Niemandsland omgetoverd tot hippe wijk met iconische toren

De geschiedenis van het Turnova-project gaat – ruim beschouwd – terug tot 1797. Toen werd de Brepolsdrukkerij opgericht, die in de jaren 30 van vorige eeuw uitgroeide tot een van de grootste drukkerijen van Europa. In 1974 verhuisde de Brepolsdrukkerij naar het industrieterrein bij de snelweg, waardoor er achter de verloederde gebouwen aan de Grote Markt een soort niemandsland ontstond. Aangezien deze stadskanker jarenlang bleef woekeren, verscheidene reconversiepogingen mislukten en er anno 2004 nog niet meteen beterschap in zicht was, besloot de stad het heft in eigen handen te nemen via een publiek-private samenwerking. Ze bundelde de krachten met projectontwikkelaar Heeren Group en liet een masterplan uitwerken voor de realisatie van een nieuw stadsdeel met de toepasselijke naam ‘Turnova’.

Levendig stadshart

Turnova geeft het centrum van Turnhout een nieuw elan. Een veertigtal winkels, 250 woningen (eengezinswoningen, appartementen, lofts en assistentiewoningen), kantoren, cafés, restaurants, een viersterrenhotel, een stedelijke muziekacademie …: alles is aanwezig om zonder verpinken van een levendig stadshart te kunnen spreken, dat optimaal aansluit bij de bestaande historische kern. “Zes deelprojecten zijn vervlochten tot een nieuw stedelijk weefsel van 4 hectare dat op hedendaagse wijze de essentie van de Vlaamse stad oproept. De binnenkant van het bouwblok leent zich tot een interessante ontdekkingstocht. Multifunctioneel gelaagd, met een patroon van straatjes en steegjes rond een centraal plein”, staat te lezen op de website van de stad Turnhout, dat zijn rol als regionale trekpleister aanzienlijk versterkt ziet dankzij deze ambitieuze stedenbouwkundige onderneming. Een tweelagige ondergrondse parking met 480 parkeerplaatsen maakt het plaatje compleet. Het mag duidelijk zijn: zwakke weggebruikers, stedelingen en shoppers zijn heer en meester in de Turnova-wijk.

Rijzige toren

In het kader van het Turnova-project worden allerhande nieuwe gebouwen opgetrokken op de voormalige drukkerijsite, maar één volume steekt er letterlijk en figuurlijk met kop en schouders boven uit: de Turnova-toren. Een bouwkundig en architecturaal huzarenstukje naar een ontwerp van B-architecten, dat zich ook over de Schakel (een appartementsgebouw met commercieel gelijkvloers), het Rotor-gebouw en de restauratie van het beschermde Theater 1900 boog. “De toren telt in totaal twaalf verdiepingen en verweeft vier verschillende functies”, zegt projectarchitect Christophe Combes. “Het gelijkvloers en de eerste verdieping zijn voorbehouden voor commerciële ruimtes en een bankkantoor. In die ‘winkelsokkel’ integreerden we tevens een uniek beglaasd atrium, dat zich uitstrekt over vier verdiepingen en dat via roltrappen verbonden is met de ondergrondse parking, die we eveneens ontwierpen. Voorts herbergt het rijzige gebouw 47 appartementen, vier kantoorniveaus en een technische verdieping. Op de bovenste verdieping worden binnenkort nog een gastronomisch restaurant en een publiek stadsbalkon ingericht. Het uitzicht zal er ronduit prachtig zijn!”

“Tal van bijzondere accenten geven de toren en de rest van de nieuwe wijk een uniek karakter”

Structuur en esthetiek verenigd

Ook de aanblik van de toren zelf mag er wezen. De gevels bestaan volledig uit wit gezuurd architectonisch beton. “Een hedendaagse verwijzing naar de witte natuursteen van het stadhuis aan de Grote Markt”, legt Christophe Combes uit. “Het masterplan voorzag in een toren met een lichte kleur en een ijle, glazen bekroning – als tegenwicht voor de rode baksteenarchitectuur van de gebouwen in de onmiddellijke omgeving en de historische kerktorens van Turnhout. De betongevels zijn opgevat als een sandwichsysteem: een dragende kern in constructief beton met daarrond isolatie en een U-vormige buitenschil. Structuur en esthetiek in één! We vonden het echter belangrijk dat niet enkel de draagstructuur, maar ook de functies leesbaar zouden zijn in de gevel. Voor de appartementen is er een dens raster van kolommen en balken toegepast. Ter hoogte van de kantoren verruimt dat grid zich. De bovenste drie verdiepingen kenmerken zich door een zeer open structuur, in functie van een ongebreideld ruimtegevoel en een panoramisch uitzicht. Zo konden we meteen ook voldoen aan de vraag naar een ijle bekroning. Belangrijk om weten is dat deze structurele variatie gekoppeld is aan een verregaande ruimtelijke flexibiliteit. Buiten de kern en de gevel bevat de toren geen dragende elementen, waardoor eventuele functiewijzigingen altijd mogelijk zijn.”

Bijzondere accenten

De betonnen gevelelementen werden geprefabriceerd, waardoor de bouwsnelheid zeer hoog lag. Alle overige gevelelementen (ramen, invulpanelen, borstweringen …) bestaan uit natuurkleurig aluminium. “We plaatsten deze elementen diep in de gevel om een solide uitzicht te bekomen en de nadruk te leggen op de structuur. Het aluminium weerspiegelt kleuren uit de omgeving, waardoor de toren er op elk moment van de dag anders uitziet”, aldus Christophe Combes. “Een ander belangrijk aspect was het vormgeven van de ‘stoa’ uit het masterplan, die is opgevat als een uitkraging van de eerste verdieping van de sokkel. Zo ontstaat er een beschutte winkelwandelroute, in het verlengde van de noord-zuidgerichte wandelas die de volledige Turnova-site doorkruist. Het plafond van deze gaanderij is afgewerkt met spiegelend roestvrij staal. Je ziet: een hele reeks bijzondere accenten geven de toren en de rest van de nieuwe wijk een uniek karakter!”