Stilstaan is achteruitgaan. Een credo dat ze ter harte nemen bij Nelissen Steenfabrieken in Lanaken. Meer nog, de komende jaren wil het bedrijf op het voorplan treden als dé voorloper in de baksteenbranche. Het eerste wapenfeit? Een bijna-energieneutraal (BEN) kantoorgebouw naar een ontwerp van Architectengroep PSK en UAU Collectiv.
Bijna drie jaar geleden kwam de vierde generatie aan het roer van het familiebedrijf Nelissen Steenfabrieken. Een verjongingskuur die zijn vruchten afwerpt. Het bedrijf innoveert de volgende drie jaar voor maar liefst 22 miljoen euro, waarvan 1.050.000 euro overheidssteun. Een BEN-kantoorgebouw goed voor 5 miljoen euro markeert het begin van het investeringstraject.
Eyecatcher
Architectengroep PSK en UAU Collectiv bundelden de krachten voor het ontwerp, Gebroeders Caelen is hoofdaannemer van dienst. “Met een eeuw aan ervaring zien we als familiebedrijf een nieuwe mijlpaal tegemoet: een kantoor als eyecatcher waar we enorm trots op zijn”, vertelt commercieel directeur Carlos Jorissen. “De capaciteit van ons 25 jaar oude kantoorgebouw voldoet niet langer. Door ons groeiend personeelsbestand bouwden we noodgedwongen vergaderzalen om tot bureelruimte. Ook onze showroom barst uit zijn voegen: vroeger toonden we 25 kleuren, nu zijn dat er ruim 125 in verschillende formaten met uiteenlopende metselverbanden.”
“Met een eeuw aan ervaring zien we als familiebedrijf een nieuwe mijlpaal tegemoet: een kantoor als eyecatcher waar we enorm trots op zijn.”
Het oude kantoorgebouw gaat tegen de grond en maakt ruimte voor nieuwe droogkamers, na het nieuwe kantoor de volgende stap in het innovatietraject dat de familie uitstippelde. Een ambitieus toekomstplan, goed voor 30 nieuwe jobs op korte termijn.
Buiten de lijnen kleuren
Om innovatie de boventoon te laten voeren in het ontwerp, stapten Architectengroep PSK en UAU Collectiv onmiddellijk af van het idee van een klassiek kantoorgebouw of een standaard showroom. Daardoor viel de keuze op een letterlijke opeenstapeling van volumes. Massimo Pignanelli, UAU Collectiv: “Geen doordeweekse opstapeling waarbij de volumes half in elkaar zitten en de vloer- en plafondplaat in elkaar overlopen, want dat is eigenlijk een instapeling. Wel drie letterlijk op elkaar gestapelde volumes. Een ingewikkelde en vernieuwende constructie.”
“We gaan een museale route uitdokteren waarbij de bezoeker de baksteen als kunstobject ontdekt in zowel de echte als de virtuele realiteit."
Ook in het showroomconcept vind je dat non-conformistische karakter terug, stelt Pignanelli (UAU Collectiv). “We gaan een museale route uitdokteren waarbij de bezoeker de baksteen als kunstobject ontdekt in zowel de echte als de virtuele realiteit. Beleving staat zo centraal. Een inventief concept, waarmee Nelissen Steenfabrieken nog maar eens bewijst dat het mee is met de digitale revolutie en buiten de lijnen durft te kleuren.”
Eigenheid bouwheer in architectuur
Het gebouw bevat drie bouwlagen. De gelijkvloerse bouwlaag heeft een U-vorm, open naar de straatkant. “Een opstelling die transparantie symboliseert”, legt Ward Crabbé van Architectengroep PSK uit. “Logisch, want hier vindt het onthaal plaats, samen met enkele administratieve functies.” Niveau 1 is een volledige vierhoek die fungeert als showroom. Bovenaan resideert de administratieve dienst: opnieuw een U, met de open zijde gericht naar de andere kant waar de fabrieksterreinen zich bevinden.
De eigenheid van de bouwheer vertaalt zich volgens Crabbé (Architectengroep PSK) in de architectuur. “Elementen zoals transparantie of vernieuwing manifesteren zich in het vormelijke verhaal en de functionaliteit van het gebouw. Ze versterken elkaar zelfs. Een mooi voorbeeld daarvan is de implementatie van het Iso-façadesysteem in de gebouwschil. Zo kunnen we én de onderkant van de overkragingen afwerken in baksteen én de BEN-norm behalen. We tonen bovendien dat Iso-façade zich ook leent tot nieuwbouw, en niet enkel tot renovatie zoals velen denken.”
“Elementen zoals transparantie of vernieuwing manifesteren zich in het vormelijke verhaal en de functionaliteit van het gebouw."
Naast het Iso-façadesysteem zal ook de ecologische N70-baksteen deel uitmaken van de gebouwschil. Zijn exclusieve formaat ondersteunt het BEN-karakter van het kantoorgebouw. De slanke N70 is drie centimeter minder dik dan een standaard baksteen waardoor hij ruimte schept voor extra isolatie in de buitenmuur.
Beter dan BEN
De geïmplementeerde technieken dragen bij tot het vooruitstrevende karakter van het gebouw. Crabbé (Architectengroep PSK): “We zetten sterk in op het BEN-verhaal. We gaan zelfs beter scoren dan de huidige vooropgestelde eisen inzake K- en E-peil voor een kantoorgebouw zodat Nelissen ook op dat vlak zijn voortrekkersrol kan bestendigen.”
Warmtepompen gekoppeld aan fotovoltaïsche panelen staan in voor de verwarming en warmwaterproductie. Verwarming en koeling worden gecombineerd en vinden plaats op lage temperatuur, in de vorm van vloerverwarming en klimaatplafonds. Het ontwerp rekent eerst op natuurlijke ventilatie via het atrium doorheen de drie bouwlagen. Het ventilatiesysteem D met warmterecuperatie biedt bijstand indien nodig. Het ontwerpteam implementeerde ook gestandaardiseerde principes zoals regenwaterrecuperatie. De symbiose van verschillende technieken moet het vermogen en verbruik zo drastisch mogelijk verlagen.
Verder internationaliseren
Begin 2018 wil de baksteenfabrikant het nieuwe gebouw betrekken. Van daaruit zal de familie Nelissen haar exportmarkt verder uitbreiden. Carlos Jorissen: “Ruim 60 procent van onze productie is bedoeld voor het buitenland. Dat cijfer gaan we de komende jaren op duurzame wijze opkrikken.” Ook wil het bedrijf het klassieke imago van de baksteen definitief uit de wereld helpen door middel van co-creatie en innovatie. “De volgende stap, daar zijn we steeds mee bezig. Als voorloper moet je immers dagelijks aan de weg timmeren”, besluit Carlos Jorissen.