Laureaten Wienerberger Brick Award 2010 bekend

Sinds 2004 looft Wienerberger met de Brick Award om de twee jaar een prijs uit aan de meest creatieve baksteenarchitectuurprojecten ter wereld en aan de architecten die deze mogelijk maken. Wienerberger wil op die manier de onbetwiste positie van de baksteen als duurzaam en ecologisch, maar ook modern en avant-gardistisch bouwmateriaal in de verf zetten.
Op 8 april 2010 werd de Brick Award voor de vierde keer uitgereikt. Deze prijs, goed voor in totaal 21.000 euro, maakte dit jaar een keuze uit 260 door architectuurcritici ingediende projecten uit 32 landen. Een vakjury van internationaal talent, met name Andrea Deplazes (Zwitserland), Maurizio Masi (Italië), Radu Mihailescu (Roemenië), Vladimir Plotkin (Rusland) en Thomas Rau (Nederland), heeft uit al deze kandidaten haar laureaten geselecteerd. Daarbij gaven, afgezien van de innovatieve, uiterlijk architecturale vormgeving en de manier waarop bakstenen werden geïntegreerd, criteria als functionaliteit en ecologie de doorslag.

 

“De bebouwde omgeving heeft een aanzienlijke invloed op ons welzijn. Architectuur kan zich daarom niet louter met het heden tevreden stellen, maar moet ook de toekomst van de bouwkunde vormgeven. Het verheugt me zeer dat in een aantal projecten die dit jaar naar de Brick Award meedingen, de idee van duurzaamheid een aanzienlijke rol speelt. En daar gaat het duidelijk over meer dan enkel architecturale spitstechnologie, maar ook over de materialen die men gebruikt, intelligente bouwconcepten en –vormen en over het feit dat men ook met geografische en klimatologische omstandigheden rekening houdt. Deze factoren wegen positief door in de totale energiebalans van een gebouw en gaan dus verder dan gewoon de energie die het nodig heeft”, aldus Heimo Scheuch, voorzitter van de Raad van Bestuur van Wienerberger AG. “Zulke gedachte komt bij ons in ons e4-programma, het concept voor een energie-efficiënt bakstenen huis, tot uiting.”

Tijdens het galagebeuren in het Lichtenstein Museum in Wenen werd naast de prijsuitreiking ook het architectuurfotoboek Brick 2010 voorgesteld, waarin de winnende projecten, plus nog 35 andere bijzondere bouwwerken in baksteen van over de hele wereld aan bod komen. In het boek staan zowel residentiële als niet-residentiële projecten, waar met gevelstenen, binnenmuurstenen, dakpannen en kleiklinkers wordt gewerkt. Deze laten duidelijk zien dat een mooie baksteenarchitectuur functionaliteit en constructie, economie en ecologie, maar ook welzijn en artistieke waarde aan elkaar kan koppelen. Het 240 bladzijden dikke boek bevat voorts een katern met referentieartikelen over duurzaamheid en architectuur in baksteen zoals die in het Verre Oosten wordt beleefd. Het werk van uitgeverij Callwey ligt vanaf april 2010 in de boekhandel, of is hier online verkrijgbaar.

Landesforum en parlement van het Vorstendom Liechtenstein, Liechtenstein – Architect: HansjörgGöritz Architekturstudio

Het nieuwe parlement in Vaduz is er niet zonder slag of stoot gekomen. Nadat het bouwplan uit een eerste aanbesteding geen goedkeuring kreeg, kwam het ontwerp van architect Hansjörg Göritz na een tweede mededingingsprocedure in het jaar 2000 als winnaar uit de bus. In 2008 was het dan zover: toen konden de twee nieuwe parlementsgebouwen – het Hohe Haus en het Lange Haus – in gebruik worden genomen. Beide liggen aan de voet van de kasteelberg, onder de ambtswoning van de regent en naast de zetel van de regering van het Vorstendom Liechtenstein. Göritz gaf het oorspronkelijke bouwplan een nieuwe draai en ontwierp twee gebouwen die Vaduz door hun uitermate eenvoudige, haast sacrale vormen in stedenbouwkundig opzicht opwaarderen, en de toeschouwer door de uniforme materialiteit en het consequente gebruik van okergele gevelstenen weten te fascineren. Van in de ondergrondse parkeergarage tot in de vergaderzalen bedekken 680.000 handgemaakte bakstenen wanden en plafonds van het gebouw. Het warme licht dat het oppervlak in baksteen afgeeft, schept binnenin en buiten het gebouw een heel eigen sfeer.

Eerste prijs Brick Award 2010: Landesforum en parlement van het Vorstendom Liechtenstein
Tweede prijs

Zuid-Aziatisch documentatiecentrum voor mensenrechten, India – Architect: Anagram Architects

Het praktische design en de creativiteit die in het nieuwe kantoorgebouw van de South Asian Human Rights Documentations Centers (SAHRDC) in Delhi zitten, maken er een buitengewoon, poëtisch bouwwerk van. Het architectenduo Valbhav Dimri en Madhav Raman had maar 50 vierkante meter oppervlakte en een beperkt budget ter beschikking, maar ontwikkelde toch een wat ruimte betreft efficiënte en betaalbare kantoorruimte. Belangrijk daarbij was dat de mensen die er werkten geen last zouden hebben van het lawaai, de invloeden op straat en de invallende zon. Dit lukte hen doordat ze de voor de rest minimalistische buitenkant aan de langste zijwand met een extravagante bakstenen gevel opdeelden. Ze vonden hun inspiratie in de traditionele bouwkunst om een unieke, terugkerende bakstenen module met een optisch erg complex patroon te creëren. Daarbij verwijzen ze naar de prachtig uitgesneden zonweringen (jali’s) die in de Indische architectuur een lange traditie kennen. Ze werkten met gevelstenen van 230 x 115 x 75 mm, de standaardmaat in India. Aan deze prachtig uitziende gevel gingen vijf weken studie en bijscholing vooraf. Op de bouwwerf zelf kwam er dan nog heel wat geëxperimenteer met inlegtechnieken aan te pas. De golvende structuur van de wand is een mooi voorbeeld van welke unieke, architectonische effecten mogelijk zijn wanneer de eenvoudige vorm van de baksteen de weg wijst en met zijn eigen typische kenmerken automatisch behoorlijk complexe patronen, structuren en openingen legt.

Huis Morjan-Poeten, Duitsland – Architect: Nikolaus Bienefeld

Het jachthuis van de hand van architect Nikolaus Bienefeld is enkel door zijn archaïsche eenvoud al innemend. Er is de ecologische manier van bouwen, en daarnaast maken de aandacht voor de indeling en het niveau van perfectie van dit 62 vierkante meter grote gebouw een klein meesterwerk. Geen detail in de constructie zo klein of de architect zelf heeft eraan gedacht. De bakstenen bouwschil geeft een robuuste, archaïsche maar tegelijk verfijnde indruk en getuigt van de finesse waarmee de baksteenarchitectuur hier werd gepland en gerealiseerd. Het project is opgetrokken in een voordelige baksteen, waarmee enkel ervaren en geoefende metselaars kunnen werken. De deur- en vensterlateien dienen samen met de kopwanden als afwisseling op de regelmatig aangelegde bakstenen, en uit de details blijkt wat voor een ongelooflijk flexibele vormgeving er met bakstenen wel mogelijk is. De stijlvolle details op de voorgevel, zoals de brievenbus of de bel, zijn geen standaardelementen en laten dus goed zien met hoeveel liefde voor detail hieraan werd gewerkt.

Openbare voorzieningen, Republiek Mali – Architect: Emilio Caravatti

Voor architect Emilio Caravatti was architectuur altijd al meer dan gewoon oppervlakkig ontwerpen. Om die reden startte hij in de Republiek Mali – een van de armste landen ter wereld – met mensen uit de regio een bouwproject op. Architectuur gaat hier echt naar de essentie. Het gelauwerde project begon in 2005 als een ‘work in progress’, waaruit tot op heden verschillende openbare infrastructuurvoorzieningen zijn ontstaan: twee scholen, een medische hulppost en woonhuizen voor de leraren – dit alles in een klein savannegebied in de regio Beledougou, in het westen van Mali. Het is daarbij de bedoeling om, via een netwerk van ervaring, samen met de bevolking en vooral aan de hand van het in elk dorp bestaande, sociale weefsel bouwprojecten te realiseren, en dit door gebruik te maken van de ter plaatse beschikbare materialen en traditionele, deels in vergetelheid geraakte bouwtechnieken. De leerlingen die op deze bouwwerven ervaring hebben opgedaan, hebben hun kennis daarna kunnen gebruiken in andere dorpen buiten hun regio. In de toekomst zullen ze de bouwtechnieken die ze nu kennen weer aan anderen kunnen aanleren.

Bijzondere vermelding

Museum voor architectuur Stichting Insel Hombroich, Duitsland – Architecten: Álvaro Siza, Rudolf Finsterwalder

Sinds 1983 liet mecenas en kunstverzamelaar Karl-Heinrich Müller op het eiland Hombroich in de buurt van Neuss in een landschapspark telkens weer kleine tentoonstellingsruimtes plaatsen. Korte tijd geleden heeft de grote Portugese bouwkunstenaar Álvaro Siza in samenwerking met architect Rudolf Finsterwalder uit het Duitse Stephanskirchen op die locatie een nieuw museum voor architectuur gerealiseerd. Het pretentieloze, rustige gebouw is vrijwel volledig in baksteen opgetrokken. Wanneer de bakstenen muren in het warme zonlicht dieprood en de vensters en deuren in eik honinggeel kleuren, verwordt de constructie in haar groene omgeving tot een impressionistisch schilderij, en komt het natuurlijke karakter van haar bouwwijze tot uiting. De bakstenen komen van een afbraak, werden gerecycleerd en zitten dus vol spleten en zijn afgesleten. Er zitten amper nog scherpe hoeken en kanten aan. Op zowat twee procent van de stenen staat zelfs nog een oude, soms grotendeels vervaagde laag witte verf die de wand een levendig, fonkelend patroon geeft.