Na de lockdown, opgelet voor legionella

“Water dat een tijd stilstaat in de leidingen, neemt stoffen van die leidingen op. Dat kan gaan om lood, ijzer, zink, nikkel of koper. Bovendien vormt er zich bij stilstaand water een biofilm aan de binnenwand, een ideale broeihaard voor bacteriën. De bekendste is natuurlijk de legionellabacterie”, vertelt marketingmanager Jo Devos van Viega. “Andere groeibevorderende factoren zijn stagnerend water (dode leidingen of te weinig gebruikte tappunten) en kalkvorming.”

Regel nummer 1 bij heropstart: spoelen, spoelen en nog eens spoelen. Van elk tappunt en zowel warm als koud water. Bij risico op besmetting (zowel PWC (potable water cold) als PWH (potable water hot) zal je met water van 70°C gedurende 4 minuten al een thermische desinfectie bereiken. Zorg dus dat de tappunten op dat moment niet gebruikt worden, om brandwonden te voorkomen.

Daarna kan je installatie opnieuw klaarmaken voor normaal gebruik, o.a. door de sanitair warm water (SWW)-productietemperatuur te verlagen naar de gebruikelijke temperatuur (maar minstens 60°C). Na heropstart kan je best minstens één legionellastaal op het koud water en op het SWW nemen om te verzekeren dat de eventuele Legionella-pneumophila concentraties beneden 1000 kve/l liggen.

Wat is legionella?

Legionella pneumophila is een bacterie die in verschillende (drink-)watersystemen voorkomt. Onschadelijk in kleine aantallen, maar onder de juiste omstandigheden kan het beestje razendsnel vermenigvuldigen. Een besmetting kan leiden tot een griepachtige ziekte of zelfs longontsteking (legionellose). Niet door het water te drinken, maar via het inademen van de bacterie in zeer kleine druppeltjes verneveld water (aerosol), bijvoorbeeld bij het douchen. De optimale groeitemperatuur ligt tussen 25 °C en 45 °C (denk aan de tuinslang in de zomer!)

Is legionella gevaarlijk? Voor de meeste, gezonde, niet-bejaarde personen niet. Maar toch. In Europa wordt het aantal legionella-sterftegevallen geraamd op 3.000 per jaar. Een veelvoud daarvan houdt er blijvende schade aan over. Karla Dinne, Labohoofd Microbiologie en Gezondheidvan het WTCB: “Zeker in tijden waarin Covid ons leven beheerst, mogen we Legionella niet vergeten. Samen met het Agentschap Zorg en Gezondheid hebben we na de eerste lockdown richtlijnen opgesteld voor een veilige heropstart op maat van diverse sectoren. Die blijven toepasbaar en vind je op de website.”

Het gevaar van Legionella zit vooral in het risico op een lokale uitbraak. Karla Dinne: “Dat kan je vermijden door een strikte opvolging van een goed uitgewerkt beheersplan. Zeker in de zorgsector is het vermijden van een legionella-uitbraak om evidente redenen een prioriteit. Het is heel belangrijk dat de overheid, het WTCB en de sanitaire producenten goed samenwerken en hun kennis ter beschikking stellen van de sector.”

Beheersplan is de sleute

Kraantjeswater van hoge kwaliteit is essentieel voor de horeca en zorg, maar ook in douches van sportcentra. Voorkomen is vooral een kwestie van een preventieve en geïntegreerde managementaanpak. Met periodieke automatische spoelingen vermijd je dat het water langere tijd niet wordt ververst, en dan kan de temperatuur in de leiding oplopen tot een kritieke waarde. Uiteindelijk gaat het erom het voorzorgsprincipe te respecteren met een hygiënebeheersplan.

Waterverversing, watertemperatuur en doorstroming zijn de drie belangrijke factoren van een goed ontwerp van de installatie. De watertemperatuur moet in de hele installatie onder de 25°C PWC of boven de 55°C PWH blijven om bacterievorming te beperken. “Ook bij onvoldoende doorstroming, bijvoorbeeld bij een te ruime leidingdiameter of drukverliezen, kan er stagnatie van het drinkwater optreden. Tot slot is het nodig om regelmatig te bemonsteren, te testen en eventueel thermisch te desinfecteren. Bij Viega kijken we naar de hele keten van drinkwaterkwaliteit: ontwerp, materialen, transport, opslag, drukverliezen, temperatuur, enzovoort”, besluit Jo Devos.