Leiedal timmert aan slimme verdichting met nieuw kantoorgebouw van C+S Architects en MMA / Bart Macken Eef Boeckx

Die nood aan bijkomende werkruimte wil Leiedal via zuinig ruimtegebruik aanpakken in relatie tot en op het schaalniveau van de stad en het stadsdeel Hoog Kortrijk, het Kennedypark en in het bijzonder de campus met VOKA en Konvert alsook op het niveau van het gebouw zelf. Binnen de verdichtingsstrategie die de Stad Kortrijk voor Hoog Kortrijk en het Kennedypark voor ogen heeft, werd door Leiedal uitdrukkelijk geopteerd om de footprint minimaal te houden en de hoofdtoegang veeleer te laten aansluiten op het fietspad dan op de Kennedylaan. Leiedal sensibiliseert ondernemingen en werknemers al langer om samen slim naar het werk te gaan en rijdt zo mee in de kopgroep van de modal shift. Het ontwerp is erop gericht om deelmobiliteit te faciliteren met een ondergrondse parking en deelsystemen voor fiets en wagen. "Met de voorbeeldfunctie die we willen vervullen inzake ontharding, wordt het terrein dat heden dienst doet als parking straks een groene oase geflankeerd door een middelhoog kantoorgebouw met zeven verdiepingen, 2700 m² kantooroppervlakte, plaats voor 100 tot 150 werknemers en een footprint van amper 400 m²”, aldus Filip Vanhaverbeke, algemeen directeur Leiedal. Het is de bedoeling dat het nieuwe gebouw op 1 september 2023 af is.

Met zuinig ruimtegebruik als uitgangspunt komt slim verdichten erop neer dat je de ruimte die je hebt op duurzame en creatieve manier beter benut. Om een ontwerpteam te kunnen selecteren waarmee we die doelstellingen het best kunnen realiseren heeft Leiedal beroep gedaan op de procedure van de Open Oproep die door de Vlaams Bouwmeester wordt georganiseerd.


Open Oproep

De Vlaams Bouwmeester en zijn team begeleidden Leiedal bij de projectdefinitie en zochten mee naar een haalbaar ambitieniveau. In deze opdracht voor een kantoorgebouw van 3000 m² leek het realistisch om een low-tech gebouw te maken naar het voorbeeld van het gebouw “2226” in Lustenau van de architecten Baumschlager & Eberle, dat een gebouw is zonder verwarming, zonder koeling en zonder mechanische verluchting. Daarvoor kan Leidedal rekenen op de medewerking van Prof. Karen Allacker KULeuven en haar doctoraatstudent Delphine Ramon, die het gebouw “2226” in Oostenrijk bestudeerd heeft. De doelstelling is ambitieus, maar het experiment is haalbaar en zal Leiedal helpen verdere stappen te zetten richting integrale aanpak van duurzaamheid.

Een gebouw voor de toekomst

Via de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester selecteerde Leiedal het ontwerpteam van C+S Architects en MMA / Bart Macken Eef Boeckx. De architecten werkten een low-tech ontwerp uit voor een C0₂-neutraal gebouw dat sterk geconnecteerd is met zijn economische, ecologische en sociale context. Bart Macken en Eef Boeckx lichten toe: 

"Duurzaamheid wordt vaak op een te simplistische manier (met behulp van superpresterende glazen gevels, green-wash of een heleboel fotovoltaïsche panelen op het dak) losgekoppeld van de context. We zijn ervan overtuigd dat het moet gaan over een stap terugzetten. Terug naar de essentie van het bouwen met een minimum aan technische installaties en een maximum aan comfort. Ons ontwerp voor de nieuwe kantoren voor Leiedal in Kortrijk, de winnende inzending van de internationale wedstrijd georganiseerd door de Vlaams Bouwmeester en Leiedal, vertegenwoordigt onze visie op een low-tech ontwerpbenadering.

Op zoek naar het DNA van het terrein, vinden we de restanten van wat schijnbaar ooit een bos was met een kreek. Tot midden jaren '70 was de 'Vanneste' hoeve (een vierkantshoeve omsloten door een ringgracht en windsingel) het enige gebouw op de akkers die nu het Kennedypark vormen.

Het ontwerp voor de nieuwe kantoren voor Leiedal slaat een brug met de geschiedenis van deze plek, niet alleen rekening houdend met de fysieke en historische transformaties van de site, maar ook met de kennis, vaardigheden en economische ontwikkeling van het gebied. Eind 19de eeuw groeiden naast de vlas- en katoennijverheid de steen- en pannenbakkerijen in de streek rond Kortrijk uit tot een belangrijke industrietak. We willen daarom gebruik maken van baksteen op een innovatieve manier.

Belangrijke elementen in ons voorstel zijn o.a. de restanten van de oude ringgracht rond de vroegere hoeve, traditionele baksteenconstructie, carbon neutrale oplossingen, het minimaal terugvallen op technieken en het nieuwe masterplan dat inzet op fietsverbindingen.

Het eerste concept kwam voort uit de studie van de plattegrond van het Engelse kasteel, een centrale open ruimte met logistieke kamers in de dikke muur errond. De dikke muurmassa is een ideale thermische buffer terwijl de natuur op een overweldigende manier het gebouw binnendringt.

Volgens hetzelfde principe komen we tot een centrale open ruimte met daarrond een 70 cm  dikke gevel die werkt als een massieve thermische massa van recuperatiebaksteen aan de buitenzijde en een isolerende snelbouw monobloc aan de binnenzijde, afgewerkt met een kalkpleister. De vloeren worden opgebouwd uit traditionele baksteengewelfjes.

De mantel van het gebouw, die de logistieke functies bevat, is opgevat als een 'intelligente overgang' tussen landschap en constructie, tussen buiten- en binnentemperatuur, tussen natuur en artefact. De centrale kantoorruimte, een grote open ruimte van 15 x 15 m, kan flexibel ingedeeld worden en snel inspelen op veranderende condities. Gangen of verloren circulatie worden vermeden, informele ontmoetingsplekken gedeeld.

In de dubbele buitenschil bevinden zich vergaderruimten, kitchenettes, trappen, lift, bergruimten, sanitair, en schitterende dieperliggende terrassen die ingepalmd worden door groen. Door de hoge terrassen dieper in het gebouw te brengen verkrijgen we een ideale daglichttoetreding. Ze zijn het resultaat van een proces in overleg met onze bouwfysische adviseurs om een balans te vinden tussen voldoende thermische massa en het filteren van een teveel aan stralingswarmte in de zomer. De buitenschil draagt op een logische manier bij tot een low-tech gebouw.

Boven de inkomzone toont de dikke buitenmuur zijn hybride karakter door een claustra in metselwerk die tegelijk een transparante filter vormt tussen buiten en binnen maar ook de toegang accentueert vanaf het fietspad.

Het gelijkvloers wordt opgevat als een 'urban piazza' voor de campus, in directe relatie met het fiets- en wandelpad. Het interieur is een open ruimte in baksteen waarrond opnieuw de logistieke ruimten geschrankt zijn. Twee verplaatsbare installaties bepalen de centrale ruimte: een koffiebar en een systeem met akoestische plooiwanden die de conferentieruimte afbakenen voor 50 bezoekers, ook als in de ruimte eromheen andere activiteiten plaatsvinden.

De tuin, ontworpen door Jan Minne, presenteert zich als een oase van ongeveer 3000 m² in het stedelijk buitengebied. Er ontstaan uiteenlopende, specifieke en karaktervolle sferen. De seizoenen worden zichtbaar en tastbaar door uitbundige kleuren en geuren. Met een overvloed aan ruimte voor persoonlijke fantasie, die het toelaat op een heel intense manier de vervaging van de grenzen van de private en publieke wereld te beleven.

Het nieuwe gebouw voor Leiedal is met zijn dikke bakstenen mantel een gebouw voor de komende 200 jaar: ingenomen door zijn bewoners en planten, wordt het een metafoor voor een zoektocht naar een nieuw evenwicht met de natuur."