Marc Dubois over 'Christo en de architectuur' (win een ticket voor de expo!)

"Er zijn weinig kunstenaars die zo intens hebben gewerkt rond architectuur en de publieke ruimte als Christo (°1935) en dit samen met zijn vrouw Jeanne-Claude. Christo kreeg vlug de bijnaam van inpakkunstenaar, iemand die de wereld rondtrok om gebouwen tijdelijk onzichtbaar te maken. Met deze strategie kon hij een bijdrage leveren om aandacht te vragen voor de publieke ruimte en het belang van architectuur. Na zijn ingrepen wordt het werk vernietigd en enkel tekeningen en foto’s blijven over. Het ING Art Center op het Brussels Koningsplein brengt een indrukwekkende retrospectieve ‘Urban Projects’. Er zijn meerdere redenen om deze expositie te bezoeken", aldus Marc Dubois. 

Christo, in feite Vladimirov Javacheff, is afkomstig uit Bulgarije en vestigde zich in Parijs waar hij de jonge Jeanne-Claude ontmoette. Zij werd meer dan zijn echtgenote; zij is tot aan haar dood in 2009 de drijvende kracht geweest om mensen en instituties te overtuigen. Een kunstenaarsduo waar de vrouw een cruciale rol innam.  

In het begin van de jaren 60 gaat hij objecten, auto’s en zelfs vrouwen inpakken. Maar dit werk kwam in musea en privécollecties. Zoals andere kunstenaars wil hij dit circuit verlaten om in de publieke ruimte te gaan werken met een grotere maatschappelijke verbondenheid. Met zijn installatie ‘Wall of Oil Barrels”, waarmee hij een Parijse straat afsloot (1961-1962), trekt hij onmiddellijk de internationale aandacht. De gekleurde olievaten zijn gelijktijdig een project van hergebruik en het maken van een krachtig beeld. De stad gaat Christo meer en meer aanspreken. In de tweede helft van de jaren 60 gaat zijn fascinatie naar winkelpuien, zijn reeks Store Fronts toont hij in musea, zoals in het Van Abbemuseum in Eindhoven en in de legendarische Antwerpse Gallerij Wide White Space (1969).

In de jaren 70 krijgt hij invitaties voor ingrepen maar meestal blijft het bij voorstellen omdat de publieke opinie of politici ertegen zijn. Voorstellen voor projecten in New York, Rome, Genève, Barcelona en Monschau worden afgewezen en wat er overblijft zijn de schetsen en de fotomontages. Het eerste gebouw waarvoor hij de toelating kreeg om het tijdelijk te omhullen, is de Kunsthalle in Bern (1968), hetzelfde jaar waarin hij voor de grote Documenta expositie 5.600 m³ lucht gaat verpakken in een transparante verticale zuil. Vergeten wij niet dat in de jaren 60 met de ontwikkeling van nieuwe kunststoffen en folies een andere architectuur mogelijk werd. Het is de tijd van de pneumatische projecten en in de designsector de eerste opblaasbare zetels. Deze nieuwe mogelijkheden lieten Christo toe om het nieuwe textiel aan te wenden.

Na veel oppositie kreeg hij uiteindelijk de toestemming om zijn ‘Wrapped Pont Neuf” uit te voeren (1975-1985). Een van de oudste bruggen over de Seine kreeg in 1985 tijdelijk een andere uitstraling. Honderdduizenden mensen kwamen naar Parijs om deze eerste grote ingreep te bewonderen, wetende dat na een paar maanden alles zou verdwijnen. Het werd een soort bedevaart naar een publieke ruimte en regelmatig kregen de voorbijgangers door medewerkers van Christo een klein staaltje van de stof waarmee de brug was ingepakt. Dit project staat centraal in de expositie met een mega maquette. De tekeningen tonen dat hij eerst koos voor witte aankleding en uiteindelijk voor een geel, goudachtige kunststofdoek om beter aan te sluiten met de gele natuursteen in de directe omgeving.

De grootste ingreep op een gebouw is Berlijn geweest, zijn ‘Wrapped Reichstag’ in 1995. Reeds in 1971 had Christo het idee, voor de val van de Berlijnse muur, om dit gebouw met een zeer geladen geschiedenis en een symboolwaarde onder handen te nemen. Jarenlang onderhandelen was nodig evenals het samenstellen van een gehele equipe van ingenieurs, advocaten en financiële experten om alles tot een goed einde te brengen. Het gehele project kostte 13 miljoen euro! Het eindresultaat was verbluffend en miljoenen Duitsers en buitenlandse toeristen trokken naar de nieuwe Duitse hoofdstad. In feite was dit project het feest van de hereniging van Duitsland en kon Norman Foster nadien starten met de verbouwing van de Reichstag.

De expositie toont ook het project van de ingepakte bomen rond de Beyeler Foundation ontworpen door Renzo Piano nabij Bazel (1998) en het spectaculair project ‘The Gates’ in het Central Park in New York (2005). De laatste jaren zijn het vooral landschappelijke projecten waarmee hij in de internationale media is gekomen.

De expositie in het ING Art Center toont voor de eerste maal in België deze evolutie van objecten naar grote stedelijke interventies. Reeds vanaf de jaren zestig presenteert hij zijn voorstudies in plexi dozen. Het boeiende eraan is dat hij vaak deze twee dimensionele studies combineert met textiel toevoegingen inclusief koorden. Het toont dat Christo niet zomaar gaat inpakken; hij bestudeert het samengaan tussen doek en het opspannen ervan met koorden. Deze studies zijn op website en in publicaties tweedimensionaal, in de expositie kan men de derde dimensie ervaren. Een heerlijke ontdekking ter plaatse. 

In de kelderverdieping zijn op drie grote schermen opnames te zien van zijn gerealiseerde projecten genomen door Wolfgang Volz, sinds jaren zijn huisfotograaf. Schitterende foto’s die de stedelijke context goed weergeven en vooral het nagestreefde kleurgebruik tot hun recht laat komen.

Het werk van Christo is spectaculair en gelijktijdig genereus. Zijn werk is temporair en bezoedelt de publieke ruimte niet voor generaties. Hij toont met zijn interventies dat kunst sterker wordt door het aannemen van een tijdsdimensie die in relatie staat tot de aanwezigheid van ieder van ons op deze wereldbol. Christo, samen met Jeanne-Claude, heeft een poëtisch oeuvre tot stand gebracht dat in de beginfase door velen werd genegeerd en nu ten volle wordt omarmd. Architectuur en de publieke ruimte zijn uitdrukkingen die traag evolueren, de actie van Christo staat daar tegenover, kunst als macht om de verbeelding te prikkelen. Het gaat niet om mooi of lelijk, het gaat om de fascinatie van het tijdelijk verbergen en het reële niet weg te nemen.

WIN een vipticket!

Architectura.be mag van de organisatie van de expo 25 viptickets wegschenken. Hoe maak je kans? Stuur een mailtje met een originele motivatie en jouw contactgegevens naar info@architectura.be. De onschuldige kinderhand van de redactie doet de rest. Succes!

Christo & Jeanne-Claude. Urban Projects

• Tot 25 februari 2018
• ING art center
• Kunstberg, Koningsplein 6 1000 BRUSSEL