Liverpool, nieuwe katalysator voor ontwikkeling Sint-Jans-Molenbeek? (B612 Associates)

Nieuwe dynamiek voor Liverpoolwijk

4,5 miljoen euro, dat was het budget dat Beliris samen met de gemeente Sint-Jans-Molenbeek investeerde in het nieuwe gebouw aan het kanaal Charleroi-Brussel. De bouw kaderde in het wijkcontract Sluis-Sint-Lazarus dat de verpauperde wijk langs de Ninoofse Steenweg in Zuidwest-Brussel moet opwaarderen. Om de omgeving te dynamiseren, kozen de bouwheren voor de integratie van verschillende functies waaronder een reeks sociale woningen, een kinderopvang en een wijkantenne met openbare tuin.

De Wijkantenne de Quartier (WAQ) op het gelijkvloers biedt plaats voor buurtactiviteiten en moet de sociale contacten tussen de bewoners bevorderen. Zo herbergt het gelijkvloers verschillende ontmoetingsplaatsen zoals een wasserette, een soepbar, een expositieruimte en een culturele zone. Enerzijds organiseren in deze culturele zone Het Huis van Culturen en Sociale Samenhang kinderateliers, anderzijds wordt de ruimte ook verhuurd voor kleine familie- of verjaardagsfeestjes. De vertrekken kunnen met verschuifbare wanden groter of kleiner gemaakt worden naargelang de activiteit.

Voorbeeldgebouw

Wat het energieverbruik betreft is het gebouw toonaangevend tegenover het vaak verouderde patrimonium van de hoofdstad. Het kreeg daardoor zelfs het label ‘Voorbeeldgebouw’ van Leefmilieu Brussel. De woningen en het kantoor voldoen dan ook aan de vereisten voor passiefbouw. De verwarming verbruikt er niet meer dan 15 kWh/m², of acht keer minder dan een klassiek gebouw.

De opvang en de wijkantenne zijn dan misschien niet passief, maar verbruiken jaarlijks minder dan 30 kWh/m², oftewel vier keer minder dan een klassiek gebouw. De benodigde energie voor de verwarming en het sanitair wordt mede voorzien door zonnepanelen op het dak. Bewoners kunnen bovendien besparen op water dankzij een regenwaterreservoir voor het onderhoud en het gieten van planten.

Groendaken en lokale bouwmaterialen

Beliris wilde met het gebouw in de industriële grijze wijk zoveel mogelijk groen creëren en heeft daarvoor twee groendaken voorzien. Op de eerste verdieping komt een intensief groendak waarvan de ene helft bestemd is voor de kinderopvang en de andere helft voor het gemeenschappelijke gebruik van de bewoners. Het tweede groendak bevindt zich op de derde verdieping en is beplant met mossen, verplanten en kruiden.

Ook voor de bouw zelf koos B612 Associates voor materialen die een beperkte impact hebben op de omgeving. Zo werd er voorrang gegeven aan materialen van lokale of natuurlijke herkomst die slechts weinig energie vragen om te produceren, gemakkelijk herbruikbaar zijn en weinig onderhoud nodig hebben.

Spelen met volumes

Het project Liverpool legde de nodige ambitie aan de dag. Zo bleek het inrichten van een bewoonbare oppervlakte van meer dan 2000m² op een perceel van 952m² op zich al een uitdaging. Het project moest bovendien een verademing zijn in een anderszins uniforme industriële zone en zou een kwaliteitsvolle ontmoetingsplaats worden.

De architect wilde met zijn ontwerp een spel creëren tussen de verschillende volumes. Het grootste deel, een blok van zes verdiepingen, staat op de hoek van het perceel. Twee lagere structuren verbinden het pand vanaf de tweede verdieping met de naburige huizen, waardoor er twee poorten ontstaan: één aan het Liverpoolplein en één dat uitgeeft op het kanaal. De binnenplaats, een groen eiland in een sterk verstedelijkt gebied, is zichtbaar vanaf de straat: een uitnodiging aan de buurtbewoners om de gemeenschappelijke ruimtes en de tuin te komen verkennen.