Longlist 2020challenge – Sint-Sixtusabdij Westvleteren – Ingenium

In Westvleteren maakten de ingenieurs van Ingenium tijdens de verbouwing van de oude abdijkerk van een noodzaak een deugd. Naast een doorgedreven isolatie en een goede luchtdichtheid produceert men warmte met biomassa, geleverd door het afvalhout afkomstig uit bosbeheer. Naast hernieuwbaar, is biomassa ook kostenbesparend en CO2-neutraal.

Perspectiefbeeld van de nieuwbouwabdij, aansluiting aan oude kerk

Innovatieve oplossing

Door de staat waarin de bestaande gebouwen van de cisterciënzerabdij Sint-Sixtus verkeren ten gevolge van scheuren en verzakkingen, en de hedendaagse noden van de broedergemeenschap, is gekozen voor een grondige verbouwing (deels nieuwbouw, deels verbouwing) van de oude abdijkerk. Het gebouw wordt opgetrokken in relatie met de waarden van de monniken: soberheid en eenvoud, echtheid en schoonheid, duurzaamheid, oog voor innerlijkheid, evenwicht tussen gemeenschapszin en persoonlijke verantwoordelijkheid, eerbied voor de cisterciënzertraditie en een hedendaagse vormgeving.
Het team ontwierp de voorziene technische installaties in het verlengde van de energetische duurzame filosofie die op het niveau van de gebouwen wordt gerealiseerd. Naast de doorgedreven isolatie van het gebouw (K25), gecombineerd met een goede luchtdichtheid, koos men voor de toepassing van hernieuwbare energiebronnen. Een warmteproductiecentrale op biomassa zal de energie voor de verwarming leveren. De biomassa zal deels zelf geleverd worden door bewerking van houtafval uit bosbeheer en deels aangekocht worden.

Perspectiefbeeld van de nieuwbouwabdij

De opdrachtgever is genoodzaakt om op de site van de Sint-Sixtusabdij aan bosbeheer te doen.  Deze noodzakelijke activiteit werd als opportuniteit aangegrepen om het resulterende afvalhout aan te wenden als energiebrandstof voor de nieuw te bouwen stookplaats. Afval wordt dus brandstof, wat als basisprincipe van 'cradle tot cradle' kan aanzien worden.
Naast het gebruik van afvalhout van het bestaande bos, wordt voorzien in het aanplanten van korte omloophout dat driejaarlijks gerooid wordt.  Een voorbeeld van korte omloophout is het aanplanten van wilgen.
Volgens berekeningen doet de toepassing van biomassa, als energiebrandstof voor de verwarmingsinstallatie, de CO2-uitstoot dalen met ca. 140.000 kg/jaar of 80 % ten opzichte van een klassieke verwarmingsinstallatie op gas.

Andere voordelen

Het voordeel van het toepassen van biomassa als energiebrandstof is dat het groeit in de natuur en daarom in principe een onbeperkte energiebron is.
Bovendien vermijdt men door het aanwenden van de biomassa als energiebrandstof dat het als restproduct moet gestort worden, wat opnieuw kostenbesparend werkt.
Biomassa maakt deel uit van de 'korte CO2 kringloop'. Planten halen CO2 uit de lucht. Als de plant sterft, komt deze CO2 weer vrij door verrotting of verbranding. Als je voldoende bossen en plantages aanplant, heeft energiewinning uit biomassa geen nadelig effect op de CO2 uitstoot. Men kan zelfs spreken van CO2-neutraliteit.
Tenslotte kan aangegeven worden dat het stimuleren van biomassateelt voor een aanvulling zorgt in de landbouwsector en op een onrechtstreekse manier voor een zekere tewerkstelling zorgt.

Toepasbaarheid andere projecten

Het implementeren van een verwarmingsinstallatie met biomassa is algemeen toepasbaar. Indien op de site zelf geen biomassa voorradig is, kunnen gespecialiseerde leveranciers deze aanleveren. Rekening houdende met het feit dat het aanwenden van eindige fossiele brandstoffen sterk milieubelastend is en de stijgende energieprijzen, zal het gebruik van biomassa steeds meer toegang vinden als alternatieve energiebrandstof.

Technische fiche

Naam project: Sint-Sixtus Abdij
Plaats: West-Vleteren
Opdrachtgever: vzw Abdij Sint-Sixtus
Ontwerper: AWG architecten i.s.m. Lambert-Vancoppenolle, Ingenium
Datum toepassing innovatieve oplossing:  uitvoering 2010-2011
Andere betrokkenen: Naast de nauwe betrokkenheid met architect en opdrachtgever werd ook samengewerkt met de landschapsarchitect Geert Bossaert om de mogelijkheden van zelfvoorzienigheid voor biomassa na te gaan

    
Biomassaketel Vyncke, stookplaats met biomassaketel


Veld met korte omloophout