerelateerde artikels
Gerelateerde dossiers
Onze partners