Niet gekend, wel bemind: De Kolonie in As van Architectuur Depot (Bram Gerrits)

Ken je zelf een minder gekend project van een collega-architect dat je graag in de kijker wilt zetten in de rubriek 'Niet gekend, wel bemind'? Laat het ons weten via info@architectura.be! 

Hoe en wanneer hebt u het project leren kennen? 

Toen ik de vraag “zoek een verborgen pareltje in je eigen buurt” hoorde, wist ik onmiddellijk welk project ik in de schijnwerpers wilde zetten, namelijk De Kolonie in mijn eigen gemeente As. Een tussen de dennenbomen verborgen gebouw waar ik vaak langs passeer. De keuze voor dit project was dus snel gemaakt, ook omdat ik de volledige transformatie van de site heb kunnen meevolgen.

Wat spreekt u zo aan in dit project?

Vroeger, toen ik nog klein was, kwamen we aan De Kolonie soms met Chiro spelen in de achter gelegen bossen. Er stond toen enkel een verlaten en volledig begroeide ruïne. Enkele jaren geleden werd het volledige gebouw dan gestript en gerenoveerd. Het project is een opgenomen erfgoed waardoor de architecten van de renovatie maar een aantal kleine aanpassing mochten doen aan het bestaande gebouw.

Een project met een hele geschiedenis. Er werden zelfs al twee boeken aan gewijd, ‘Kolonie de Beeckman, Asch’ van Pascal Tognon is daar een van. Voor mijn bezoek aan het project heb ik dan ook contact gezocht met Pascal Tognon. Hij is er vandaag de dag conciërge en heeft mij tijdens mijn bezoek aan het project dan ook in alle vormen en maten de geschiedenis en het huidige gebruik kunnen toelichten. Een zeer interessant project dus, een echt verborgen pareltje.

Het project was oorspronkelijk een groot militair complex. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er door de Duitsers een vliegveld en een militaire vliegschool, de Fliegerschiesschulle, aangelegd. Het hoofdgebouw zou gebouwd zijn omstreeks 1917 en gediend hebben als officiersmess of casino. Na de oorlog werden het hoofdgebouw en enkele bijgebouwen gebruikt als opleidingsschool voor Belgische piloten. In 1925 verhuisde de vliegschool van het Belgische Militair Vliegwezen naar het West-Vlaamse Wevelgem.

Enkel de officiersmess en de drie bijgebouwen bleven behouden en deden van 1927 tot 2003 dienst als kinderkolonie “Kolonie de Beeckman”. Het hoofdgebouw omvatte onder andere een grote centrale hal, klaslokalen, linnenkamer, bureaus, eetzaal en een keuken.

Vanaf 2015 is vzw Arbeidskansen in de gerenoveerde gebouwen gevestigd.

Het is een complex gebouw met de allures van een sterk uitgebouwde villa, opgetrokken uit een betonskelet met bakstenen muurvullingen. Het wit geschilderde gebouw met grijs gecementeerde plint is gevat onder een groot schilddak met verschillende uitspringende volumes onder zadeldaken. Het gebouw heeft twee bouwlagen. De inkom in de noordelijke en zuidelijke gevel zijn voorzien van een ronde uitspringende erker met betonnen vensterindeling. Aan de zuidzijde is er een terrasuitbouw aanwezig. In de oostelijke en westelijke gevel is er een opengewerkte inkompartij onder een puntgevel.

Kent u de ontwerpvisie achter het project?

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er door de Duitsers een vliegveld aangelegd en een bijhorende militaire vliegschool, ook wel de Fliegerschiesschulle, gevestigd. Een deel van het vliegveld lag op het grondgebied van de gemeente Genk. Het hoofdgebouw, gebouwd omstreeks 1917, zou gediend hebben als officiersmess of casino.

In 1927 kocht de vzw “Oeuvre nationale des colonies scolaire catholiques” de gronden en gebouwen op voor de oprichting van een kindersanatorium. Op één van de gebouwen hing voorheen een gedenkplaat “Dankzij een schenking van Barones de Beeckman kon dit kinderoord in 1928 gesticht worden”.

Het hoofdgebouw werd sterk aangepast tijdens het interbellum: zo kwam er een extra bouwlaag waardoor onder meer de puntgevels en bedaking die meer werden opengewerkt met verschillende muuropeningen en klimmende dakvensters.

Het was Barones Beeckman die de gebouwen kocht in 1927. Ze vertrouwde de gebouwen toe aan de Dochters der Liefde, die er dus het opvanghuis voor kinderen van maken. In één van hun tijdschriften uit 1950 lezen we dat een Zuster Overste en vier medezusters, bijgestaan door opvoedsters en bedienden het tehuis runnen. In de zomermaanden verblijven er tot 180 kinderen, tijdens het schooljaar tussen de 50 en de 100 kinderen. In 1998 sloten de laatste klassen en kwamen er minder en minder kinderen.

Door de stopzetting van vzw De Stap in 2003 volgt er een periode van leegstand en verval tot en met 2013. In 2013 komt er een opmaak van RUP: De Kinderkolonie As. Vanaf 2015 is vzw Arbeidskansen in de gerenoveerde gebouwen gevestigd.

De Kolonie ligt verborgen als een doosje tussen recht opstaande lucifers. Rondom rond staan er heel wat oude dennenbomen die mee de sfeer bepalen van dit project. Voor de nieuwe bijbouw aan het authentieke project werden zwart geverfde houten planchetten gebruikt als gevelafwerking. Door deze materiaalkeuze valt de horizontale bijbouw niet onmiddellijk op. Door de donkere kleur van de gevelafwerking gaat de bijbouw mee op in de dennenbomen op de achtergrond. Hierdoor blijft de focus van de toevallige voorbijgangers bij het authentieke gebouw. 

Waar in tijden van de kinderkolonie de eetzaal was heeft men nu een Taverne ingericht. Op die manier heeft men geprobeerd om ook de functies in het gebouw deels te behouden.